Người cao tuổi đối mặt nguy cơ biến chứng nặng sau té ngã

Do sức đề kháng suy giảm và thường mắc nhiều bệnh lý nền, việc chẩn đoán, điều trị và hồi phục ở nhóm đối tượng này gặp không ít khó khăn, đòi hỏi sự can thiệp y tế kịp thời và toàn diện.

Nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương ở người cao tuổi

Theo Hội đồng Lão khoa quốc gia Hoa Kỳ (NCOA), mỗi năm có khoảng 14 triệu người từ 65 tuổi trở lên bị té ngã; trung bình cứ 3 người cao tuổi thì có 1 người bị té ngã ít nhất một lần mỗi năm. Cứ khoảng 15 giây lại có một trường hợp phải nhập viện cấp cứu do chấn thương liên quan đến té ngã.

Các bác sĩ ở trạm cấp cứu vệ tinh số 32 cấp cứu cho một trường hợp người cao tuổi bị chấn thương sau té ngã. Ảnh: BS

Tại Việt Nam, ước tính mỗi năm có khoảng 1,5 - 1,9 triệu người cao tuổi bị té ngã, trong đó khoảng 5% phải nhập viện điều trị do chấn thương. Các chuyên gia y tế nhận định, té ngã là nguyên nhân hàng đầu gây chấn thương và tử vong ở người cao tuổi, đồng thời làm gia tăng nguy cơ suy giảm khả năng tự chăm sóc và phụ thuộc vào gia đình.

Nguyên nhân té ngã thường xuất phát từ những yếu tố tưởng chừng nhỏ nhặt như thị lực suy giảm, tác dụng phụ của thuốc, rối loạn thăng bằng, yếu cơ, loãng xương hoặc các bệnh lý mạn tính như tim mạch, Parkinson. Ngoài ra, môi trường sống không an toàn như sàn nhà trơn trượt, thiếu ánh sáng, nhà tắm không có tay vịn cũng làm tăng nguy cơ tai nạn.

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thắng Nhật Tuệ, Trưởng khoa Cấp cứu một bệnh viện tại TP Hồ Chí Minh cho biết, trong cấp cứu, các trường hợp người cao tuổi té ngã do trượt chân trong nhà tắm, trên nền nhà ướt khi lau dọn hoặc đi vệ sinh được ghi nhận khá phổ biến. Dù cơ chế chấn thương không phức tạp, hậu quả có thể rất nghiêm trọng như gãy xương đùi, chấn thương cột sống, chấn thương sọ não, khiến người bệnh phải điều trị kéo dài, suy giảm khả năng vận động, thậm chí tàn phế.

Bà T. bị gãy liên mấu chuyển xương đùi sau té ngã, được phẫu thuật sớm giúp hạn chế biến chứng do nằm bất động kéo dài. Ảnh: BV

Tương tự, bác sĩ chuyên khoa I Phạm Văn Trường, Khoa Chỉnh hình Vi phẫu, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á cho biết, bệnh viện thường xuyên tiếp nhận các trường hợp người cao tuổi bị gãy xương do té ngã, trong đó phổ biến là gãy xương đùi và gãy liên mấu chuyển xương đùi. Đây là một trong những tổn thương nguy hiểm, thường xảy ra trên nền xương loãng, gây đau dữ dội và làm mất hoàn toàn khả năng vận động.

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh có thể đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng như mất máu, sốc do đau, viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu, loét tỳ đè hoặc huyết khối tĩnh mạch sâu do nằm bất động kéo dài.

Cần được điều trị kịp thời, giảm biến chứng

Theo bác sĩ Phạm Văn Trường, nếu ở người có tổng trạng sức khỏe bình thường, phẫu thuật gãy xương đùi thường diễn ra thuận lợi thì với bệnh nhân lớn tuổi, nhiều bệnh lý nền, tình huống trở nên phức tạp hơn.

Cụ thể, đối với người cao tuổi nguy cơ biến chứng trong và sau mổ cao hơn, quá trình hồi phục nặng nề, thậm chí có trường hợp tiên lượng xấu nếu không được kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Vì vậy, việc điều trị đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa như chỉnh hình, tim mạch, nội khoa, gây mê hồi sức nhằm bảo đảm an toàn tối đa.

Điển hình là trường hợp bệnh nhân T. (81 tuổi, ngụ Hóc Môn) có tiền sử hội chứng thận hư, đái tháo đường, tăng huyết áp và bệnh tim mạch. Sau một lần té ngã, bệnh nhân bị gãy liên mấu chuyển xương đùi, đau nhiều vùng khớp háng và không thể cử động chân.

Sau khi được hội chẩn và ổn định tình trạng toàn thân, các bác sĩ đã tiến hành phẫu thuật đóng đinh nội tủy đầu trên xương đùi cho bệnh nhân T. Nhờ áp dụng kỹ thuật can thiệp tối thiểu, theo dõi sát các bệnh lý nền và chăm sóc hậu phẫu phù hợp, ca phẫu thuật diễn ra an toàn, người bệnh dần hồi phục khả năng vận động sau hai tuần điều trị.

Bác sĩ Phạm Văn Trường cho biết thêm, từ lâu, nhiều gia đình thường lo ngại việc phẫu thuật ở người cao tuổi có bệnh lý nền phức tạp. Tuy nhiên, việc trì hoãn điều trị, đặc biệt là trì hoãn phẫu thuật ở bệnh nhân cao tuổi bị gãy xương đùi, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm do nằm bất động kéo dài như loét tỳ đè, nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm phổi.

Thực tế cho thấy, người cao tuổi dù mắc nhiều bệnh lý nền vẫn có thể được phẫu thuật an toàn nếu được đánh giá toàn diện và kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Nhiều trường hợp bệnh nhân rất cao tuổi, thậm chí trên 100 tuổi, đã vượt qua ca mổ thành công, cải thiện rõ rệt khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.

Theo đó, các bác sĩ khuyến cáo khi phát hiện người cao tuổi bị té ngã, gia đình cần sớm đưa người bệnh đến cơ sở y tế để được thăm khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời, qua đó giúp người bệnh sớm khôi phục khả năng vận động và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thắng Nhật Tuệ lưu ý, khi phát hiện người cao tuổi bị té ngã, không nên vội vàng dựng dậy hoặc di chuyển người bệnh nếu chưa đánh giá được mức độ chấn thương. Trường hợp người bệnh đau nhiều, không thể cử động, cần để nằm yên tại chỗ, giữ ấm và gọi cấp cứu để được xử trí kịp thời, tránh làm nặng thêm các tổn thương xương khớp hoặc cột sống.

Để phòng ngừa té ngã, người cao tuổi cần chủ động kiểm soát tình trạng loãng xương thông qua việc đo mật độ xương định kỳ; xây dựng môi trường sống an toàn, giữ sàn nhà luôn khô ráo, bảo đảm ánh sáng đầy đủ, đặc biệt tại khu vực cầu thang, nhà tắm và lối đi; lắp đặt tay vịn tại nhà vệ sinh và những vị trí cần thiết trong nhà.

Bên cạnh đó, người cao tuổi cần duy trì vận động thể lực phù hợp với tình trạng sức khỏe, kết hợp lối sống lành mạnh nhằm tăng cường sức cơ và khả năng thăng bằng. Việc kiểm tra định kỳ thị lực và thính lực cũng rất quan trọng, giúp người cao tuổi kịp thời sử dụng kính hoặc máy trợ thính phù hợp, bảo đảm khả năng quan sát và nhận biết các nguy cơ xung quanh.

Các chuyên gia cũng lưu ý, khi thay đổi tư thế từ nằm sang ngồi hoặc từ ngồi sang đứng, người cao tuổi nên thực hiện từ từ để tránh tình trạng chóng mặt, choáng váng dẫn đến té ngã. Trường hợp sức khỏe yếu hoặc gặp khó khăn trong đi lại, nên sử dụng các dụng cụ hỗ trợ như gậy, khung tập đi hoặc xe lăn nhằm tăng cường an toàn khi di chuyển.

Đan Phương/Báo Tin tức và Dân tộc