Người mắc hội chứng Budd-Chiari nên ăn gì và tránh ăn gì?

Hội chứng Budd-Chiari (tắc tĩnh mạch gan do dòng vào nhiều hơn dòng ra) là một rối loạn hiếm gặp, trong đó các tĩnh mạch dẫn máu ra khỏi gan (tĩnh mạch gan) bị tắc nghẽn hoặc thu hẹp do cục máu đông.

Tình trạng này gây ra ứ máu trong gan, dẫn đến tổn thương gan và các biến chứng nghiêm trọng. Chế độ ăn uống hợp lý là một phần không thể thiếu trong việc quản lý hội chứng Budd-Chiari, giúp bảo vệ chức năng gan, kiểm soát các biến chứng và duy trì sức khỏe tổng thể.

1. Tầm quan trọng của chế độ ăn cho người mắc hội chứng Budd-Chiari

Chế độ ăn uống hợp lý là một phần không thể thiếu trong việc quản lý Hội chứng Budd-Chiari

Chế độ ăn uống đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát các triệu chứng và hỗ trợ điều trị hội chứng Budd-Chiari:

Kiểm soát cổ trướng và phù nề: Cổ trướng và phù nề là những triệu chứng phổ biến và gây khó chịu của hội chứng Budd-Chiari. Chế độ ăn ít natri giúp giảm giữ nước, từ đó giảm cổ trướng và phù nề. Việc hạn chế muối giúp giảm áp lực lên hệ tuần hoàn, giảm gánh nặng cho gan và thận.

Hỗ trợ chức năng gan: Hội chứng Budd-Chiari gây tổn thương gan, làm suy giảm chức năng gan. Chế độ ăn hạn chế protein trong trường hợp suy gan giúp giảm gánh nặng cho gan, ngăn ngừa bệnh não gan. Tăng cường chất xơ giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, giảm áp lực lên gan. Bổ sung vitamin và khoáng chất (theo chỉ định của bác sĩ) giúp hỗ trợ chức năng gan.

Ngăn ngừa các biến chứng: Hội chứng Budd-Chiari có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như xuất huyết tiêu hóa, suy thận. Chế độ ăn kiểm soát kali và phốt pho cần theo chỉ định của bác sĩ giúp ngăn ngừa rối loạn điện giải, giảm nguy cơ biến chứng tim mạch và thận. Hạn chế rượu bia và các chất kích thích giúp bảo vệ gan, giảm nguy cơ biến chứng.

Cải thiện chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng của hội chứng Budd-Chiari có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chế độ ăn phù hợp giúp giảm bớt các triệu chứng, cải thiện sức khỏe tổng thể và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Hỗ trợ điều trị bằng thuốc: Một số loại thuốc được sử dụng để điều trị hội chứng Budd-Chiari có thể gây ra tác dụng phụ như buồn nôn, nôn và chán ăn. Chế độ ăn uống cân bằng và dễ tiêu hóa giúp giảm bớt những tác dụng phụ này và cải thiện sự hấp thụ thuốc.

2. Các chất dinh dưỡng thiết yếu cho người mắc hội chứng Budd-Chiari

Người mắc hội chứng Budd-Chiari cần đặc biệt chú trọng đến một số chất dinh dưỡng quan trọng để hỗ trợ chức năng gan, kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng.

Protein: Protein cần thiết cho việc duy trì và phục hồi các mô trong cơ thể. Tuy nhiên, khi chức năng gan suy giảm, việc tiêu thụ quá nhiều protein có thể gây gánh nặng cho gan và dẫn đến bệnh não gan. Nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xác định lượng protein phù hợp. Ưu tiên protein từ thực vật (đậu nành, đậu phụ) và protein nạc (cá, thịt gà bỏ da).

Vitamin và khoáng chất: Người bệnh Budd-Chiari có thể bị thiếu hụt một số vitamin và khoáng chất do chức năng gan suy giảm. Do vậy, nên bổ sung các loại vitamin A, D, E, K, vitamin nhóm B, sắt, kẽm, kali và phốt pho… có trong các thực phẩm tự nhiên. Tuy nhiên cần kiểm soát lượng kali và phốt pho trong chế độ ăn.

Chất xơ: Chất xơ giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm nguy cơ táo bón. Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu.

Chất béo: Cần thiết cho các chức năng của cơ thể. Sử dụng các loại chất béo lành mạnh (dầu ô liu, dầu cá).

Nước: Uống đủ nước giúp duy trì chức năng thận và ngăn ngừa tình trạng mất nước.

3. Thực phẩm nên ăn và nên tránh cho người mắc hội chứng Budd-Chiari

3.1. Thực phẩm nên ăn

Người mắc hội chứng Budd-Chiari nên lựa chọn các thực phẩm giảm gánh nặng cho gan và thận để giảm triệu chứng bệnh.

Thực phẩm ít natri (muối): Giảm giữ nước, giảm cổ trướng và phù nề. Thực phẩm tươi sống (rau xanh, trái cây, thịt nạc). Nên tự nấu ăn tại nhà, hạn chế sử dụng muối và gia vị mặn.

Protein nạc: Cá hồi, cá thu, thịt gà bỏ da, đậu phụ, lòng trắng trứng… cung cấp protein cần thiết cho cơ thể mà không gây gánh nặng quá lớn cho gan (đặc biệt khi có suy gan)

Rau xanh và trái cây tươi: Bông cải xanh, cải xoăn, rau bina, dưa chuột, táo, lê, dâu tây… cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ cần thiết cho cơ thể.

Ngũ cốc nguyên hạt: Gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám… cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất.

Chất béo lành mạnh: Dầu ô liu, dầu cá, quả bơ, các loại hạt (hạnh nhân, óc chó)… cung cấp năng lượng và các aid béo thiết yếu.

Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất:

Thực phẩm giàu vitamin A, D, E, K (gan, lòng đỏ trứng, dầu gan cá tuyết, rau xanh đậm).
Thực phẩm giàu vitamin nhóm B (ngũ cốc nguyên hạt, rau xanh, thịt nạc).
Thực phẩm giàu sắt (thịt đỏ, rau xanh đậm).
Thực phẩm giàu kẽm (hải sản, thịt nạc, các loại hạt).

Uống đủ nước: Giúp duy trì chức năng thận và ngăn ngừa tình trạng mất nước. Lượng nước cần thiết phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe của từng người, nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cụ thể.

3.2. Thực phẩm nên tránh

Người mắc hội chứng Budd-Chiari cần tránh một số loại thực phẩm để giảm gánh nặng cho gan, thận và kiểm soát các triệu chứng của bệnh.

Thực phẩm giàu natri (muối): Đồ hộp, đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, các loại gia vị mặn (nước mắm, nước tương).

Thực phẩm giàu protein (khi có suy gan): Thịt đỏ, các loại thịt chế biến sẵn (xúc xích, thịt xông khói), sữa và các sản phẩm từ sữa nguyên kem.

Thực phẩm giàu chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa: Thực phẩm chiên rán, đồ ăn nhanh, thịt mỡ, da gia cầm, sữa và các sản phẩm từ sữa nguyên kem.

Thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh: Thường chứa nhiều natri, chất béo không lành mạnh và các chất phụ gia không tốt cho gan và thận.

Đồ uống có gas và đồ uống có đường: Gây tăng cân, tăng huyết áp và ảnh hưởng đến chức năng gan và thận.

Rượu bia và các chất kích thích: Gây hại cho gan và làm tăng nguy cơ biến chứng.

Thực phẩm giàu kali và phốt pho (khi có suy thận): Chuối, cam, khoai tây, cà chua, bơ, sữa và các sản phẩm từ sữa, các loại hạt.

BS. Nguyễn Hoàng Khoa