Người nâng tầm miến gạo Thăng Long với khao khát đưa sản phẩm 'xuất ngoại'

Ông Hoa bên sản phẩm miến gạo Thăng Long.

Từ cối đá đến dây chuyền bán tự động

Ngược thời gian về những năm 1996, khi ấy ông Hoa nhớ rõ từng công đoạn gian nan của nghề làm miến gạo thủ công. Cả làng Tân Giao bấy giờ chưa ai nghĩ có thể sống được bằng nghề này.

Các công đoạn đều làm bằng tay, từ xay bột bằng cối đá, rồi tráng bánh từng tấm như bánh đa, phơi cho ráo nắng mới đem vào cắt sợi. Mỗi mẻ miến làm ra là cả một quá trình tốn sức, mất thời gian, phụ thuộc vào thời tiết và thiếu ổn định.

Các công đoạn đều làm bằng tay, từ xay bột bằng cối đá, rồi tráng bánh từng tấm như bánh đa, phơi cho ráo nắng mới đem vào cắt sợi. Mỗi mẻ miến làm ra là cả một quá trình tốn sức, mất thời gian, phụ thuộc vào thời tiết và thiếu ổn định.

Ông Hoa khi ấy là một trong những thanh niên làm miến giỏi của làng, chính tình yêu nghề và sự dấn thân đã đưa ông đến bước ngoặt. Sau một chuyến khăn gói ra làng nghề truyền thống làm bún, miến ở Hoài Đức (Hà Nội) học nghề, ông quay về quê, mang theo không chỉ là kỹ thuật mới mà cả một tư duy tiến bộ hơn.

Ông đầu tư máy móc, hiện đại hóa các khâu sản xuất, thay thế một phần sức người bằng dây chuyền bán tự động, mở ra hướng phát triển mới cho miến gạo Thăng Long.

Sản lượng được nâng lên nhờ quy trình sản xuất được áp dụng máy móc.

Ông Hoa cho biết, khi áp dụng máy móc thì sản lượng cũng tăng cao. Song, vấn đề thị trường đầu ra thì bế tắc. Giữa thời buổi công nghệ, truyền thông chưa phát triển, thay vì chờ bạn hàng tìm đến, ông cùng một vài hộ khác khăn gói đi đến các tỉnh thành chào hàng.

Sản phẩm được chào bán, ký gửi tại các đại lý tại dọc theo quốc lộ 1A. Sau một thời gian, những khách hàng đầu tiên của làng nghề chính là các địa lý mình đã ký gửi. Họ cho biết, người dân ăn miến gạo Thăng Long đánh giá rất cao.

"Sản phẩm được chào bán, ký gửi tại các đại lý tại dọc theo quốc lộ 1A. Sau một thời gian, những khách hàng đầu tiên của làng nghề cũng chính là các địa lý mình đã ký gửi. Họ cho biết, người dân ăn miến gạo Thăng Long đánh giá rất cao", ông Hoa nhớ.

Tuy nhiên, sự chuyển mình thực sự của làng nghề, bắt đầu khi có sự tiếp sức từ Quỹ Hỗ trợ Nông dân của Trung ương Hội Nông dân Việt Nam. Năm 2014, khoản đầu tư 300 triệu đồng đã trở thành “cú hích” giúp nghề làm miến gạo ở Tân Giao vươn lên chuyên nghiệp.

Từ chỗ chỉ làm nhỏ lẻ quy mô hộ gia đình, nhiều hộ đã liên kết lại sản xuất tập trung, nâng dần chất lượng, mẫu mã, từng bước tạo dựng thương hiệu.

Miến Thăng Long, vị thế mới từ sản phẩm OCOP

Năm 2018, ông Trương Hữu Hoa cùng các thành viên khác thành lập Hợp tác xã Dịch vụ sản xuất miến gạo Thăng Long, chính thức đưa miến gạo Thăng Long bước ra thị trường lớn hơn với tư cách là một sản phẩm có thương hiệu.

Dưới sự điều hành của ông Hoa, HTX từng bước tiêu chuẩn hóa quy trình, cải tiến mẫu mã bao bì và đặc biệt là chú trọng nguyên liệu đầu vào, một yếu tố quyết định chất lượng miến. Ông Hoa chia sẻ: “Miến ngon hay không phụ thuộc trước hết vào gạo, sau đó là cái tâm của người làm nghề. Gạo phải sạch, không pha trộn, còn người thợ phải cẩn trọng trong từng khâu”.

Miến ngon hay không phụ thuộc trước hết vào gạo, sau đó là cái tâm của người làm nghề. Gạo phải sạch, không pha trộn, còn người thợ phải cẩn trọng trong từng khâu.

Để chủ động trong sản xuất, đơn vị đã liên kết với các HTX nông nghiệp ở các địa phương khác trong tỉnh, quy hoạch các vùng trồng lúa nguyên liệu lên tới 240ha, với các giống chất lượng như Khang Dân và Kim Cương 98. Nhờ đó, mỗi năm cung ứng ổn định 1.400 tấn lúa nguyên liệu phục vụ cho hoạt động sản xuất.

Miến gạo Thăng Long lên sàn thương mại điện tử.

Đặc biệt, từ khi được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao cấp tỉnh, thương hiệu miến gạo Thăng Long càng được khẳng định trên thị trường, cung ứng cho nhiều tỉnh, thành trong cả nước. Miến Thăng Long dần trở thành sản phẩm quen thuộc trên kệ các cửa hàng thực phẩm sạch, siêu thị và các bếp ăn tập thể. Ông Hoa kỳ vọng: “Sản phẩm miến gạo Thang Long sớm muộn sẽ mở rộng thị trường xuất khẩu sang các nước”.

Bên cạnh yếu tố kinh tế, điều đáng ghi nhận là HTX khi đã tạo việc làm ổn định cho hàng trăm lao động địa phương, trong đó phần lớn là phụ nữ trung niên và người cao tuổi, những người vốn ít có cơ hội tìm kiếm việc làm. Với mức thu nhập bình quân từ 6 đến 8 triệu đồng/người/tháng, giúp cải thiện rõ rệt đời sống người dân.

Hiện tại, HTX có gần 40 thành viên chính thức. Các thành viên đều được tập huấn kỹ thuật, nâng cao nhận thức về vệ sinh an toàn thực phẩm và tiếp cận với phương thức quản lý hiện đại. HTX cũng không ngừng đầu tư thiết bị mới, tiến tới tự động hóa nhiều công đoạn, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số trong khâu bán hàng.

Giữ được nghề đã khó, nhưng để nghề phát triển bền vững còn khó hơn. Chúng tôi đang nỗ lực từng bước để đưa làng nghề miến gạo Thăng Long trở thành "điểm sáng" trong xây dựng NTM nâng cao, hướng đến du lịch trải nghiệm làng nghề nếu có điều kiện

“Giữ được nghề đã khó, nhưng để nghề phát triển bền vững còn khó hơn. Chúng tôi đang nỗ lực từng bước để đưa làng nghề miến gạo Thăng Long trở thành điểm sáng trong xây dựng NTM nâng cao, hướng đến du lịch trải nghiệm làng nghề nếu có điều kiện”, ông Hoa kỳ vọng.

Đình Giang