Người hùng thầm lặng đằng sau các bộ phim võ thuật Hong Kong

Trong tất cả các bộ phim võ thuật, nhân vật đóng vai trò chủ chốt quan trọng nhất chưa hẳn là đạo diễn, biên kịch, đó là các biên đạo võ thuật.

Trong các phim bộ võ thuật Hong Kong (Trung Quốc), biên đạo võ thuật có tiếng nói lớn hơn rất nhiều, được mọi người nể trọng và sợ hãi. Tại trường quay, biên đạo võ thuật đôi khi sẽ thay thế đạo diễn chỉ đạo quay phim các cảnh giao đấu bởi họ chính là người có thể nhìn rõ nhất góc đẹp, góc xấu của các cảnh quay hành động.

Danh từ biên đạo võ thuật được sử dụng từ đầu thập niên 1960 khi những bộ phim hành động bắt đầu tạo được tiếng vang.

Một biên đạo võ thuật chuyên nghiệp có thể sáng tạo ra những pha chiến đấu ngoài sức tưởng tượng của khán giả. Đối với những người không chuyên, võ thuật chỉ giới hạn trong phạm vị từng môn nhất định với những món vũ khí nhất định, nhưng khi lên màn ảnh, sự đơn điệu đó sẽ giết chết những cảnh quay gay cấn.

Để tạo ra những cảnh quay chuyên nghiệp, biên đạo võ thuật tốt phải phối hợp ăn ý với đạo diễn hình ảnh (DOP), vì giới hạn của phim trường và vị trí đặt góc quay không đáp ứng, các biên đạo võ thuật phải linh hoạt đề ra phương án thay thế kịp thời mà không gây ảnh hưởng đến lịch trình quay phim của nhà sản xuất.

Phải kể đến tên của một vài diễn viên đồng thời là đạo diễn, nhà biên đạo võ thuật nổi tiếng như: Hồng Kim Bảo, Lưu Gia Lương, Ngô Kinh, Thành Long, Trình Tiểu Đông,…

Năm 1997, Thành Long từng chia sẻ với Richard James Havis của SCMP về khó khăn của công việc biên đạo võ thuật trên phim: "Các biên đạo võ thuật tham gia vào 10, thậm chí nhiều hơn, dự án điện ảnh mỗi năm. Không khó hiểu khi họ cạn ý tưởng, hoặc tự lặp lại chính mình".

Chia sẻ với SCMP về công việc biên đạo võ thuật, nhà làm phim Viên Hòa Bình, đạo diễn phim Túy Quyền nói: "Cha đã dẫn tôi vào nghề làm phim. Tôi khởi nghiệp trong vai trò đóng thế. Rồi sau đó trở thành biên đạo võ thuật. Tôi thấy những biên đạo võ thuật cùng thời mình bắt đầu thử sức với công việc đạo diễn và nghĩ bản thân cũng có thể làm điều tương tự. Nên tôi đã thử sức với công việc đạo diễn".

Lưu Gia Lương, đạo diễn của bộ phim Hồng Hy Quan (1976), từng trả lời phỏng vấn về cách dàn dựng cảnh chiến đấu võ thuật trên phim: "Giả sử chúng ta có một tên phản diện dùng Ưng trảo quyền. Bạn không thể để nhân vật sử dụng các chiêu thức khác, bởi Ưng trảo quyền là dấu ấn riêng của hắn. Nếu nhân vật là một kẻ gian xảo, hắn có thể sử dụng Đường lang quyền. Nếu bạn là một khán giả tinh tường, bạn sẽ nhận ra mô-típ chung này. Đó là cách một bộ phim thu hút khán giả. Cũng vì thế, kungfu trong các bộ phim của tôi luôn luôn rõ ràng, và mỗi món vũ khí đều có những đặc trưng riêng biệt".

Tại Liên hoan phim Quốc tế Hong Kong 1981, biên kịch kiêm đạo diễn Ngô Tư Viễn chia sẻ: "Trong các bộ phim nói tiếng Quảng Đông, diễn viên hành động võ thuật thật sự đánh nhau trước ống kính. Chỉ tới khi theo dõi việc ghi hình trên phim trường The Sand Pebbles (1966), chúng tôi mới biết các cảnh đánh nhau trên phim có thể làm giả. Kỹ thuật quay phim sẽ khiến mọi thứ trở nên chân thực".

Trang Dung (Tổng hợp)