Nguy cơ dịch tả xâm nhập, Bộ Y tế yêu cầu giám sát chặt

Bệnh tả là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm với triệu chứng chính là tiêu chảy, mất nước và rối loạn điện giải cấp tính. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến tử vong.

Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn Vibrio cholerae (nhóm huyết thanh O1 và O139) gồm hai týp sinh học: cổ điển (Classical) và E1 Tor. Mỗi týp lại chia thành ba nhóm huyết thanh là Inaba, Ogawa và Hikojima; trong đó, tại Việt Nam chủ yếu gặp Inaba và Ogawa.

Bệnh lây truyền qua đường tiêu hóa, chủ yếu từ thức ăn và nước uống nhiễm khuẩn, đặc biệt là hải sản. Khoảng 75% người nhiễm không có triệu chứng nhưng vẫn đào thải vi khuẩn ra môi trường trong 7-14 ngày. Trong số có biểu hiện lâm sàng, 80% ở thể nhẹ hoặc vừa, 20% bị mất nước nặng. Vi khuẩn có thể tồn tại lâu trong nước lợ, ký sinh ở rong, tảo, tôm, cua, sò, ốc, hến.

Tình hình dịch bệnh toàn cầu

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tính đến ngày 29/8/2025, có 409.222 ca mắc tả tại 31 quốc gia, trong đó 4.738 ca tử vong. So với cùng kỳ 2024, số ca mắc giảm 20% nhưng số ca tử vong tăng tới 46%.

WHO đánh giá dịch tả toàn cầu đang diễn biến phức tạp, nguy cơ lây lan trong và giữa các quốc gia ở mức rất cao.

- Khu vực Đông Địa Trung Hải: 230.991 ca tại 6 quốc gia, 943 ca tử vong.

- Khu vực châu Phi: 172.750 ca tại 23 quốc gia, 3.763 ca tử vong (tỷ lệ tử vong 2,2%).

- Khu vực Đông Nam Á: 2.985 ca tại 5 quốc gia, 1 ca tử vong.

- Khu vực châu Mỹ: 2.496 ca tại 1 quốc gia, 31 ca tử vong.

Đáng chú ý, dịch tả đang bùng phát trở lại ở một số nước nhiều năm qua không ghi nhận ca bệnh như Chad, Cộng hòa Congo. Một số nước khác như Cộng hòa Dân chủ Congo, Nam Sudan và Sudan tiếp tục hứng chịu dịch từ năm 2024, với phạm vi lan rộng.

Ngày 26/8/2025, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh châu Phi (CDC Châu Phi) cùng WHO đã khởi động Kế hoạch chuẩn bị và ứng phó khẩn cấp về bệnh tả tại châu Phi.

Tình hình tại Việt Nam

Trong 12 năm qua, Việt Nam chưa ghi nhận ca bệnh tả nào. Hiện khu vực châu Âu và Tây Thái Bình Dương cũng chưa xuất hiện đợt bùng phát.

Tuy nhiên, do giao lưu thương mại, du lịch ngày càng mở rộng, nguy cơ dịch tả xâm nhập vào nước ta vẫn luôn tồn tại và có thể lây lan ra cộng đồng.

Hoạt động phòng, chống đang triển khai

Ngay khi WHO đưa ra cảnh báo, Bộ Y tế đã chủ động liên hệ để cập nhật thông tin, đồng thời đánh giá nguy cơ dịch xâm nhập. Bộ cũng thường xuyên theo dõi, báo cáo Chính phủ và công khai thông tin trên báo chí, website, nhằm kịp thời điều chỉnh các biện pháp phòng chống.

Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tiếp tục theo dõi sát diễn biến dịch, tổ chức họp đánh giá nguy cơ với sự tham gia của chuyên gia trong và ngoài nước (WHO, CDC Hoa Kỳ). Cục Phòng bệnh sẽ tăng cường kiểm tra tại cửa khẩu, các vùng có nguy cơ cao.

Cục Quản lý Khám, chữa bệnh được giao hoàn thiện hướng dẫn chuyên môn, chỉ đạo các cơ sở y tế thực hiện đúng phác đồ điều trị theo Quyết định 4178/QĐ-BYT (2007).

Văn phòng Bộ và Trung tâm Truyền thông - Giáo dục sức khỏe tiếp tục phối hợp cơ quan báo chí để đẩy mạnh tuyên truyền, giúp người dân chủ động phòng bệnh. Các Viện Vệ sinh dịch tễ, Viện Pasteur và bệnh viện tuyến Trung ương sẽ hỗ trợ địa phương trong công tác giám sát, xử lý ổ dịch và tổ chức điều trị.

Sở Y tế các tỉnh, thành phố được yêu cầu giám sát chặt chẽ tại cửa khẩu, cơ sở y tế và cộng đồng; lấy mẫu xét nghiệm khi phát hiện ca nghi ngờ. Các cơ sở y tế phải chuẩn bị đầy đủ nhân lực, thuốc, vật tư, trang thiết bị; tổ chức thu dung, phân tuyến điều trị hợp lý, tránh quá tải. Đồng thời, địa phương cần tăng cường truyền thông để người dân hiểu rõ về triệu chứng, đường lây và cách phòng bệnh; thành lập các đoàn kiểm tra giám sát tại khu vực nguy cơ cao, báo cáo kịp thời về Bộ Y tế theo Thông tư 54/2015/TT-BYT.

Khuyến cáo phòng bệnh cho người dân

Bộ Y tế khuyến nghị:

- Người trở về từ vùng có dịch cần theo dõi sức khỏe trong 5 ngày. Nếu có biểu hiện bất thường như nôn, tiêu chảy nhiều, mất nước, rối loạn điện giải hoặc sốc nặng, phải đến ngay cơ sở y tế.

- Người dân cần rửa tay bằng xà phòng trước khi chế biến, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh; ăn chín, uống sôi; sử dụng nguồn nước sạch; bảo vệ môi trường, thu gom rác và diệt ruồi.

- Khi đi công tác, du lịch đến vùng có dịch, cần chủ động phòng bệnh, theo dõi sức khỏe và báo ngay cho cơ quan y tế khi có triệu chứng nghi ngờ.

Bộ Y tế nhấn mạnh, không tự ý điều trị tại nhà. Khi có dấu hiệu bất thường, người dân phải đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời, đúng hướng dẫn.

Mạnh Hưng