Nguy cơ Iran tiếp tục giảm cam kết trong thỏa thuận hạt nhân

Hãng thông tấn ISNA dẫn lời Chủ tịch Hội đồng chiến lược về quan hệ đối ngoại Iran Kamal Kharazi cho biết, nếu các nước châu Âu không thực hiện các biện pháp trong thời hạn 60 ngày như hạn chót mà Iran đưa ra hồi tháng 5, Tehran sẽ đưa ra những bước đi mới. Theo ông, nếu các nước châu Âu dồn nguồn lực vào Công cụ hỗ trợ trao đổi thương mại (INSTEX) và tạo điều kiện để tiến hành hoạt động giao dịch với Tehran thì Iran sẽ coi đây là những bước đi tích cực.

Trong một diễn biến liên quan, Bộ Ngoại giao Anh ngày 23-6 thông báo, trong khuôn khổ chuyến thăm Tehran, với mục tiêu giúp hạ nhiệt căng thẳng giữa Mỹ và Iran, Quốc vụ khanh phụ trách vấn đề Trung Đông-Bắc Phi Andrew Murrison đã có các cuộc đối thoại cởi mở, thẳng thắn và mang tính xây dựng với các đại diện Chính phủ Iran về những căng thẳng trong khu vực. Theo Bộ Ngoại giao Anh, tại các cuộc đối thoại với đại diện Chính phủ Iran, ông Andrew Murrison tái khẳng định cam kết của Anh trong việc duy trì thỏa thuận hạt nhân năm 2015. Quốc vụ khanh Bộ Ngoại giao Anh cũng hối thúc Iran tiếp tục tuân thủ đầy đủ các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân, trong đó có những giới hạn đối với kho dự trữ uranium làm giàu ở mức độ thấp. Trong khi đó, người đứng đầu Hội đồng chiến lược về quan hệ đối ngoại Iran Kamal Kharazi bày tỏ thất vọng sau cuộc gặp với đại diện Bộ Ngoại giao Anh Murrison. Theo ông Kamal Kharazi, ông Andrew Murrison chỉ nhắc lại "những điều như mọi khi", bao gồm cơ chế thanh toán của Liên minh châu Âu (EU) nhằm giúp Iran tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ, khẳng định Anh luôn ủng hộ JCPOA...

Chủ tịch Hội đồng chiến lược về quan hệ đối ngoại Iran Kamal Kharazi cảnh báo nước này có thể tiếp tục giảm cam kết theo JCPOA. Ảnh: ISNA.

Theo JCPOA, Iran sẽ phải hạn chế chương trình hạt nhân mà phương Tây lo ngại có thể sẽ dẫn tới việc phát triển bom hạt nhân. Đổi lại, các quốc gia phương Tây đồng ý gỡ bỏ mọi biện pháp trừng phạt nhằm vào Tehran. Tuy nhiên, vào năm 2018, Mỹ đã đơn phương rút khỏi thỏa thuận trên và tái áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Iran. Động thái này được cho là nguyên nhân dẫn đến căng thẳng hiện nay giữa Washington và Tehran. Sau hành động này của Washington, các quốc gia châu Âu đã nỗ lực tìm cách cứu vãn thỏa thuận này. Hồi tháng 1 năm nay, Anh, Pháp và Đức tuyên bố xây dựng INSTEX, một cơ chế nhằm tạo điều kiện cho hoạt động trao đổi thương mại với Iran, qua đó duy trì thỏa thuận hạt nhân năm 2015 trong bối cảnh Mỹ áp đặt trở lại các biện pháp trừng phạt nước này.

Hồi tháng 5 vừa qua, Iran tuyên bố sẽ hạn chế các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân nếu các bên còn lại không giúp Tehran tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ và bán được dầu mỏ. Trong tuyên bố này, Tổng thống Iran Hassan Rouhani thông báo, sau 60 ngày, Iran sẽ thu hẹp việc thực hiện các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân, cụ thể sẽ tăng mức độ làm giàu uranium. Trong khi đó, ngày 17-6, Sputnik đưa tin, người phát ngôn Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran (AEOI) Behrouz Kamalvandi tuyên bố, kể từ ngày 27-6, Iran sẽ bỏ qua những hạn chế về dự trữ uranium theo JCPOA. Phát biểu tại Nhà máy Hạt nhân Arak, ông Behrouz Kamalvandi nhận định, vẫn còn thời gian để các nước châu Âu có động thái bảo vệ Iran trước những lệnh trừng phạt từ Washington, song cần thể hiện bằng hành động chứ không chỉ bằng lời nói.

Sự sụp đổ của thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Iran và Nhóm P5+1 hay còn gọi là JCPOA sẽ là mối hiểm nguy đối với Iran và cả thế giới. Do đó, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres kêu gọi Iran tiếp tục tuân thủ JCPOA, đồng thời kêu gọi tất cả các bên ký kết thỏa thuận tuân thủ triệt để các cam kết tương ứng. Về phần mình, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi Iran "kiên nhẫn và có trách nhiệm". Theo ông Emmanuel Macron, bất kỳ sự leo thang nào liên quan đến vấn đề hạt nhân ở thời điểm hiện tại đều gây tổn hại đến lợi ích của chính người Iran và cả cộng đồng quốc tế. Vậy nên, Pháp và các nước đối tác sẽ nỗ lực hết sức để thuyết phục Iran không vượt qua giới hạn về lượng dự trữ uranium làm giàu được quy định trong JCPOA.

LÂM ANH