Người gốc Việt ở Mỹ đấu tranh để hợp pháp hóa rau muống

Một vườn trồng rau muống ở Mỹ. Ảnh: NPR.

Khi chuyển đến Lawrenceville ở bang Georgia (Mỹ) vào năm 2004, bà Le Dam Doan bất ngờ khi biết rằng ở đây không có rau muống. Thậm chí, loại rau này còn bị coi là bất hợp pháp ở đây. “Họ coi rau muống như cần sa vậy", bà nghĩ vào thời điểm đó.

Trong 33 năm trước đó vợ chồng bà Doan sống ở California và Maryland, họ chưa từng chứng kiến rau muống bị coi là thứ đồ trái phép, theo Atlantic Magazine.

Lệnh cấm rau muống ở Georgia còn gây ngạc nhiên hơn vì bà Doan ban đầu chuyển đến khu phố mới một phần là do nơi đây có cộng đồng người Việt lâu đời. Bà hiện là thành viên cộng đồng người Mỹ gốc Việt và Hội đồng người Mỹ gốc châu Á - Thái Bình Dương Georgia.

Ở Việt Nam, Campuchia, Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Philippines, rau muống là thứ rau quen thuộc, thường được xào với tỏi, gừng, đậu phụ, hoặc mắm tôm.

Nhưng ở Georgia, rau muống là bất hợp pháp trong một thập kỷ do nhiều người lo ngại loài thực vật ngoại lai này có thể phát triển nhanh chóng mặt trên các tuyến đường thủy của bang, gây hại cho các loài thực vật bản địa.

Vì sao Georgia từng cấm rau muống?

Dẫu vậy, lệnh cấm đã không ngăn được người dân Georgia mua rau muống. Mặc dù không được bán trực tiếp tại các cửa hàng, người dân địa phương sẽ bán loại rau này trên ôtô, tiệm làm móng, nhà thờ và bãi đậu xe, theo Yahoo News.

Năm ngoái, sau khi vấp phải làn sóng phản đối của người dân, bang Georgia cuối cùng đã dỡ bỏ lệnh cấm nhập và bán loại rau này.

Các nhà hàng và cửa hàng tạp hóa có thể bán rau muống, nhưng giới chức vẫn đang cân nhắc xem liệu Georgia có thể trở thành tiểu bang thứ 5 ở Mỹ cho phép trồng loại rau này hay không và bằng cách nào.

Trước đây, nếu người dân địa phương không trồng rau muống trái phép, họ sẽ phải nhập từ Florida và Texas.

Jenny Vo, Giám đốc điều hành hai siêu thị City Farmers Market và Hong Kong Supermarket, cho biết giá của loại rau này trên thị trường chợ đen có thể gấp 3 lần thông thường, ở mức hơn 22 USD/kg.

Nếu muốn thưởng thức món ăn có rau muống ở nhà hàng, khách hàng phải đặt những câu hỏi khéo léo như: "Các bạn có món đó không?".

Hơn một thập kỷ trước, Hong Kong Supermarket bắt đầu thu thập chữ ký để kiến nghị hợp pháp hóa rau muống. Ông chủ cửa hàng, cũng là cha của Jenny Vo, thường theo dõi chặt chẽ diễn biến liên quan đến quy định về rau muống khắp đất nước và trình bày điều đó trong đơn kiến nghị.

Chẳng hạn, ở Rosharon (Texas), rau muống đã thực sự được coi là một loại cây trồng có rủi ro thấp nhờ các quy định phù hợp, người đàn ông viện dẫn trong đơn kiến nghị.

Bà Doan đã giúp thu thập hơn 100.000 chữ ký ủng hộ hợp pháp hóa rau muống. Ảnh: Atlanta.

Vào năm 2016, sau khi trò chuyện với người gốc Việt tại khu vực, Hạ nghị sĩ bang Pedro Marin đã đệ trình dự luật xóa rau muống khỏi danh sách "các loài thực vật gây hại" để từ đó cho phép canh tác. Tuy nhiên, dự luật này đã bị bác bỏ.

Khi các nhà sinh vật học tranh luận về tầm quan trọng của thực vật bản địa, điều đó thường là một phần của nỗ lực nhằm bảo vệ môi trường trước các rủi ro.

Nhưng các nhà phê bình đặt câu hỏi liệu có cần vạch ra những ranh giới hà khắc như vậy hay không, vì việc đưa loại cây trồng mới vào môi trường không phải lúc nào cũng có hại.

Chủ đề nóng trong cuộc bầu cử

Ở Georgia, rau muống một lần nữa trở thành ưu tiên với cuộc bầu cử năm 2021 của Hạ nghị sĩ bang Marvin Lim. Ông Lim đã phát hiện ra loại rau này khi đến thăm ngôi làng nơi mẹ ông lớn lên ở Philippines vào mùa hè năm ngoái.

Ông đã tham khảo ý kiến các chuyên gia từ Florida và Texas, tìm hiểu cách các bang này canh tác rau muống mà không gây hại cho môi trường. Câu trả lời chính là nhà kính và quy định chặt chẽ.

Trong khi đó, bà Doan và nhiều người khác đã thu thập được hơn 100.000 chữ ký ủng hộ hợp pháp hóa rau muống.

Người dân đã phát tờ rơi tại một sự kiện vận động tranh cử cho Hạ nghị sĩ Bee Nguyen và tổ chức một sự kiện thảo luận với ủy viên nông nghiệp lúc đó là Gary Black để nhấn mạnh tầm quan trọng của rau muống đối với cuộc sống của họ.

Vào năm 2022, ông Black đã thông báo cho Bộ Nông nghiệp Mỹ về sự thay đổi quan điểm của Cục Nông nghiệp Georgia. Theo thông báo, tiểu bang này bắt đầu phê duyệt giấy phép nhập và bán hàng để “các nhà hàng của Georgia có thể cung cấp rau muống trong thực đơn của họ”.

Nhu cầu mua rau muống ở Georgia rất cao. Ảnh: Shutterstock.

Nhu cầu rau muống tại các cửa hàng của gia đình Jenny Vo cao đến mức ông đã yêu cầu bà Jenny thanh toán sớm cho nhà cung cấp ở Texas của họ để đảm bảo nguồn cung ổn định.

Trước đây, Cục Nông nghiệp Georgia dự kiến người dân có thể trồng rau muống trong năm nay. Tuy nhiên, cơ quan này, hiện do ủy viên Tyler Harper đứng đầu, vẫn đang đánh giá các quy tắc và quy định liên quan đến việc canh tác.

Hiện tại, bà Doan cho biết các cửa hàng tạp hóa chỉ bán ngọn rau muống, với phần gốc bị cắt sâu để nó không được trồng lại.

Cư dân đã rất biết ơn về những tiến bộ đạt được cho đến nay. Khách hàng vẫn gọi cô Jenny Vo là “quý cô rau muống” vì cách cô từng tập hợp chữ ký ủng hộ rau muống của người dân.

Rau muống hiện được bày bán tại nhiều cửa hàng tạp hóa của bang, với mức giá hợp lý là hơn 6 USD/kg. “Mọi người không đắn đo suy nghĩ về việc mua rau muống nữa. Họ cần loại rau đó hàng tuần", Vo nói.

Vân Đinh