Người phụ nữ M'nông đưa hạt điều hữu cơ ra thế giới

Chị Thị Khưi, Giám đốc Hợp tác xã điều hữu cơ Trảng cỏ Bù Lạch ký hợp tác thu mua điều với đại diện Công ty TNHH điều Intersnack Việt Nam. Ảnh: Thanh Nga

Tại Đại hội Thi đua yêu nước tỉnh Đồng Nai lần thứ I, giai đoạn 2025-2030 vừa diễn ra, chị Thị Khưi là một trong những điển hình tiêu biểu của tỉnh được vinh danh tại đại hội.

Tìm hướng đi mới cho cây điều

Gặp chúng tôi, vừa cuốc những đám cỏ mọc xung quanh gốc điều mới trồng, ông Điểu Krah (ở thôn 5, xã Thọ Sơn) vừa chia sẻ: Bây giờ làm nông nghiệp hữu cơ là phải vậy đó, cỏ mọc tới đâu cuốc tới đó, nhất định không dùng phân bón hóa học. Làm vậy tuy mệt nhưng rất tốt cho đất và có được hạt điều chất lượng đúng với quy định của HTX, từ đó đưa sản phẩm ra nước ngoài, bà con vui lắm.

Tâm sự của ông Điểu Krah cũng là chia sẻ chung của gần 200 thành viên HTX điều hữu cơ Trảng cỏ Bù Lạch. Từ khi tham gia HTX, những nông dân trồng điều ở khu vực gần Trảng cỏ Bù Lạch nói riêng và nông dân trên địa bàn xã Thọ Sơn nói chung, đã dần quen với khái niệm “nông nghiệp hữu cơ”. Thay vì phun thuốc trừ sâu, diệt cỏ như trước, ngày nay, họ chăm sóc cây điều rất tỉ mỉ, từ nhổ cỏ cho đến việc lựa chọn các loại phân bón hữu cơ phù hợp. Ngoài ra, trên cùng một diện tích đất, họ sẽ tỉa tán, phân cành cho cây điều, đồng thời bên dưới trồng xen cây lá nhíp hoặc cà phê nhằm nâng cao thu nhập cho gia đình. Anh Điểu Sẻ (thành viên HTX điều hữu cơ Trảng cỏ Bù Lạch) cho biết: Làm điều hữu cơ, giá bán cao hơn mà còn bảo vệ được đất, môi trường, góp phần nâng cao sức khỏe cho người dân. Bà con ở đây nay chuyển sang làm nông nghiệp hữu cơ nhiều lắm.

Chị Thị Khưi năm nay 40 tuổi. Từ nhỏ chị đã gắn bó với vùng đất thôn 5, xã Thọ Sơn - nơi có Trảng cỏ Bù Lạch nổi tiếng và đa số hộ dân đều trồng điều. Cũng như bao người dân tộc M’nông khác, gia đình chị cũng trồng điều để có nguồn thu ổn định trang trải cuộc sống. Thế nhưng, khi đối diện với tình trạng hạt điều mất mùa, rồi mất giá do nhiều nguyên nhân, chị mạnh dạn đứng ra vận động bà con chuyển đổi hình thức canh tác, tìm hướng đi mới, riêng có cho cây điều. Nói là làm, năm 2017, chị Thị Khưi đứng ra thành lập Tổ hợp tác Trồng điều hữu cơ. Qua 5 năm vận hành, đến năm 2022, tổ hợp tác được “nâng cấp” thành HTX điều hữu cơ Trảng cỏ Bù Lạch với gần 200 thành viên. Phương châm hoạt động của HTX là làm nông nghiệp sạch, đưa sản phẩm điều sạch đến với người
tiêu dùng.

“Từ vài chục hộ dân ban đầu, đến nay HTX đã có hàng trăm hộ tham gia, với vùng nguyên liệu gần 1 ngàn hécta, trong đó có trên 300ha đã được canh tác hoàn toàn theo phương thức hữu cơ. Đây chính là thành công ban đầu của HTX và cũng là động lực để tôi và các thành viên tiếp tục nỗ lực trong giai đoạn tiếp theo” - chị Thị Khưi chia sẻ.

Điều hữu cơ “chạm” thị trường nước ngoài

Với phương châm “sản xuất ra các sản phẩm hữu cơ, sản phẩm sạch, chất lượng cao phục vụ thị trường trong nước cũng như cho xuất khẩu”, chị Thị Khưi đã tận dụng mạng xã hội để đưa thông tin và quảng cáo sản phẩm đến với mọi người. Tiếng lành đồn xa, các doanh nghiệp Ấn Độ, Hà Lan, Đức… đã đến tận HTX để ký thỏa thuận, thu mua, đồng thời hướng dẫn người dân canh tác hữu cơ đúng chuẩn.

Đến thăm và ký hợp đồng mua bán với HTX điều hữu cơ Trảng cỏ Bù Lạch, ông Wim Schipper, Giám đốc thu mua Công ty TNHH điều Intersnack Việt Nam cho biết: Công ty có các nhà máy chế biến hạt điều tại Việt Nam. Mong muốn của công ty là tiếp cận được nguồn hạt điều chuẩn, sạch từ thị trường Việt Nam. Thông qua mạng xã hội, chúng tôi biết đến HTX điều hữu cơ Trảng cỏ Bù Lạch. Qua tìm hiểu, chúng tôi rất ấn tượng với hình thức canh tác của nông dân và đã ký hợp đồng mua bán theo thỏa thuận.

Vụ mùa năm 2024, HTX điều hữu cơ Trảng cỏ Bù Lạch do chị Thị Khưi dẫn dắt thu hoạch được khoảng 700 tấn hạt điều tươi. Giá bán cao hơn mặt bằng chung khoảng 2 ngàn đồng/kg. Đáng chú ý, các doanh nghiệp liên kết hỗ trợ 500 ngàn đồng/ha cho các thành viên. Đến nay, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại địa phương đã xin tham gia HTX để sản xuất điều hữu cơ, điều sạch. Phấn khởi trước sự thay đổi của người dân trong khu vực, già làng Điểu Tơi chia sẻ: Hạt điều sạch, được các doanh nghiệp trong và ngoài nước quan tâm, đặt hàng nên bà con phấn khởi lắm. Người dân truyền tai nhau, thay đổi dần lối canh tác để cùng phát triển.

Trên vùng đất đỏ bazan tỉnh Đồng Nai, hạt điều vốn quen thuộc với bao thế hệ người M’nông. Nhưng nhờ tư duy đổi mới và cách làm sáng tạo, chị Thị Khưi đã biến hạt điều thành “hạt vàng”, mang lại cuộc sống ấm no cho bà con và đưa tên tuổi nông sản đặc trưng của quê hương vươn xa. Hiện nay, ngoài sản xuất điều hữu cơ, mỗi ngày chị Thị Khưi và các thành viên luôn dành thời gian để đi tìm giống cây điều nguồn gốc từ xưa, đảm bảo năng suất cao để ươm và cung cấp cây giống cho bà con…

Thanh Nga