Người thầy khiếm thị làm chủ công nghệ để dạy học

Một buổi dạy học tiếng Anh của anh Nguyễn Cảnh Dương.

Không chịu thua số phận

Sinh ra trong gia đình nông dân nghèo, tuổi thơ của cậu bé Nguyễn Cảnh Dương (xã Đức Quang, Hà Tĩnh) gắn liền với những tháng ngày tập làm quen với thế giới bằng đôi mắt mờ đục.

Những trêu chọc, những lần vấp ngã trên đường đến lớp từng khiến Dương rơi vào tuyệt vọng. Nhưng niềm say mê học tập, đặc biệt là tiếng Anh, đã giữ Dương kiên trì với con chữ.

Anh Nguyễn Cảnh Dương - cán bộ Hội người mù Hà Tĩnh kiêm giáo viên dạy Tiếng Anh.

Không nhìn rõ sách vở như bạn bè, Dương tự tìm cách ghi nhớ, dựa vào âm thanh, vào quy luật chữ cái để mò mẫm phát âm. Đến lớp 12, Dương đã đủ tự tin để mở lớp học đầu tiên với một nhóm học sinh là những đứa trẻ trong làng. "Hồi đó, mình mở lớp vừa muốn các em biết thêm về ngoại ngữ, đồng thời cũng là cách rèn luyện thêm kiến thức bản thân", anh Dương kể.

Trượt đại học năm 2001, Dương trở về quê tiếp tục tự học rồi dạy miễn phí cho trẻ em nghèo. Sáu năm sau, bằng nỗ lực bền bỉ, anh đậu vào ngành Ngôn ngữ Anh của Trường Đại học Vinh. Những năm tháng học xa nhà, thị lực hạn chế khiến đường đi, nếp sống, cách học đều khó gấp bội. Nhưng anh vẫn kiên trì, bởi “chỉ có học mới thay đổi được cuộc đời”. Tốt nghiệp đại học, anh từng giảng dạy tại Lâm Đồng (cũ) trước khi trở lại Hà Tĩnh đảm nhiệm công tác Hội Người mù và tiếp tục mở lớp dạy tiếng Anh ở quê nhà.

Làm chủ nghề dạy học bằng công nghệ

Khi công nghệ số bắt đầu lan rộng, anh Nguyễn Cảnh Dương nhận ra rằng nếu không tự học, không làm chủ công nghệ thì tri thức mình trao cho học trò sẽ sớm trở nên lỗi thời.

Những năm gần đây, anh gần như dồn toàn bộ thời gian cho việc dạy trực tuyến. "Công nghệ không phải lựa chọn mà là điều kiện để tiếp tục gắn bó với nghề. Thị lực hạn chế buộc tôi phải học công nghệ bằng cách… mày mò trong bóng tối: tự tìm sách trên mạng, tự đọc tài liệu, tự thử nghiệm từng phần mềm dạy học", anh chia sẻ.

Anh Dương chủ động tiếp cận công nghệ ứng dụng vào dạy học.

Với đôi mắt chỉ nhìn được trong khoảng cách rất ngắn, việc tiếp cận máy tính, các phần mềm dạy học trực tuyến với người khiếm thị là một hành trình đầy thử thách. Nhưng anh vẫn kiên trì từng bước, từ học dùng máy tính, sử dụng Google Meet, Zoom, Google Form đến tự xây dựng bài tập trực tuyến và thiết kế giáo án số.

“Từ năm 2015, tôi đã đã mày mò thử nghiệm dạy trực tuyến, mời học sinh và đồng nghiệp tham gia để điều chỉnh dần phương pháp. Đến thời điểm dịch Covid-19 bùng phát, kinh nghiệm ấy trở thành lợi thế. Dù ban đầu chỉ dùng TrueConf phiên bản trên máy tính, sau đó được giới thiệu Zoom, thầy nhanh chóng làm chủ nền tảng và đưa học sinh vào nhịp học ổn định”, anh nói.

Không có điều kiện tập huấn như giáo viên trong trường, anh Dương dựa vào một “nguồn học” khác: bạn bè là giáo viên ở các trường THCS, THPT. Hễ có đợt tập huấn mới, họ lại gửi tài liệu. Gặp chỗ nào không hiểu, anh gọi điện hỏi từng người, kiên trì đến khi tìm ra câu trả lời. Những buổi tối khuya trong căn nhà, tiếng thầy dò dẫm bàn phím, thử từng lệnh Zoom, Google Meet, Google Form… đã trở thành âm thanh quen thuộc với gia đình.

Ứng dụng công nghệ giúp các tiết học tiếng Anh của thầy giáo khiếm thị cũng trở nên sinh động, thu hút hơn.

Tinh thần tự học ấy không dừng lại ở những công cụ cơ bản. Nhận thấy thế giới đang thay đổi quá nhanh, anh tiếp tục học thêm về các công cụ AI để ứng dụng vào dạy tiếng Anh như: tự tìm các khóa học, sách điện tử, bài giảng miễn phí trên mạng, ghi chép lại và thử áp dụng ngay trong bài dạy.

Nhờ kiên trì, hệ thống bài giảng trực tuyến của anh ngày càng hoàn thiện: từ giao diện lớp học, cách chia nhóm tương tác, bài tập trên Google Form đến cách theo dõi tiến độ từng học sinh. Hiện nay, anh tập trung vào các nhóm trực tuyến phân theo năng lực, trong đó các lớp luyện thi IELTS. Không ít học sinh từ mức 5.5 đã bứt phá lên 7.0, tạo nên thương hiệu riêng của người thầy đặc biệt này.

Hiệu quả ấy cũng xóa đi những nghi ngại ban đầu của nhiều phụ huynh. “Tôi lấy chất lượng làm thước đo” – anh nói đơn giản. Và đó chính là bí quyết giúp anh đứng vững trong nghề, dù không có đôi mắt sáng như bao người.

Song hành với công tác dạy học, anh Dương còn tận tụy với công tác tại Hội người mù Hà Tĩnh.

Song hành với công tác dạy học, anh Dương còn tận tụy với công tác tại Hội người mù Hà Tĩnh. Năm 2014, thầy gắn bó với vai trò là Chủ tịch Hội Người mù huyện Đức Thọ. Từ tháng 7/2025, sau sáp nhập chính quyền hai cấp, anh được bố trí công tác mới thuộc biên chế Hội người mù tỉnh Hà Tĩnh và phụ trách 5 xã của huyện Đức Thọ cũ.

Công việc nhiều hơn, nhưng người thầy khiếm thị vẫn giữ trọn đam mê dạy học – công việc đã giúp anh tìm thấy ánh sáng từ tri thức và lan tỏa nó đến bao thế hệ học trò quê nghèo.

Phượng Vũ