Nhà khoa học trẻ rời châu Âu về nước đón đầu xu hướng nghiên cứu
TRUNG QUỐC - Sau hơn 4 năm làm nghiên cứu sinh hậu tiến sĩ tại phòng thí nghiệm Cavendish danh tiếng của Đại học Cambridge (Anh), nhà khoa học trẻ Pan Linfeng đã chọn về nước khi được trọng dụng ở vị trí tốt với mức lương cạnh tranh.
Sau hơn 4 năm miệt mài nghiên cứu tại phòng thí nghiệm Cavendish danh tiếng của Đại học Cambridge (Anh), nhà khoa học trẻ đầy triển vọng Pan Linfeng đối mặt với một thực tế không mấy sáng sủa: Cơ hội có một vị trí lâu dài ngày càng ít, trong khi mức lương không thể cạnh tranh với chính sách thu hút nhân tài khoa học của Trung Quốc.
Ở tuổi 34, Pan đã công bố hơn 30 bài báo trên các tạp chí hàng đầu như Nature, Nature Catalysis và Nature Communications, với hơn 4.100 lượt trích dẫn trên Google Scholar.
Thế nhưng, khi cánh cửa bước vào hàng ngũ giáo sư tại Oxford hay Cambridge vẫn còn quá xa vời, anh quyết định từ bỏ Cavendish - phòng thí nghiệm từng sản sinh 30 chủ nhân giải Nobel kể từ khi thành lập năm 1871.
Tháng này, Pan chính thức rời nước Anh để dẫn dắt một phòng thí nghiệm nghiên cứu năng lượng tái tạo tại Đại học Giao thông Thượng Hải (SJTU). Đây là một phần của Trung tâm Khoa học Tiên phong Phân tử Biến đổi (Transformative Molecular Frontier Science Centre), được thành lập vào năm 2020 và nhanh chóng trở thành một trong những trung tâm nghiên cứu hàng đầu thế giới.
"Đây là thời điểm lý tưởng để trở về"
Pan - người từng nhận bằng tiến sĩ hóa học tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ Lausanne (EPFL) năm 2019 và gia nhập Cavendish năm 2020 - bắt đầu cân nhắc trở về Trung Quốc sau khi bài báo của anh được đăng trên Nature vào năm 2024.
Pan Linfeng, người đã dành gần 5 năm làm nghiên cứu sinh sau tiến sĩ tại Phòng thí nghiệm Cavendish danh tiếng của Đại học Cambridge, hiện đảm nhận một vị trí nghiên cứu cao cấp tại Trung Quốc. Ảnh: Thepaper.cn
Anh đã tìm hiểu nhiều cơ hội tại các trường đại học ở Tô Châu, Hàng Châu và Thượng Hải trước khi quyết định nhận vị trí phó giáo sư tập sự tại SJTU.
"Trung Quốc đang rất chú trọng hỗ trợ các nhà khoa học trẻ, và đây là thời điểm lý tưởng để trở về", Pan chia sẻ với China Science Daily. "Hiện nay, trong nước vẫn thiếu các hệ thống phân tích quang phổ tiên tiến cho nhiên liệu mặt trời. Tôi muốn thu hẹp khoảng cách này bằng cách xây dựng các phòng thí nghiệm ngay tại Trung Quốc, dựa trên kinh nghiệm quốc tế mình đã tích lũy".
Sự lựa chọn của Pan cho thấy một xu hướng ngày càng rõ rệt: Trung Quốc đang thu hút các nhà khoa học tài năng bằng những khoản đầu tư hào phóng, quyền tự chủ nghiên cứu cao và sự gắn kết chặt chẽ với các ngành công nghiệp mũi nhọn.
Trung Quốc có đại học vượt Cambridge trong bảng xếp hạng học thuật
Đại học Giao thông Thượng Hải đang nhanh chóng vươn lên trong bảng xếp hạng Nature Index - hệ thống đánh giá chất lượng nghiên cứu của các viện và quốc gia dựa trên số lượng bài báo có tầm ảnh hưởng cao.
Theo số liệu mới nhất, SJTU hiện xếp thứ 7 thế giới về vật lý và thứ 6 về hóa học - vượt xa Đại học Cambridge, nơi chỉ đứng ở vị trí 22 và 36 tương ứng.
Trong khi đó, phòng thí nghiệm Cavendish tuần này chỉ đăng tuyển một vị trí duy nhất - trợ lý giáo sư trong lĩnh vực thiên văn vô tuyến và vũ trụ học dữ liệu - với mức lương không mấy hấp dẫn.
Dù yêu cầu một nhà nghiên cứu tầm cỡ quốc tế, Cavendish chỉ đưa ra mức lương 46.485-58.596 bảng Anh/năm (tương đương 1,54-1,94 tỷ đồng) - không cao hơn nhiều so với mức thu nhập trung bình tại Anh năm 2024 là 37.430 bảng Anh (khoảng hơn 1,2 tỷ đồng).
Một nhà nghiên cứu Trung Quốc đang làm việc tại một trong những trường đại học thuộc hệ thống Oxford hoặc Cambridge chia sẻ rằng, thông thường, một người mất từ 10 đến 15 năm sau khi nhận bằng tiến sĩ mới có thể giành được một vị trí lâu dài trong môi trường học thuật, và đó là nếu gặp may mắn.
Vị này cũng cho biết, để có "may mắn" ấy, ứng viên thường phải học tiến sĩ tại một phòng thí nghiệm lớn ở trường đại học danh tiếng, nhận được sự hỗ trợ tận tình từ cố vấn học thuật, tham gia vào các dự án lớn và đảm bảo không có bất kỳ trục trặc nào khi xin tài trợ nghiên cứu.
Miền đất hứa cho các nhà khoa học trẻ
Nghiên cứu của Pan về hiện tượng quang điện phi đẳng hướng trong chất bán dẫn oxit - công nghệ then chốt trong sản xuất nhiên liệu mặt trời - hoàn toàn phù hợp với chiến lược phát triển năng lượng tái tạo của Trung Quốc. Các nghiên cứu liên ngành trong lĩnh vực này đang nhận được nguồn tài trợ dồi dào từ chính phủ.
"Một nghiên cứu muốn có giá trị thực tiễn thì phải gắn với ngành công nghiệp. Ở châu Âu, ngành nhiên liệu mặt trời gần như không tồn tại, nên việc thực hiện các thí nghiệm trong lĩnh vực này chẳng khác gì đẩy tảng đá lên núi như Sisyphus", một nhà nghiên cứu tại Oxford nhận xét. (Trong thần thoại Hy Lạp, Sisyphus bị các vị Thần trừng phạt suốt đời phải đẩy một khối đá lớn lên đỉnh núi...).
Câu chuyện của Pan Linfeng không chỉ là hành trình cá nhân, mà còn phản ánh sự dịch chuyển lớn trong giới nghiên cứu khoa học toàn cầu. Trung Quốc đang trở thành điểm đến cho nhiều nhà khoa học trẻ hoài bão muốn được trao cơ hội và tạo ra những thay đổi thực sự.
