Người cao tuổi cũng là động lực tăng trưởng cho kinh tế Trung Quốc

(KTSG Online) – Người cao tuổi đang được xem là nguồn lực tăng trưởng mới ở Trung Quốc, tạo nên nền kinh tế bạc có quy mô hàng ngàn tỉ đô la.

Người cao tuổi ở Trung Quốc tạo nên nền kinh tế bạc trị giá tới 30.000 tỉ nhân dân tệ (4.100 tỉ đô la), chiếm 10% GDP vào năm 2035. Ảnh: Getty Images

Trung Quốc là một trong những xã hội có tốc độ già hóa nhanh nhất thế giới, với nhóm trên 60 tuổi dự kiến chiếm khoảng 30% tổng dân số vào năm 2035. Chuyện người già sẵn lòng chi mạnh tay có thể thúc đẩy sức mua đang trì trệ của nền kinh tế. Đây là “nền kinh tế bạc” (silver economy) mà Trung Quốc và nhiều nước châu Á phải đối diện sau giai đoạn vinh quang của cơ cấu dân số vàng.

Dân số Trung Quốc bắt đầu giảm vào năm 2022. Liên hiệp quốc dự đoán dân số nước này sẽ giảm xuống còn 1,3 tỉ người vào năm 2050 và giảm xuống dưới 800 triệu vào năm 2100. Các chuyên gia ước tính rằng nền kinh tế bạc sẽ có giá trị từ 19.000 – 30.000 tỉ nhân dân tệ (2.600 – 4.100 tỉ đô la) và chiếm 10% GDP của Trung Quốc vào năm 2035.

Hồi tháng 6, Bộ Nhân lực và an sinh xã hội đã ban hành sổ tay hướng dẫn đào tạo lao động có tay nghề cao trong lĩnh vực chăm sóc người già. Động thái này nối tiếp cam kết của chính phủ vào tháng 1-2024 rằng sẽ huy động nguồn lực nhà nước và tư nhân nhằm giải quyết các thách thức của dân số ngày càng già đi. Cam kết này bao gồm cải thiện dịch vụ thực phẩm và chăm sóc sức khỏe cũng như đẩy nhanh sự phát triển của các cơ sở chăm sóc người cao tuổi.

Doanh nghiệp ‘tập trung’ hơn vào phục vụ người cao tuổi

Tập đoàn QuantaSing vốn cung cấp các khóa học kiến thức tài chính trực tuyến cho người trưởng thành. QuantaSing đang chuyển các hoạt động kinh doanh cốt lõi sang “toàn tâm toàn ý” phục vụ cho nhu cầu của nền kinh tế bạc. Lên sàn Nasdaq ở Mỹ vào tháng 1-2023, có lúc giá cổ phiếu QuantaSing giảm đến 90% so với lúc mới lên sàn.

Giám đốc tài chính Tim Xie của QuantaSing nói rằng tập đoàn có 121 triệu người dùng đăng ký và vài triệu khách hàng trả tiền. Nhưng tỷ lệ tái đăng ký các khóa học lại không cao, QuantaSing buộc phải tìm động cơ tăng trưởng mới.

Hãng đã mở các khóa học trực tuyến cho người cao tuổi, bao gồm các chủ đề từ chế độ chăm sóc sức khỏe đến cách biên tập và chỉnh sửa các video clip để đăng tải trên mạng xã hội. Hãng giải thích nhóm khách cao tuổi đã quen và thích thú với TikTok và các nền tảng video ngắn. QuantaSing cũng bắt đầu tổ chức các tour du lịch trong nước cho các nhóm người cao tuổi.

“Mục tiêu cuối cùng của sự thay đổi chiến lược là bán hàng thông qua live streaming cho người cao tuổi. Chúng tôi sẽ dần chuyển đổi từ một công ty công nghệ giáo dục (edtech) thành nhà cung cấp dịch vụ tiêu dùng”, Xie nói với Nikkei Asia.

Tuy nhiên, nỗ lực phục vụ khách hàng lớn tuổi của Trung Quốc không phải lúc nào cũng suôn sẻ.

Theo chỉ thị của Bộ Công nghiệp và công nghệ thông tin vào năm 2020, hầu hết các công ty Trung Quốc đã giới thiệu các phiên bản ứng dụng dành riêng cho người cao tuổi với kích thước phông chữ lớn hơn, biểu tượng lớn hơn và các tính năng ít phức tạp hơn. Tuy nhiên, đã có những phàn nàn rằng một số phiên bản dành riêng cho người lớn tuổi “cài sẵn” nhiều nội dung quảng cáo hơn hoặc thậm chí tiếp thị các sản phẩm tài chính đầy cạm bẫy với người già.

Người cao tuổi vực dậy nền kinh tế kém sắc?

Theo dữ liệu chính thức, năm 2020 có khoảng 47% những người trên 60 tuổi sống ở các ngôi làng nông thôn, và chỉ 10% trong số họ sống dựa vào nguồn thu nhập chính là lương hưu. Phần lớn vẫn phải làm làm việc để kiếm tiền và sống nhờ vào hỗ trợ của các thành viên trong gia đình.

Cai Fang là chuyên gia trưởng của tổ chức tư vấn National Think Tank, đang làm việc tại Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc. Ông nói rằng tỷ lệ người cao tuổi không còn làm việc và không có thu nhập đang gia tăng ở Trung Quốc. Hệ thống an sinh xã hội của chính phủ không đủ sức chu cấp cho tất cả, nên sức mua của tệp khách người cao tuổi cũng thấp.

Nhưng cũng có người lập luận rằng họ là những người đã tích lũy được khối tài sản đáng kể trong những năm kinh tế tăng trưởng ấn tượng ở đại lục. Dĩ nhiên, vì thế, họ sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho các dịch vụ, như dịch vụ chăm sóc sức khỏe chẳng hạn.

Trong báo cáo công bố tháng 3-20234, Học viện Hợp tác kinh tế và thương mại quốc tế Trung Quốc (CAITEC) nói rằng dân số trên 60 tuổi sẽ trở thành nhóm khách hàng mục tiêu quan trọng của thương mại điện tử. Bởi gần 1/3 tổng số người dùng Internet đã trên 50 tuổi tính đến cuối tháng 6-2024.

“Người cao tuổi, đặc biệt là những người sống ở khu vực thành thị, ngày càng ưu tiên chất lượng cuộc sống và duy trì sức khỏe tốt. Họ có mong muốn và khả năng theo đuổi một cuộc sống tốt đẹp hơn. Nhu cầu của người cao tuổi ở các thành phố sẽ đa dạng và phong phú hơn so với các khu vực khác”, báo cáo của CAITEC viết.

Chính phủ và xã hội đã đầu tư đáng kể thời gian, công sức và tiền bạc cho việc phát triển các sản phẩm, dịch vụ cho người cao tuổi trong thời gian qua. Nhưng tại phiên họp Diễn đàn Kinh tế vĩ mô Trung Quốc tháng 4-2024, Dang Junwu, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu lão hóa Trung Quốc, nói rằng số lượng các sản phẩm và các tổ chức dịch vụ chăm sóc người cao tuổi đáng tin cậy vẫn còn rất hạn chế ở đất nước đông dân thứ hai thế giới.

“Hiện tại, cơ cấu dịch vụ và kinh tế ở Trung Quốc chỉ nhằm phục vụ chủ yếu các tầng lớp dân số trẻ. Trung Quốc đang gặp nhiều thách thức lớn, đặc biệt là vấn đề ngân sách, nhằm đáp ứng nhu cầu của một xã hội đang già nhanh chóng”, Dang phát biểu.

Trung Quốc đã phát triển hơn 2.000 loại sản phẩm dành cho người cao tuổi. Trong khi, thị trường toàn cầu có hơn 60.000 loại sản phẩm dành cho người cao niên, chỉ riêng Đức đã có hơn 20.000 cùng loại.

Theo Nikkei Asia, China Daily

Ricky Hồ