Người bệnh tăng huyết áp có nên uống nước gừng?

Nước gừng có thể là một trợ thủ đắc lực với nhiều vấn đề sức khỏe nhưng việc lạm dụng hoặc sử dụng không đúng cách có thể gây ra những rủi ro đáng kể. Nghiên cứu cho thấy nước gừng có tác dụng tích cực đối với hệ tim mạch, có tác động đến cơ chế hạ huyết áp nhưng việc sử dụng nước gừng hàng ngày cần hết sức thận trọng để đảm bảo an toàn.

1. Cơ chế tác động của nước gừng lên huyết áp

Nước gừng có tính ấm, cay, giúp tăng tuần hoàn máu, tim đập nhanh hơn một chút, có thể làm huyết áp tăng nhẹ ở người huyết áp thấp. Tuy nhiên, tác dụng làm hạ huyết áp vẫn chiếm ưu thế:Một số hoạt chất trong gừng (gingerol, shogaol) vẫn có tác dụng giãn mạch, hạ áp nghĩa là không phải lúc nào cũng làm tăng huyết áp.

Theo kinh nghiệm dân gian, người bị tụt huyết áp, cảm lạnh, hoa mắt thường dùng một ly trà gừng ấm kết hợp chút đường hoặc mật ong sẽ thấy dễ chịu, tỉnh táo hơn. Tác dụng này chủ yếu do kích thích tuần hoàn và làm ấm cơ thể, chứ không phải gừng trực tiếp làm tăng huyết áp rõ rệt.

Theo y học hiện đại, nghiên cứu đã chỉ ra rằng gừng có khả năng hỗ trợ hạ huyết áp nhưng cơ chế tác động của nó lại khá phức tạp và cần được hiểu rõ. Các hợp chất hoạt tính trong gừng được cho là hoạt động tương tự như một số loại thuốc điều trị tăng huyết áp phổ biến.

Các hợp chất hoạt tính trong gừng được cho là hoạt động tương tự như một số loại thuốc điều trị tăng huyết áp phổ biến.

Một số nghiên cứu cho thấy, gingerol có thể hoạt động như một chất chẹn kênh canxi tự nhiên. Điều này có nghĩa là nó giúp thư giãn các cơ trơn xung quanh thành mạch máu, làm cho mạch máu giãn nở và từ đó giảm áp lực lên thành mạch. Khi các mạch máu được thư giãn, dòng máu lưu thông dễ dàng hơn, góp phần làm giảm huyết áp. Ngoài ra, gừng cũng có thể ức chế enzyme chuyển đổi angiotensin (ACE), một loại enzyme đóng vai trò quan trọng trong việc co thắt mạch máu và tăng huyết áp.

Bên cạnh đó, nước gừng còn mang lại lợi ích gián tiếp cho người tăng huyết áp. Gừng giúp giảm mức cholesterol toàn phần và lipoprotein tỷ trọng thấp (cholesterol xấu). Đây là những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây xơ vữa động mạch. Khi mức cholesterol xấu giảm, sự hình thành các mảng bám trên thành động mạch sẽ được hạn chế, giúp lòng mạch máu thông thoáng hơn, cải thiện lưu thông máu và giảm gánh nặng cho tim.

Sự kết hợp giữa tác dụng làm giãn mạch và khả năng cải thiện mỡ máu khiến gừng trở thành một lựa chọn tự nhiên đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, chính vì tác dụng mạnh mẽ này mà người bệnh tăng huyết áp cần phải thận trọng khi sử dụng.

2. Uống nước gừng hàng ngày và những rủi ro tiềm ẩn

Mặc dù có nhiều lợi ích, nước gừng lại có thể trở thành "con dao hai lưỡi" đối với người bệnh tăng huyết áp, đặc biệt là những người đang trong quá trình điều trị bằng thuốc. Một trong những nguy cơ lớn nhất là gừng có thể làm tăng tác dụng của thuốc hạ huyết áp, dẫn đến tình trạng huyết áp bị giảm quá mức, gây ra triệu chứng hạ huyết áp đột ngột như chóng mặt, hoa mắt, buồn nôn, thậm chí là ngất xỉu.

Đặc biệt, việc uống một cốc nước gừng nóng và đậm đặc khi huyết áp đang tăng cao có thể gây giãn mạch đột ngột, làm tăng nguy cơ đứt mạch máu, dẫn đến tai biến mạch máu não. Do đó, việc tự ý sử dụng gừng như một loại thuốc thay thế hoặc kết hợp với thuốc hạ áp mà không có sự chỉ dẫn của bác sĩ là vô cùng nguy hiểm. Mối tương tác giữa các hoạt chất trong gừng và các thành phần của thuốc có thể gây ra những hậu quả khó lường, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính mạng.

Đối với những người bị huyết áp thấp, nếu tụt huyết áp tạm thời (ví dụ: do lạnh, mệt, đói), uống 1 cốc trà gừng mật ong ấm có thể giúp cải thiện triệu chứng. Tuy nhiên, với người huyết áp thấp mạn tính, gừng không phải biện pháp điều trị chính, mà chỉ hỗ trợ. Cần chế độ ăn uống đủ muối, đủ nước, giàu vitamin B12, sắt và theo dõi y khoa.

Mặc dù có nhiều lợi ích, nước gừng lại có thể trở thành "con dao hai lưỡi" đối với người bệnh tăng huyết áp.

3. Cách sử dụng gừng an toàn và hiệu quả với người bệnh tăng huyết áp

Để đảm bảo an toàn, người bệnh tăng huyết áp nên tuân thủ những nguyên tắc sau:

- Tham khảo ý kiến bác sĩ: Đây là nguyên tắc quan trọng nhất. Trước khi sử dụng gừng hay bất kỳ loại thảo dược nào, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ để được tư vấn về liều lượng và cách dùng phù hợp, tránh tương tác với thuốc đang điều trị.

- Sử dụng với liều lượng nhỏ: Đối với người tăng huyết áp, nên dùng gừng như một loại gia vị hơn là một loại thuốc. Chỉ nên thêm một vài lát gừng tươi vào bữa ăn hoặc pha một ly trà gừng thật loãng. Tránh uống trà gừng đậm đặc, đặc biệt là khi đang trong giai đoạn huyết áp không ổn định. Không nên uống nhiều (trên 2-3 g bột gừng/ngày), vì nếu liều cao lại có thể làm tụt huyết áp trầm trọng.

- Tránh sử dụng khi huyết áp đang tăng cao: Khi chỉ số huyết áp đang ở mức cao, việc uống nước gừng nóng có thể gây giãn mạch đột ngột, làm tăng nguy cơ tai biến.

Một cách sử dụng gừng an toàn mà người bệnh tăng huyết áp có thể áp dụng là ngâm chân với nước gừng nóng. Phương pháp này giúp làm ấm cơ thể, giãn nở các mạch máu ở chân và cải thiện lưu thông máu, từ đó hỗ trợ ổn định huyết áp mà không cần đưa gừng vào cơ thể.

Hãy luôn lắng nghe cơ thể và quan trọng nhất là tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa trước khi quyết định thêm bất kỳ loại thực phẩm hay thảo dược nào vào liệu trình điều trị của mình. Điều này sẽ giúp tận dụng được tối đa lợi ích của gừng một cách an toàn nhất, đồng thời tránh xa những rủi ro không đáng có.

PGS. TS Nguyễn Thị Lâm