Nguyễn Du – Puskin: Tương đồng và khác biệt

NDĐT- Sáng 27-9, nằm trong chuỗi sự kiện tiến tới Kỷ niệm 200 ngày mất của Danh nhân văn hóa thế giới – Đại thi hào Nguyễn Du vào năm 2020, tại thành phố Hà Tĩnh, Hội Kiều học Việt Nam phối hợp Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Tĩnh tổ chức Hội thảo khoa học “Nguyễn Du – Puskin: Tương đồng và khác biệt”.

Hội thảo thu hút sự tham gia của đông đảo các nhà nghiên cứu từ các trường đại học, các viện nghiên cứu trong cả nước tham dự hội thảo.

Nguyễn Du (1766-1820) và Puskin (1799-1837) cùng xuất thân thế gia vọng tộc, cùng có một sự nghiệp viết với đỉnh cao: Truyện Kiều và Evgheni Oneghin. Cả hai cùng được xem là Bách khoa thư đời sống, cùng có vị trí tương đồng trong lịch sử mỗi dân tộc, một bên là “mặt trời thi ca Nga”, một bên là “khúc Nam âm tuyệt xướng” là “thiên thu tuyệt diệu từ”. Không kể còn những tương đồng về các sự kiện lịch sử mà cả hai phải trải nghiệm: một người từ thời Lê mạt qua phong trào Tây Sơn đến triều Nguyễn; một người từ chiến thắng Nepoléon (1812) qua phong trào Tháng Chạp (1925) đến triều đại chuyên chế Nicolai đệ nhất (1825-1855). Cả hai có thể xem như là người cùng thời, cùng nhận được sự tôn vinh, ngưỡng mộ của nhân loại.

28 tham luận của các nhà nghiên cứu được trình bày tại hội thảo tập trung vào năm nhóm nội dung chính: Nguyễn Du và Puskin trong bối cảnh thời đại và hoàn cảnh dân tộc mình; Nguyễn Du và Pushkin viết về đất nước, quê hương, người dân nước mình; địa vị của hai kiệt tác “Truyện Kiều” (Nguyễn Du) và Evgeni Oneghin (Puskin) đối với văn hóa văn học Việt Nam và Nga; vai trò của Nguyễn Du và Puskin đối với sự phát triển tiếng Việt và tiếng Nga qua sáng tác của mình; việc giới thiệu Nguyễn Du ở Nga, Puskin ở Việt Nam và ảnh hưởng từ hai phía.

Tiêu biểu như các tham luận: “Hai Đại thi hào của hai dân tộc, hai Đại thi hào của nhân loại” của dịch giả Hoàng Thúy Toàn, “Truyện Kiều từ góc nhìn thể loại so sánh Evgheni Oneghin của Puskin” của PGS.TS Đào Tuấn Ảnh (Viện Văn học, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam),“Cảm thức thời gian trong sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Du và Puskin” của PGS.TS Lê Nguyên Cẩn (Đại học Sư phạm Hà Nội), “Thơ – Rượu của Nguyễn Du và Puskin” của nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên...

Sự tương đồng về giá trị của hai kiệt tác Truyện Kiều và Evghenhi Oneghin được tập trung trình bày trong nhiều tham luận của các chuyên gia. Các giá trị tương đồng khác ở văn xuôi, như người anh hùng Pugatsov trong Người con gái viên đại úy với Từ Hải trong Truyện Kiều cũng được đề cập. Ngoài ra, câu chuyện “cảm quan phương Đông” và “diễn ngôn phương Đông” qua “hành trình tới Arzrum” của Puskin cũng là vấn đề thú vị.

Tại hội thảo, GS Phong Lê cho biết: Khi có điều kiện và nếu cần thiết, sẽ mở rộng danh sách đối sánh Nguyễn Du với các tên tuổi khổng lồ khác trong lịch sử văn học nhân loại. Chẳng hạn với Đăngtơ (1265-1321) qua Divine Comédie (Thần khúc); với Rabpơle (1494-1553) qua Garganchuya Pantagruel; với Gớt (1749-1832) qua Faux; với Xecvantes (1547-1616) qua Đông Ki Sốt; hoặc với Victor Hugo (1802-1885) qua các tập thơ Trừng phạt, Mặc tưởng và tiểu thuyết Những người khốn khổ...

Tin, ảnh: NGÔ TUẤN