Người nông dân giỏi trên đỉnh Chênh Vênh

Hồ Mà sinh ra trong một gia đình đông con ở miền biên viễn Hướng Phùng, huyện Hướng Hóa (Quảng Trị), nơi mà cuộc sống bao đời nay của bà con Vân Kiều vẫn gắn liền với rẫy nương, với cái nghèo ăn vào từng bữa cơm, giấc ngủ. Cũng như bao người trai khác, đến tuổi lập gia đình, Hồ Mà tách hộ, dựng túp lều nhỏ bên sườn đồi.

Căn nhà thì chật, bữa cơm thì đạm bạc, ước mơ thoát nghèo khi ấy với anh là điều gì đó còn mờ xa như khói rừng. Nhưng Hồ Mà không chấp nhận sống đời quẩn quanh. Anh nhìn ra vùng đất của mình, nơi có những triền đồi đỏ au, đầy nắng gió, không chỉ bằng đôi mắt của người nông dân, mà còn bằng khát vọng của người muốn thay đổi cuộc đời. Và anh chọn bắt đầu lại với… cà phê.

Anh Hồ Mà chăm sóc cây cà phê.

Hồ Mà tìm đọc sách báo, hỏi han những người làm trước, chịu khó lặn lội đến các mô hình nông nghiệp trong vùng để học hỏi. Qua lớp tập huấn của xã, của huyện, anh hiểu: phải biết làm nông theo khoa học, có kế hoạch, có tính toán thì mới mong đổi đời. Anh mạnh dạn vay 100 triệu đồng theo diện tín chấp từ các hội đoàn thể, bắt tay tái canh hơn 1ha rẫy cà phê chè catimo trên phần đất cha mẹ để lại. Cà phê già cỗi được thay bằng giống mới, đất rẫy cằn cỗi được cải tạo, ngày nào cũng thấy bóng vợ chồng anh trên rẫy từ sớm tinh mơ đến chiều muộn.

Không dừng lại ở đó, anh Mà còn phát triển thêm cà phê mít, loại cây có sức sống mạnh mẽ, thích nghi tốt với vùng đất sỏi đá, nắng gió, và ít tốn công chăm sóc. Với hơn 1.000 gốc cà phê mít được trồng xen, mô hình dần mang dáng dấp của một “kinh tế vườn tổng hợp” đúng nghĩa. Anh trồng thêm sắn, nuôi bò, nuôi dê.

Tận dụng nguồn hỗ trợ từ Chương trình giảm nghèo bền vững, anh nhận 2 con bò giống, rồi tự mình chăm sóc kỹ càng từng bữa cỏ, gáo nước. Đàn bò lớn lên từng ngày, đàn dê cũng sinh sôi, có năm tổng đàn gần 30 con. “Mình nghĩ, đất mình không phụ mình. Chỉ cần mình chịu khó. Mình không học nhiều, nhưng mình nhìn người ta làm được thì mình cũng làm được. Quan trọng là đừng bỏ cuộc sớm”, Hồ Mà trải lòng.

Sau hơn 5 năm kiên trì gây dựng, rẫy cà phê của gia đình anh bắt đầu vào vụ thu ổn định. Mỗi mùa, riêng cà phê catimo đã cho hơn 20 tấn quả tươi, cà phê mít cũng bắt đầu cho thu bói. Tính ra, trừ hết chi phí, mỗi năm anh lãi hơn 200 triệu đồng, một con số mà cách đây vài năm anh còn không dám mơ đến.

Hồ Mà không chỉ làm kinh tế, mà còn gìn giữ những giá trị truyền thống. Lúc nông nhàn, vợ chồng anh cùng nhau đan gùi, đan rổ, những sản phẩm thủ công truyền thống của người Vân Kiều. Anh còn tranh thủ nhận thêm việc làm nhà cho bà con trong bản, công việc vừa có thêm thu nhập, vừa giúp gắn kết cộng đồng. Năm 2024, anh chính thức thoát nghèo. Căn nhà sàn cũ kỹ được thay bằng ngôi nhà xây mới khang trang gần 400 triệu đồng. Trong nhà có xe máy, tivi, tủ lạnh; con cái được đến trường đầy đủ, có giày dép mới, có sách vở không còn phải xin ai.

Nhưng có lẽ điều đáng quý hơn cả là khi đã đủ đầy hơn, Hồ Mà vẫn không quên cộng đồng. Anh tích cực tham gia tổ dân cư, luôn là người đầu tiên đứng ra vận động bà con giữ gìn vệ sinh môi trường, phòng chống dịch bệnh, giữ rừng, bảo vệ an ninh thôn bản. Gặp ai khó, anh sẵn lòng giúp. Có người thiếu giống, thiếu phân, anh chia sẻ. Có người chưa biết cách nuôi dê, trồng cà phê, anh chỉ tận tình.

Tháng 4/2025, Hồ Mà được chính quyền địa phương chọn đề xuất Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen vì đã có thành tích xuất sắc trong phong trào “Vì người nghèo – không để ai bị bỏ lại phía sau”. Vinh dự ấy đến không bằng lời hứa suông, mà bằng những giọt mồ hôi thấm đất, bằng niềm tin sắt đá nơi chàng trai Vân Kiều một thời chỉ biết làm rẫy bằng tay, nay đã làm kinh tế bằng tư duy.

Chênh Vênh – tên thôn dường như mang sẵn định mệnh của vùng đất này: gập ghềnh, dốc ngược, thiếu thốn và chật vật. Nhưng cũng chính nơi đó, có một người tên là Hồ Mà đã chọn không chênh vênh theo số phận! Anh chọn đứng thẳng, làm chủ đời mình. Có thể anh không bao giờ lên mạng kể chuyện mình làm giàu. Nhưng bà con ở đây thì vẫn thường nhắc: “Muốn thoát nghèo thì học cách làm của Hồ Mà!”.

Thanh Bình