Nguy cơ khủng hoảng chính trị tại Bồ Đào Nha

Đây là một cú sốc đối với liên minh giữa đảng Dân chủ Xã hội (PSD) và đảng Nhân dân (CDS-PP) theo đường lối trung hữu vừa mới lên nắm quyền vào tháng 3-2024, đồng thời làm dấy lên những câu hỏi về tương lai chính trị của nước này.

Quốc hội Bồ Đào Nha đã bỏ phiếu bất tín nhiệm chính phủ. Ảnh: Visegrád 24

Trong số 224 nghị sĩ bỏ phiếu, chỉ có các nghị sĩ của 3 đảng gồm đảng PSD, đảng CDS-PP và đảng Sáng kiến Tự do tín nhiệm ông Lúis Montenegro, trong khi phe đối lập nắm giữ tới 128 ghế tại Quốc hội và được nhiều đảng nhỏ ủng hộ.

Nguyên nhân chính dẫn đến việc bất tín nhiệm xuất phát từ sự bất đồng sâu sắc giữa chính phủ của Thủ tướng Lúis Montenegro và các đảng đối lập, đặc biệt là đảng Xã hội Chủ nghĩa (PS) do cựu Thủ tướng António Costa lãnh đạo. Các đảng đối lập đã chỉ trích chính phủ vì không đưa ra được các giải pháp hiệu quả để giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội, đặc biệt là lạm phát cao và khủng hoảng nhà ở. Ngoài ra, việc chính phủ đề xuất cắt giảm phúc lợi xã hội và cải cách lao động cũng vấp phải sự phản đối mạnh mẽ từ phe đối lập và các công đoàn.

Bên cạnh đó, mức độ tín nhiệm của chính phủ do Thủ tướng Lúis Montenegro đứng đầu lao dốc vì những cáo buộc liên quan tới Công ty Tư vấn bảo vệ dữ liệu Spinumviva. Công ty này do Thủ tướng Lúis Montenegro thành lập vào năm 2021, sau đó chuyển quyền sở hữu cho vợ và các con trai ông kể từ năm 2022. Phe đối lập, do đảng Xã hội trung tả (PS) lãnh đạo, cáo buộc công ty này đã ký một số hợp đồng với các doanh nghiệp tư nhân mang lại lợi ích cho thủ tướng. Ông Lúis Montenegro đã phủ nhận mọi hành vi sai trái và kêu gọi tổ chức cuộc bỏ phiếu tín nhiệm chính phủ với mong muốn "chấm dứt bầu không khí ám chỉ và những âm mưu dai dẳng".

Cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm diễn ra sau phiên tranh luận gay gắt tại Quốc hội, nơi các đảng đối lập cáo buộc chính phủ liên minh thiếu tầm nhìn trong việc lãnh đạo đất nước vượt qua các thách thức hiện tại. Trong cuộc tranh luận, Thủ tướng Lúis Montenegro đã nhiều lần kêu gọi các nghị sĩ tìm ra giải pháp không đưa đất nước vào cuộc bầu cử. Tuy nhiên, PS không đồng ý và nhấn mạnh rằng, Ủy ban điều tra của Quốc hội (CPI) cần vào cuộc để giải quyết. PSD đã đệ trình yêu cầu hoãn cuộc tranh luận để Thủ tướng có thể trao đổi riêng với lãnh đạo phe đối lập, nhưng không có kết quả.

Phản ứng trước kết quả bỏ phiếu, Thủ tướng Lúis Montenegro cho biết, ông tôn trọng quyết định của Quốc hội nhưng bày tỏ sự thất vọng trước việc các đảng đối lập không hợp tác để cùng giải quyết các vấn đề của đất nước. Ông cũng nhấn mạnh rằng, chính phủ đương nhiệm đã nỗ lực hết sức để đưa ra các chính sách vì lợi ích chung, nhưng không nhận được sự ủng hộ cần thiết.

Với việc chính phủ bị bất tín nhiệm, Tổng thống Bồ Đào Nha Marcelo Rebelo de Sousa sẽ phải đối mặt với một quyết định quan trọng: Hoặc bổ nhiệm một thủ tướng mới để thành lập tân chính phủ, hoặc giải tán Quốc hội và kêu gọi bầu cử sớm. Nhiều nhà phân tích cho rằng, khả năng cao là một cuộc bầu cử sớm sẽ được tổ chức, vì các đảng phái hiện tại khó có thể đạt được sự đồng thuận để thành lập một chính phủ liên hiệp.

Sự sụp đổ của chính phủ đánh dấu giai đoạn bất ổn chính trị nhất kể từ khi Bồ Đào Nha áp dụng hệ thống dân chủ hơn 50 năm trước, sau Cách mạng Hoa Cẩm Chướng năm 1974, chấm dứt chế độ độc tài kéo dài 4 thập kỷ. Trong vòng 3 năm qua, một loạt các chính phủ thiểu số đã không thể hình thành các liên minh để bảo đảm chính quyền hoàn thành nhiệm kỳ 4 năm theo Hiến pháp.

Các chuyên gia tài chính lo ngại về những nguy cơ đối với nền kinh tế, vốn đã gặp nhiều khó khăn của đất nước. Các nhà đầu tư và thị trường tài chính có thể sẽ thận trọng hơn trong bối cảnh chính trị không chắc chắn, điều này có thể làm chậm lại quá trình phục hồi kinh tế của Bồ Đào Nha sau đại dịch Covid-19.

Trong khi đó, người dân Bồ Đào Nha đang tỏ ra mệt mỏi với những bất ổn chính trị kéo dài. Nhiều người hy vọng rằng, một cuộc bầu cử sớm sẽ mang lại sự ổn định và một chính phủ mới có khả năng giải quyết các vấn đề cấp bách. Họ hy vọng, các đảng phái chính trị có thể hợp tác vì lợi ích chung, đưa đất nước thoát khỏi những nguy cơ khủng hoảng chính trị.

Quỳnh Dương (Theo Politico, Euronews)