Nhanh chóng hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo

Bộ Công thương họp bàn các giải pháp thúc đẩy xuất khẩu gạo.

Bộ Công thương tổ chức hội nghị thúc đẩy xuất khẩu gạo 4 tháng cuối năm 2025 với sự tham gia của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Hiệp hội Lương thực Việt Nam cùng 20 thương nhân xuất khẩu gạo có kim ngạch lớn.

Hội nghị của Bộ được tổ chức chỉ sau 1 ngày Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính ban hành Công điện số 160/CĐ-TTg về việc tăng cường thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp thúc đẩy sản xuất, xuất khẩu và ổn định thị trường gạo.

Gạo là mặt hàng lương thực thiết yếu, mang về kim ngạch xuất khẩu tỷ USD cho Việt Nam. Năm 2024, xuất khẩu gạo trên 9 triệu tấn, trị giá gần 5,8 tỷ USD, củng cố vị thế quốc gia xuất khẩu gạo Top 3 thế giới của Việt Nam.

Tuy nhiên, gần đây thị trường Philippines, chiếm khoảng 38 - 40% tổng lượng gạo xuất khẩu của nước ta, bất ngờ dừng nhập khẩu trong hai tháng, đồng nghĩa với việc khoảng 500.000 tấn gạo bị “ách lại”, đã gây khó khăn lớn. Bên cạnh đó, Indonesia cũng thu hẹp nhập khẩu.

Hệ quả là xuất khẩu gạo Việt vừa giảm về sản lượng, vừa chịu áp lực giảm giá.

Ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu thông tin, 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu gạo đạt gần 6,37 triệu tấn gạo với trị giá hơn 3,26 tỷ USD, tăng 3,7% về lượng nhưng giảm 15,4% về kim ngạch so với cùng kỳ năm 2024.

Philippines tiếp tục là nước nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam với gần 2,9 triệu tấn, chiếm 45,9%, tăng 4,2% so với cùng kỳ. Theo sau là thị trường Bờ Biển Ngà đạt 753.700 tấn, chiếm 11,85%, tăng gấp 1,5 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Thị trường Ghana tăng gần 94,8% so với cùng kỳ, lượng xuất đạt 662.400 tấn, chiếm 10,4%.

Kế tiếp là thị trường Trung Quốc, sau vài năm sụt giảm liên tục, 8 tháng của năm nay đã tăng trưởng trở lại, đạt 565.300 tấn, chiếm 8,9% tổng lượng xuất, tăng 141,3% so với cùng kỳ. Xuất khẩu gạo sang Malaysia cũng sụt giảm 45% so với cùng kỳ.

Đánh giá chung, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, một số thị trường trọng điểm như Indonesia, Philippines tạm dừng nhập khẩu trong thời gian ngắn đã tạo áp lực lên giá và tiêu thụ, song về tổng thể, đầu ra của gạo Việt Nam vẫn được duy trì ổn định và nhu cầu nhập khẩu ở nhiều thị trường sẽ quay trở lại vào dịp cuối năm.

Dự kiến lúa hàng hóa để cho xuất khẩu ước khoảng 15,085 triệu tấn, tương đương 7,542 triệu tấn gạo. Về xuất khẩu, nhu cầu nhập khẩu gạo của các thị trường Trung Quốc, Bangladesh, các nước châu Phi... dự báo sẽ được duy trì.

Việc Ấn Độ nối lại xuất khẩu gạo 100% tấm sẽ tiếp tục gây áp lực lên giá gạo toàn cầu, nhưng không ảnh hưởng nhiều đến Việt Nam do gạo tấm chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong xuất khẩu và phân khúc thị trường khác nhau.

Hoạt động xuất khẩu gạo cũng sẽ phải đối diện với không ít khó khăn bởi hiện tượng thời tiết, rủi ro kinh tế, chính trị, chính sách xuất nhập khẩu lương thực trên thị trường thương mại gạo có thể ảnh hưởng đến thương mại toàn cầu; việc Ấn Độ gỡ bỏ hàng loạt các hạn chế xuất khẩu gạo từ tháng 9/2024 đã tác động đến giá gạo thế giới liên tục giảm trong thời gian qua.

Để xuất khẩu bền vững, giảm rủi ro, Bộ trưởng Diên nhấn mạnh phải đa dạng hóa thị trường, đa dạng hóa sản phẩm, nâng cao giá trị hạt gạo Việt, đồng thời củng cố thương hiệu và chất lượng gạo Việt Nam.

Theo đó, các Bộ: Công thương, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan tiếp tục theo dõi, nắm bắt thông tin, đánh giá tình hình liên quan đến hoạt động dừng nhập khẩu gạo của Philippines và quyết định tạm dừng của Indonesia để có tham mưu cho Chính phủ có giải pháp phù hợp.

Cập nhật tình hình, hướng dẫn, giúp đỡ đối với vùng sản xuất, các doanh nghiệp xuất khẩu về những thay đổi trong chính sách của Philippines và Indonesia để có giải pháp thích ứng.

Đồng thời, tích cực cung cấp thông tin, dự báo thị trường, nhất là các thị trường tiềm năng (châu Phi, Trung Đông, Nam Á, Tây Á, Nam Mỹ) để các doanh nghiệp xuất khẩu có dư địa lựa chọn và tiếp cận, tránh lệ thuộc vào một vài thị trường lớn trong dài hạn.

Khẩn trương xem xét hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình hoàn tất thủ tục xuất nhập khẩu một cách nhanh chóng, thuận tiện như áp dụng chuyển đổi số, giảm thời gian và chi phí trong hoạt động thu mua, xuất khẩu gạo.

Một trong những giải pháp gỡ khó cho xuất khẩu là Bộ Tài chính, Ngân hàng nhà nước cần nhanh chóng làm thủ tục hoàn thuế giá trị gia tăng cho doanh nghiệp xuất khẩu gạo, góp phần giúp doanh nghiệp thu hồi, bổ sung nguồn vốn cho sản xuất, kinh doanh. Đơn giản hóa các thủ tục Hải quan, thông quan, nhất là vào thời điểm các nước nhập khẩu có nhu cầu.

Cùng đó, Bộ trưởng Công thương kiến nghị Chính phủ, Quốc hội sớm xem xét giải quyết các đề xuất, kiến nghị của các Hiệp hội ngành hàng liên quan tới Luật Thuế giá trị gia tăng; xem xét ban hành cơ chế hỗ trợ vốn ưu đãi hoặc chính sách hỗ trợ thuê kho bãi (logistics) để doanh nghiệp có điều kiện tăng thu mua, tạm trữ, tìm kiếm thị trường xuất khẩu gạo bền vững.

Hải Yến