Người K'Ho Lâm Đồng dựng thương hiệu cà phê OCOP dưới chân núi Chư Mui

Anh Liêng Jrang Ha Hoang chia sẻ về hành trình làm cà phê chất lượng cao dưới chân núi Chư Mui

Bước ngoặt từ liên kết đổ vỡ

Cách chân núi Chư Mui không xa, một quán cà phê nhỏ mang tên Chư Mui. Quán nhỏ nằm khiêm tốn dưới mái nhà gỗ của anh Liêng Jrang Ha Hoang, người K’Ho sinh ra và lớn lên ở tổ dân phố Đạ Nghịt.

Những buổi sáng cuối năm, quán nhỏ vẫn thơm mùi Arabica mới rang - thứ cà phê đã tạo bước ngoặt trong cuộc đời anh và nhiều hộ dân trong vùng.

Nhớ lại những năm 2019 - 2020, anh Ha Hoang cho biết bà con khi đó được tham gia các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng, thu hái và chế biến cà phê chất lượng cao. Một nhóm hộ đã ký kết với doanh nghiệp để làm cà phê theo quy trình chuẩn và được bao tiêu với giá khoảng 80.000 đồng/kg, cao hơn thị trường 20.000 đồng.

Tổng sản lượng mỗi năm của nhóm đạt 20 - 30 tấn, mở ra hy vọng lớn cho người K’Ho vốn quen với cách làm truyền thống. Tuy nhiên, liên kết nhanh chóng rạn vỡ khi một số hộ yêu cầu doanh nghiệp tăng giá thu mua lên 90.000 đồng/kg nhưng không được chấp thuận. Một số người rời liên kết, doanh nghiệp cũng ngừng thu mua, khiến lượng lớn cà phê tồn kho.

Nhà lồng được anh Liêng Jrang Ha Hoang dựng lên để phơi sấy cà phê sau thu hoạch

Khi ấy, gia đình anh Ha Hoang còn gần 20 tấn cà phê trong kho. Ha Hoang lặn lội đi từng đại lý để chào bán cà phê của gia đình mình và bà con nhưng kết quả không được như kỳ vọng.

“Nếu bán cho đại lý chỉ còn 75.000 đồng/kg, thấp hơn cả mức hộ dân đã bỏ ra công chăm sóc theo chuẩn chất lượng. Nhưng để hàng trong kho thì không có vốn tái đầu tư,” anh kể.

Đó là giai đoạn khó khăn nhất, nhưng cũng là bước ngoặt để anh bắt đầu hành trình tự xây dựng thương hiệu. Anh tham gia dự án Cafe REED và được hỗ trợ về kỹ thuật, thiết bị chế biến, tài chính và quy trình sản xuất. Từ lựa chọn giống, kiểm soát sâu bệnh, đến rang - xay - chế biến, anh đều tự học và áp dụng, rồi hướng dẫn lại cho bà con.

Những hạt cà phê chất lượng được những người dân K'Ho dưới chân núi Chư Mui làm ra

Đến năm 2022, anh đứng ra đăng ký sản xuất, kinh doanh với tên “Cà phê Chư Mui”. Một năm sau, sản phẩm được công nhận OCOP 3 sao, trở thành niềm tự hào của các hộ liên kết và cộng đồng K’Ho Đạ Nghịt.

Hành trình phát triển vùng cà phê hữu cơ

Cuối tháng 11/2025, anh Ha Hoang và các thành viên tổ hợp tác bắt đầu vụ thu hái mới. Từng chùm Arabica căng mọng được hái thủ công, phân loại tại chỗ rồi đưa vào phơi, sơ chế trong nhà lồng của gia đình. Toàn bộ quy trình đều được theo dõi nghiêm ngặt để bảo đảm tiêu chuẩn hữu cơ.

Dù mới xuất hiện trên thị trường khoảng ba năm, cà phê Chư Mui đã có chỗ đứng nhất định. Trước khi vào mùa thu hoạch, nhiều doanh nghiệp đã ký hợp đồng thu mua. Tổ hợp tác với 7 hộ dân hiện quản lý gần 15ha cà phê, dự kiến cung ứng khoảng 10 tấn cà phê nhân mỗi năm, giá từ 150.000 đồng/kg.

Anh Liêng Jrang Ha Hoang bắt đầu thu hoạch vụ cà phê năm 2025 với niềm vui giá cao

Ngoài cà phê nhân, tổ hợp tác đang phát triển các sản phẩm chế biến sâu như cà phê phin giấy, cà phê bột pha trộn, cà phê nhân rang, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng đa dạng.

Riêng gia đình anh Ha Hoang sản xuất cả Arabica và Robusta theo phương pháp thủ công kết hợp hướng hữu cơ. Việc hạn chế phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật giúp hạt cà phê giữ hương vị tự nhiên, đồng thời bảo vệ đất và môi trường sinh thái vùng núi.

Năng suất bình quân của mô hình đạt 2,8 tấn/ha, mang lại doanh thu khoảng 420 triệu đồng/ha mỗi năm. Khi chế biến sâu, giá bán có thể đạt 300.000 đồng/kg, tạo giá trị gia tăng cao hơn nhiều so với bán cà phê nhân.

Vườn cà phê năng suất, chất lượng của gia đình anh Liêng Jrang Ha Hoang

Cà phê được phơi trong nhà lồng sau khi hái

Nhân cà phê được hong sau khi xay vỏ

Cà phê nhân đã được sơ chế

Sản phẩm cà phê Chư Mui đạt chứng nhận OCOP 3 sao

Trong số các hộ tham gia tổ hợp tác, gia đình ông Liêng Hót Ha Diêm có hơn 2 ha Arabica trồng hoàn toàn theo hướng hữu cơ. “Cây khỏe, ít sâu bệnh, năng suất ổn định. Quan trọng hơn là đầu ra được bao tiêu nên thu nhập mỗi vụ đạt hàng trăm triệu đồng,” ông Diêm chia sẻ.

Ngoài nguồn thu ổn định, mô hình cà phê hữu cơ còn góp phần thay đổi tập quán sản xuất của bà con. Nhiều hộ trước đây quen làm theo cách truyền thống, bán cho thương lái giá thấp, nay đã học cách ghi chép, quản lý quy trình, hiểu hơn về giá trị của sản phẩm đạt chuẩn.

Anh Liêng Jrang Ha Hoang chia sẻ về niềm vui làm cà phê chất lượng cao

Anh Ha Hoang cho biết, mục tiêu thời gian tới là mở rộng vùng nguyên liệu hữu cơ, thu hút thêm hộ dân tham gia, đồng thời phát triển thêm các dòng cà phê đặc sản để tăng giá trị.

Chủ tịch Hội Nông dân phường Lang Biang - Đà Lạt Hồ Công Định đánh giá cao mô hình cà phê Chư Mui

Ông Hồ Công Định, Chủ tịch Hội Nông dân phường Lang Biang - Đà Lạt, đánh giá mô hình Chư Mui là điểm sáng trong phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Không chỉ tạo việc làm và thu nhập cho người dân, mô hình còn góp phần gìn giữ cảnh quan và văn hóa bản địa.

Cây cà phê đã và đang mang lại niềm vui cho những người K'Ho dưới chân núi Chư Mui

Lê Phước