Người hiến gan có cần dùng thuốc điều trị hay thuốc hỗ trợ suốt đời không?

Trong lĩnh vực ghép gan, sự chú ý thường dồn vào người nhận, đó là những người cần dùng thuốc chống thải ghép suốt đời. Tuy nhiên, một câu hỏi quan trọng không kém dành cho những người hiến gan, đó là: Sau khi hiến tặng một phần gan, liệu tôi có phải phụ thuộc vào thuốc điều trị hay thuốc bổ trợ nào không?

Đây là một băn khoăn hoàn toàn chính đáng. Với vai trò là những chuyên gia trực tiếp thực hiện và theo dõi sức khỏe của người hiến, các bác sĩ Khoa Phẫu thuật Gan – Mật – Tụy, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 (Bệnh viện TWQĐ 108) cho biết: Sau giai đoạn phục hồi ban đầu, người hiến gan sống không cần phải dùng bất kỳ loại thuốc điều trị, thuốc hỗ trợ chức năng gan, hay thuốc bổ nào một cách thường xuyên hoặc suốt đời.

Tư vấn cho người bệnh hiến gan - Ảnh BVCC

Để hiểu rõ tại sao người hiến không cần dùng thuốc, cần phân biệt rõ tình trạng của người nhận và người hiến:

Người nhận gan

Tại sao phải dùng thuốc: Cơ thể người nhận sẽ nhận một lá gan "ngoại lai". Hệ thống miễn dịch sẽ nhận diện đây là vật lạ và tìm cách tấn công (phản ứng thải ghép).

Loại thuốc: Thuốc ức chế miễn dịch (chống thải ghép) là bắt buộc và phải dùng suốt đời để "hạ thấp" hệ thống miễn dịch, giúp gan ghép được dung nạp.

Người hiến gan

Tại sao không cần dùng thuốc: Người hiến chỉ cắt một phần gan, phần gan còn lại đã được tính toán trước mổ đảm bảo chức năng cơ thể, vì vậy không cần dùng thuốc suốt đời.

Mục tiêu y tế: Mục tiêu duy nhất là tạo điều kiện cho phần gan còn lại tái tạo và phục hồi chức năng như ban đầu. Quá trình này diễn ra tự nhiên, không cần thuốc hỗ trợ đặc hiệu.

Việc sử dụng thuốc của người hiến chỉ giới hạn trong một giai đoạn phục hồi ngắn, tương tự như bất kỳ ca đại phẫu nào khác:

Trong thời gian nằm viện (Khoảng 7-10 ngày)

Thuốc giảm đau: Đây là loại thuốc quan trọng nhất để giúp người hiến cảm thấy thoải mái và có thể vận động sớm, hỗ trợ quá trình hồi phục.

Thuốc kháng sinh: Được sử dụng dự phòng trong và sau phẫu thuật một thời gian ngắn để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Thuốc bổ trợ tế bào gan: Có thể dùng để đảm bảo phần gan còn lại được phục hồi và tái tạo thuận lợi nhất.

Sau khi xuất viện: Người hiến có thể tiếp tục sử dụng bổ trợ tế bào gan (theo chỉ định) tại nhà trong tuần đầu.

Tất cả các loại thuốc này sẽ được ngưng sử dụng ngay khi người hiến hồi phục hoàn toàn, thường là trong vòng vài tuần sau phẫu thuật.

Ca ghép gan từ người hiến sống tại Bệnh viện TWQĐ 108 - Ảnh BVCC

Sau khi hoàn tất quá trình tái tạo, chức năng gan của người hiến sẽ trở về mức bình thường. Khả năng tái tạo của gan là một cơ chế sinh học tự nhiên, mạnh mẽ và hiệu quả, được điều khiển bởi các yếu tố tăng trưởng nội sinh của cơ thể.

Không cần thuốc bổ gan dài hạn: Các loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng được quảng cáo là "bổ gan" hay "giúp gan tái tạo" đều không cần thiết và không có bằng chứng khoa học cho thấy chúng thúc đẩy quá trình tái tạo ở người hiến gan khỏe mạnh. Việc sử dụng không theo chỉ định của bác sĩ, đôi khi còn có thể gây gánh nặng ngược lại cho gan.

Không cần thuốc điều trị chức năng gan: Chức năng gan của người hiến đã được kiểm tra kỹ lưỡng là hoàn toàn khỏe mạnh trước khi phẫu thuật. Sau khi tái tạo, gan vẫn duy trì hoạt động khỏe mạnh như trước, không cần điều trị.

Điều mà người hiến gan cần duy trì lâu dài không phải là thuốc, mà là một lối sống lành mạnh, cụ thể:

Chế độ ăn uống cân bằng: Ưu tiên rau xanh, đạm lành mạnh. Hạn chế bia rượu, đồ ăn quá nhiều dầu mỡ (đặc biệt trong những tháng đầu).

Vận động hợp lý: Tăng dần mức độ tập luyện thể chất, trở lại sinh hoạt bình thường sau 3 tháng.

Khám định kỳ: Tuân thủ lịch tái khám theo hướng dẫn của Bệnh viện TWQĐ 108 (có thể sau 1 tháng, 6 tháng, 1 năm, sau đó là kiểm tra sức khỏe tổng quát hằng năm) để đảm bảo gan và sức khỏe tổng thể luôn ở trạng thái tốt nhất.

BS Vũ Ngọc Viên (Khoa Phẫu thuật Gan - Mật - Tụy, Bệnh viện TWQĐ 108)

BS Vũ Ngọc Viên