Nhà máy điện mặt trời khổng lồ ở sa mạc, triệu người hưởng lợi

Nhiệt độ khắc nghiệt, đất đai cằn cỗi, nguồn nước hạn chế và các cơn bão cát thường xuyên khiến thị trấn Phalodi trong sa mạc Thar ở miền Bắc Ấn Độ trở thành nơi khó sống. Tuy nhiên, không gian rộng mở và ánh nắng dồi dào lại biến khu vực xa xôi ở phía tây Rajasthan này trở thành địa điểm lý tưởng để khai thác năng lượng mặt trời, mang lại nguồn điện cho hàng triệu gia đình.

Bhadla Solar Park, công viên năng lượng mặt trời lớn nhất thế giới, nằm gần biên giới Ấn Độ - Pakistan. Đây là minh chứng sống động cho cách một quốc gia đang phát triển biến thiên nhiên khắc nghiệt thành cơ hội kinh tế, môi trường và xã hội.

Với diện tích 5.700 ha, tổng công suất 2.245 megawatt (MW), Bhadla trải dài như một “thành phố ánh sáng”, nơi hàng triệu tấm pin quang điện hấp thụ năng lượng mặt trời để cung cấp đủ điện cho 4,5 triệu hộ gia đình.

Công viên năng lượng mặt trời lớn nhất thế giới Bhadla Solar Park nằm ở bang Rajasthan, miền Bắc Ấn Độ. Ảnh: Sajjad Hussain

Dự án được triển khai từ năm 2015 qua 4 giai đoạn, mỗi giai đoạn sau lại lớn hơn giai đoạn trước, nhờ sự phối hợp giữa Chính phủ Ấn Độ, các nhà phát triển trong nước và Climate Investment Fund, quỹ do các nước G8 lập ra để hỗ trợ các dự án giảm phát thải ở các quốc gia đang phát triển.

Theo Daniel Morris, chuyên gia năng lượng sạch tại quỹ, với 200 triệu USD (khoảng 5.200 tỷ đồng), Bhadla đã huy động thêm 112 triệu USD (khoảng 2.900 tỷ đồng) vốn tài trợ bổ sung, lắp đặt 2,7 GW công suất, giảm 5,6 triệu tấn CO2 - một bước ngoặt trong ngành năng lượng tái tạo Ấn Độ.

Xây dựng một công viên năng lượng mặt trời khổng lồ không hề đơn giản. Giai đoạn đầu gặp vấn đề về kết nối lưới điện: điện được sản xuất nhưng không thể truyền đi, khiến các nhà đầu tư phải trả lãi khoản vay mà chưa có doanh thu.

Trong ngành điện, thuật ngữ “evacuation” chỉ việc kết nối sản lượng điện vào lưới, đây đã trở thành thách thức thực tế đầu tiên của Bhadla. Rút kinh nghiệm, các giai đoạn sau của dự án đã lên kế hoạch chi tiết cho việc kết nối lưới, giúp công viên vận hành hiệu quả và mở đường cho nhiều dự án năng lượng mặt trời khác, trong đó có Rewa Solar Plant 750 MW ở bang Madhya Pradesh.

Theo Mohua Mukherjee, nhà kinh tế tại Oxford Institute for Energy Studies, “Bhadla cho thấy nếu ưu tiên quy mô, kết hợp công nghệ và vốn, tiến độ có thể vượt xa dự kiến”.

Thực tế, Ấn Độ đạt mục tiêu 20 GW công suất lắp đặt năng lượng mặt trời năm 2022 từ 2018, sớm hơn 4 năm so với kế hoạch.

Bhadla Solar Park không chỉ cung cấp nguồn điện mà còn mang lại lợi ích kinh tế đáng kể: giảm chi phí năng lượng, thúc đẩy ngành năng lượng tái tạo nội địa và tạo việc làm (dự kiến khoảng 1 triệu việc làm trong cả nước đến 2030). Đặc biệt, các cộng đồng nông thôn ở Rajasthan được tiếp cận nguồn điện ổn định, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh nhỏ và cải thiện chất lượng sống.

Toàn cảnh Công viên năng lượng mặt trời Bhadla nhìn từ vệ tinh. Ảnh: NASA

Về mặt môi trường, Bhadla giúp Ấn Độ thực hiện cam kết Net Zero 2070: giảm phát thải, giảm phụ thuộc than đá và dầu mỏ, đóng góp vào các mục tiêu quốc tế tại COP26 và COP27.

Về xã hội và sức khỏe cộng đồng, năng lượng sạch từ Bhadla giúp giảm ô nhiễm không khí, vốn là vấn đề nghiêm trọng tại Ấn Độ, nơi 21/30 thành phố ô nhiễm nhất thế giới tọa lạc và mỗi năm khoảng 2 triệu người tử vong liên quan. Nhờ Bhadla, hàng triệu người dân được hưởng lợi từ điện sạch, giảm nguy cơ bệnh tật và gánh nặng chi phí y tế.

Bhadla cũng đánh dấu bước tiến công nghệ và tài chính khi chi phí triển khai pin mặt trời giảm 85% trong 10 năm qua, hiệu suất thương mại tiên tiến đạt 24%, các giải pháp lưu trữ pin và lưới thông minh tối ưu hóa điện sản xuất. Đây là cơ sở để Ấn Độ tiếp tục mở rộng năng lượng tái tạo, không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn trở thành hình mẫu với các nước đang phát triển.

Bhadla Solar Park không chỉ là một dự án khổng lồ về quy mô và công nghệ, mà còn đóng vai trò trọng tâm trong chiến lược năng lượng của Ấn Độ.

Dự án là một phần then chốt giúp Ấn Độ đạt được mục tiêu 100 GW công suất năng lượng mặt trời vào năm 2022, góp phần giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, nâng cao an ninh năng lượng và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững.

Với quy mô và hiệu quả ấn tượng, Bhadla Solar Park đã minh chứng rằng những vùng đất khắc nghiệt cũng có thể biến thành nguồn năng lượng tái tạo dồi dào. Sự kết hợp giữa công nghệ tiên tiến, chính sách hỗ trợ và tài chính thông minh cho thấy các nước hoàn toàn có thể triển kha năng lượng mặt trời quy mô lớn, góp phần giảm phát thải toàn cầu và thúc đẩy chuyển dịch năng lượng bền vững.

Bầu trời trong xanh và ánh sáng mặt trời dồi dào, song các cơn bão bụi thường xuyên vẫn là thách thức kỹ thuật vì chúng phủ lên các tấm pin một lớp khoáng chất và cát, làm giảm hiệu suất sản xuất điện. Một số nhà vận hành đã triển khai hàng nghìn robot làm sạch trên các tấm pin, nhằm giảm nhu cầu lao động thủ công và lượng nước cần thiết cho việc vệ sinh.

Theo Business Insider, NASA

Tử Huy