Người hoài nghi châu Âu đắc cử tổng thống, Thủ tướng Ba Lan vào thế mắc kẹt

Ông Nawrocki giành được 50,89% số phiếu trong cuộc đua rất sít sao với Thị trưởng Rafał Trzaskowski của thủ đô Warsaw - người theo chủ nghĩa tự do - được 49,11%.

Ông Karol Nawrocki đắc cử trở thành tổng thống Ba Lan. Ảnh: AP

Cuộc đua song mã trở nên căng thẳng ngay từ vòng bỏ phiếu đầu tiên cách đây 2 tuần, cho thấy sự chia rẽ sâu sắc ở quốc gia nằm ở sườn phía đông của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Liên minh châu Âu (EU). Một cuộc thăm dò ý kiến cử tri sớm được công bố vào tối 1/6 cho thấy ông Trzaskowski có cơ hội chiến thắng, nhưng cuộc thăm dò cập nhật sau đó cho thấy tình thế đảo ngược.

Trong hệ thống chính trị Ba Lan, thủ tướng nắm vai trò điều hành nền kinh tế và xã hội, nhưng vai trò của tổng thống không chỉ mang tính nghi lễ.

Tổng thống có ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại và phủ quyết luật pháp. Ông Nawrocki sẽ kế nhiệm Tổng thống Andrzej Duda, người sẽ mãn nhiệm vào ngày 6/8. Theo Hiến pháp Ba Lan, tổng thống có nhiệm kỳ 5 năm và có thể tái đắc cử thêm một nhiệm kỳ nữa.

Thủ tướng Donald Tusk lên nắm quyền vào cuối năm 2023 với một chính phủ liên minh khác biệt lớn về ý thức hệ, rộng đến mức không thể thực hiện một số lời hứa tranh cử của ông Tusk, như nới lỏng luật phá thai.

Nhưng quyền phủ quyết của Tổng thống Duda là một trở ngại khác, khiến Thủ tướng Tusk không thể thực hiện lời hứa đảo ngược các luật chính trị hóa hệ thống tòa án mà Liên minh châu Âu cho là phi dân chủ. Giờ đây, Thủ tướng Tusk dường như sẽ không có cách nào thực hiện những lời hứa mà ông đã đưa ra với cả cử tri và EU.

Một số nhà quan sát ở Ba Lan cho rằng những lời hứa chưa thực hiện có thể khiến Thủ tướng Tusk khó tiếp tục nhiệm kỳ của mình cho đến cuộc bầu cử quốc hội tiếp theo dự kiến vào cuối năm 2027, nhất là nếu đảng Luật và Công lý của tổng thống kế nhiệm sẽ hợp tác với nhóm bảo thủ trong liên minh của ông Tusk.

Khởi đầu mới

Ông Nawrocki, 42 tuổi, là cựu võ sĩ quyền anh nghiệp dư và nhà sử học mới bước chân vào chính trị. Ông được đảng Luật và Công lý chọn để tạo nên một khởi đầu mới.

Đảng này lãnh đạo Ba Lan từ năm 2015 - 2023, sau đó để mất quyền lực vào tay liên minh trung dung do ông Tusk lãnh đạo. Một số nhà quan sát chính trị dự đoán đảng này sẽ không bao giờ trở lại, vì thế ông Nawrocki được chọn làm gương mặt mới, người không liên quan đến những vụ bê bối trong 8 năm cầm quyền của đảng. Chiến lược này rõ ràng đã hiệu quả.

Tổng thống Mỹ Trump thẳng thắn nói rằng ông muốn ông Nawrocki trở thành tổng thống Ba Lan và đã chào đón ông Nawrocki đến Nhà Trắng cách đây 1 tháng.

Bộ trưởng An ninh nội địa Mỹ Kristi Noem hết lời ca ngợi ông Nawrocki và kêu gọi người Ba Lan bỏ phiếu cho ông. Mỹ có khoảng 10.000 quân đồn trú tại Ba Lan.

Điều mà những người ủng hộ ông Nawrocki thường nói là ông sẽ khôi phục "sự bình thường", như họ tin rằng ông Trump đã làm.

Quốc kỳ Mỹ thường xuất hiện tại các cuộc vận động của ông Nawrocki, vì những người ủng hộ ông tin rằng ông mang đến cơ hội tốt hơn cho mối quan hệ với chính quyền Tổng thống Trump.

Ông Nawrocki cũng đã nhắc lại một số quan điểm của Tổng thống Trump về cuộc xung đột Nga - Ukraine. Ông chỉ trích Tổng thống Ukraine Volodymir Zelensky, cáo buộc nhà lãnh đạo này lợi dụng các đồng minh.

Ông Nawrocki cho rằng người tị nạn Ukraine lợi dụng lòng hảo tâm của Ba Lan và cam kết ưu tiên người Ba Lan trong các dịch vụ xã hội như chăm sóc sức khỏe và giáo dục.

Thu Loan

Theo AP