Người dân, doanh nghiệp 'oằn lưng' gánh thêm phí nếu áp dụng chữ ký điện tử?

Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam (VNBA) vừa có công văn gửi Bộ Thông tin và Truyền thông (đơn vị chủ trì soạn thảo) góp ý Dự thảo Nghị định quy định về chữ ký điện tử và dịch vụ tin cậy. Mục đích của chính sách này nhằm bảo đảm tính đồng bộ của hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về giao dịch điện tử, tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân trong triển khai thi hành Luật, góp phần nâng cao hiệu quả, khuyến khích tổ chức, cá nhân thực hiện giao dịch điện tử tại Việt Nam...

Tốn kém cho cả ngân hàng và khách hàng

Tuy nhiên, trên cơ sở ý kiến phản ánh của các Ngân hàng, VNBA cho rằng việc dự thảo Nghị định quy định như nêu tại công văn 2358/BTTTT-NEAC là chưa phù hợp với quy định của Luật Giao dịch điện tử 2023. Đồng thời nó sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động của các tổ chức tín dụng cũng như làm tăng chi phí cho người dân, doanh nghiệp khi thực hiện giao dịch điện tử.

Cụ thể, theo dự thảo Nghị định, khách hàng (doanh nghiệp và cá nhân) sẽ phải thanh toán các khoản phí để được cấp, duy trì hiệu lực của chữ ký số với số tiền vô cùng lớn.

Ngay khi Luật Giao dịch điện tử 2023 và dự thảo Nghị định có hiệu lực, người dân và doanh nghiệp giao dịch với ngân hàng trên môi trường điện tử phải mua chữ ký số của các tổ chức cung cấp chữ ký số công cộng. Và áp dụng chữ ký số vào các giao dịch trực tuyến với ngân hàng.

Ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng thư ký VNBA, nhận định: "Điều này sẽ dẫn đến việc tốn kém chi phí cho cả người dân lẫn doanh nghiệp, bởi các chi phí này người dân và doanh nghiệp phải chi trả, ngân hàng không thể và không bao giờ chi trả chi phí này".

Mức chi phí vô cùng lớn

Theo ước tính của một ngân hàng thương mại vốn nhà nước, nếu dự thảo Nghị định quy định về chữ ký điện tử và dịch vụ tin cậy được áp dụng có thể làm phát sinh chi phí lên đến hàng ngàn tỉ đồng hàng năm và đương nhiên ngân hàng sẽ thu lại từ người dân và doanh nghiệp. Trong khi đó, hiện nay các doanh nghiệp và thu nhập của người dân còn gặp nhiều khó khăn.

Theo đó, số liệu từ Ngân hàng Nhà nước công bố cho thấy, hiện có khoảng gần 80% người Việt Nam trưởng thành có tài khoản ngân hàng và nhiều ngân hàng đã có trên 95% số lượng giao dịch được xử lý trên kênh số.

Nếu theo quy định của dự thảo Nghị định, thì các loại nghiệp vụ chính của tổ chức tín dụng như nhận tiền tiết kiệm, nhận tiền gửi, cấp tín dụng, mua bán ngoại tệ… đều yêu cầu có chữ ký điện tử khi giao kết giao dịch.

Theo báo cáo của 1 trong 4 ngân hàng thương mại vốn nhà nước, đến thời điểm này, số lượng khách hàng giao dịch trên kênh số của ngân hàng này đạt khoảng 12 triệu khách hàng, với số lượng giao dịch 6,5-7 triệu giao dịch/ngày (cả năm khoảng 2,3 tỉ giao dịch, bình quân 500 giao dịch/giây).

Khảo sát các tổ chức phát hành, chứng thực các loại chứng thư số (CA), mức chi phí cấp chứng thư số trên thị trường dao động từ 550.000 - 1.800.000 đồng/năm. Tức là khi dự thảo Nghị định có hiệu lực, tổng chi phí của các khách hàng của ngân hàng này phải chi trả dịch vụ cung cấp chứng thư số (CA Provider) lên đến từ 6.600 – 21.600 tỉ đồng.

Chưa kể các khoản phát sinh liên quan đến đầu tư hạ tầng, phát triển, vận hành hệ thống nội bộ cho ngân hàng và trang cấp chứng thư số cho cán bộ trong nội bộ.

Còn theo báo cáo của 1 ngân hàng thương mại cổ phần quy mô lớn, đến thời điểm hiện nay, nhà băng này có khoảng 10,2 triệu khách hàng, lượng giao dịch trung bình phát sinh gần 750 triệu giao dịch tài chính/năm.

Chi phí dự kiến phát sinh trong trường hợp toàn bộ các giao dịch kể trên phải sử dụng chữ ký số gồm: Trường hợp khách hàng mua chữ ký số theo năm là 800.000 đồng/ năm (đơn giá trung bình của các nhà cung cấp CA/ Mobile CA). Kéo theo, tổng mức chi phí để trang bị chữ ký số cho 10,2 triệu khách hàng là khoảng 8.160 tỉ đồng.

Với trường hợp khách hàng mua chữ ký số theo giao dịch là 2.500 đồng/lần ký (đơn giá trung bình ký theo lần từ các nhà cung cấp Mobile CA), tương đương tổng mức chi phí để trang bị chữ ký số cho 10,2 triệu khách hàng là 1.875 tỉ đồng.

Riêng chi phí sửa đổi các hệ thống để có thể tích hợp việc sử dụng chữ ký số cũng như lưu trữ các giao dịch đã thực hiện, dù chưa có con số chính xác nhưng dự kiến sẽ trên 10 triệu USD.

"Đây là mức chi phí vô cùng lớn, nếu tính cả hệ thống các tổ chức tín dụng thì hàng năm chi phí này sẽ lên đến bao nhiêu? Nó ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của người dân và doanh nghiệp”, ông Nguyễn Quốc Hùng - Tổng thư ký VNBA nhấn mạnh .

Chữ ký điện tử. Ảnh minh họa

Còn nhiều bất cập

Đại diện một số ngân hàng và VNBA cũng cho rằng Dự thảo Nghị định quy định về chữ ký điện tử và dịch vụ tin cậy không đáp ứng tính kịp thời trong việc cung cấp chứng từ, chứng cứ chứng minh khi phát sinh khiếu nại, tranh chấp với khách hàng.

Chưa kể, khi hoạt động giao dịch của ngân hàng phụ thuộc hoàn toàn vào một hoặc một vài tổ chức thứ ba về cung cấp chữ ký số công cộng gây rủi ro rất lớn cho ngành ngân hàng.

Hơn nữa, điều quan ngại cần đặt ra là liệu các tổ chức cung cấp chữ ký điện tử có thể đảm bảo độ bảo mật, sức tải của hệ thống cấp và ký số..., có đảm bảo thông suốt an toàn với số lượng giao dịch vô cùng lớn. Hiện có hàng chục tỉ giao dịch/năm (trung bình 500 giao dịch/giây).

“Vậy ai sẽ chịu trách nhiệm về hậu quả này khi các giao dịch bị chậm trễ hoặc ngừng trệ? Điều này ảnh hưởng tới mọi mặt của cuộc sống của người dân và doanh nghiệp và của chính tổ chức tín dụng”, đại diện VNBA đặt câu hỏi.

Đáng nói, tính ứng dụng của quy định về chữ ký điện tử chuyên dùng không khả thi về mặt thực tiễn nếu phạm vi sử dụng bị hạn chế.

Vì vậy, VNBA hy vọng rằng Bộ Thông tin và Truyền thông nghiên cứu đánh giá đầy đủ, tác động chính sách đến đời sống kinh tế sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và người dân cũng như hệ quả có thể xảy ra khi dự thảo nghị định có hiệu lực thi hành.

THÙY LINH