Nhà băng 'ngóng' cơ chế giải tỏa nợ xấu

Nợ xấu và áp lực trích lập dự phòng

Theo báo cáo tài chính năm 2024 của 27 NH niêm yết, tổng mức DPRR cho vay khách hàng đạt gần 207.630 tỷ đồng, tăng 13% so với năm 2023. Trong số đó, BIDV là nhà băng đã dành ra mức DPRR lớn nhất hệ thống với 38.816 tỷ đồng trong năm 2024. Tiếp theo là VietinBank trích lập 36.664 tỷ đồng và Vietcombank trích lập 31.183 tỷ đồng.

Ở nhóm NHTMCP, VPBank và MB là hai nhà băng có mức trích lập cao nhất, lần lượt ở mức 16.330 tỷ đồng và 11.610 tỷ đồng. Bên cạnh đó, nhiều NH ghi nhận tốc độ tăng trưởng chi phí DPRR lên đến 2 con số, như KienlongBank tăng 57% so với năm 2023 với 980 tỷ đồng, Vietbank tăng 47% với 1.144 tỷ đồng, Nam A Bank tăng 34% với 2.065 tỷ đồng, VIB tăng 33% với 5.694 tỷ đồng, MSB tăng 29% với 3.039 tỷ đồng, TPBank tăng 16% với 3.093 tỷ đồng.

Trích lập DPRR của các nhà băng tăng mạnh đi cùng với việc nợ xấu tăng cao. Cụ thể, số dư nợ xấu (nợ nhóm 3, 4 và 5) của 27 NH niêm yết năm 2024 đã tăng 17%, tương đương 32.621 tỷ đồng, lên mức 227.103 tỷ đồng. Theo Wichart thống kê, trong đó nợ nhóm 5 đạt hơn 131.000 tỷ đồng, con số này tăng hơn 39.500 tỷ đồng so với năm 2023, và như vậy nợ nhóm 5 chiếm gần 58% tổng nợ xấu.

Nhiều nhà băng ghi nhận mức tăng rất mạnh của nợ nhóm 5, như Saigonbank tăng 72,41% so với đầu năm 2023, Bac A Bank tăng 73,4%, Sacombank tăng 81,36%, Kienlongbank tăng 82%, BIDV tăng 55%, VietinBank tăng 49%, Vietcombank tăng 30%.

Thế nhưng, dự báo các nhà băng vẫn chưa nhẹ gánh DPRR trong năm 2025. Năm 2024, tốc độ tăng trưởng chậm của doanh số bán lẻ chỉ đạt 9,3%, nên dư địa tăng trưởng tiêu dùng sẽ tăng đáng kể trong năm 2025. Trong khi việc tăng trưởng tín dụng được dẫn dắt bởi mảng NH bán lẻ, có thể gia tăng nhiều nợ xấu hơn so với tín dụng doanh nghiệp.

Vì vậy, các NH có xu hướng tăng cường dự phòng nhằm giữ tỷ lệ nợ xấu thấp hơn năm 2024.

Hóa giải cách nào?

Theo số liệu của NHNN, tính đến ngày 31-12-2024, nợ xấu nội bảng của các NHTM hơn 733.904 tỷ đồng, tăng 3,4% so với cuối năm 2023, chiếm 4,35% tổng dư nợ. Nợ xấu gia tăng trong giai đoạn này xuất phát từ việc nhiều khách hàng khó khăn từ dịch Covid -19, nhưng do được áp dụng các chính sách cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ và cho vay mới.

Khi chưa khắc phục lại tiếp tục thiệt hại do cơn bão số 3. Việc Thông tư 06/2024/TT-NHNN gia hạn thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ đã hết hiệu lực từ cuối năm 2024, nên các khoản nợ tái cơ cấu sẽ phải chuyển nhóm, làm tăng nợ xấu danh nghĩa đang là vấn đề các NH phải đối mặt trong năm 2025.

Sự gia tăng nợ xấu buộc các NH phải trích lập DPRR cao hơn, làm giảm khả năng hạ lãi suất cho vay. Bởi dư địa giảm lãi suất chịu tác động bởi nguồn vốn huy động. Dù số dư huy động đạt mức cao kỷ lục, nhưng tốc độ tăng trưởng huy động trên thị trường 1 (thị trường giữa NH với dân cư và tổ chức kinh tế) vẫn đang chậm lại (chỉ tăng hơn 9,1% trong năm 2024 so với mức 12,5% của năm 2023).

Trong khi đó, với áp lực cân đối kỳ hạn, nhiều NH đang phải tăng cường huy động qua kênh trái phiếu. Mặt khác, NH còn đứng trước áp lực giữ tăng biên lợi nhuận phù hợp để đảm bảo mức thu nhập lãi thuần tốt nhất, từ đó có nguồn lực để nâng bộ đệm dự phòng chống chịu các rủi ro. Vì năm 2024, tổng dự phòng trên nợ xấu tại các NH niêm yết đạt 91,4%, giảm 3,6% so với cùng kỳ.

Trong bối cảnh áp lực nợ xấu bủa vây ngành NH, Văn phòng Chính phủ đã ban hành Công văn 1892/VPCP-KTTH truyền đạt ý kiến của Thủ tướng Chính phủ về thông tin, báo chí và dư luận liên quan đến công tác chỉ đạo điều hành. Tại công văn này, Thủ tướng chỉ đạo Thống đốc NHNN theo chức năng, nhiệm vụ được giao nghiên cứu thông tin báo chí về việc nợ nhóm 5 của nhiều NH gia tăng.

Từ đó xem xét, thực hiện các giải pháp xử lý nợ xấu, kiểm soát và hạn chế nợ xấu phát sinh, nâng cao chất lượng tín dụng theo quy định pháp luật, bảo đảm an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD).

NHNN cũng cho hay, hiện nay Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý với tờ trình của NHNN về đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các TCTD năm 2024. Trong đó, luật hóa một số nội dung của Nghị quyết số 42 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD.

Một trong những điểm quan trọng của Nghị quyết là cho phép các TCTD được quyền thu giữ tài sản bảo đảm để xử lý nợ xấu. Dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thường kỳ của Quốc hội vào tháng 5 tới đây, nếu không kịp sẽ trình Quốc hội tại kỳ họp vào tháng 9.

Đây cũng là một tin vui cho ngành NH trong vấn đề xử lý nợ xấu, đảm bảo an toàn nợ xấu. Song về lâu dài, giải pháp căn cơ hơn vẫn là giảm gánh nặng cung ứng vốn của hệ thống NH để san sẻ bớt các rủi ro, NH cấp vốn ngắn hạn có thể dựa vào tài sản bảo đảm, còn trái phiếu doanh nghiệp là vốn trung, dài hạn, dựa trên khế ước và sự minh bạch thông tin.

Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc FiinRatings, với mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2025 tới 8% và nhu cầu vốn được ước tính 160 tỷ USD, bài toán vốn là một thách thức lớn cho tăng trưởng của Việt Nam. Ngoài vốn đầu tư công từ ngân sách nhà nước đã có chỉ tiêu và dung lượng khá rõ, Việt Nam nên sớm phát huy vai trò của thị trường vốn mạnh mẽ hơn nữa để giảm áp lực lên hệ thống tín dụng NH.

"Bởi vai trò huy động vốn trung và dài hạn của thị trường chứng khoán còn hạn chế, thể hiện qua số tiền thu về từ phát hành cổ phiếu của các công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán dưới 4 tỷ USD/năm trong năm 2024, và tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp phi NH cũng chỉ 6 tỷ USD năm 2024", ông Thuân chia sẻ.

CÁT TƯỜNG