Nhà sản xuất phải có trách nhiệm tái chế bao bì, dù đó là sản phẩm gì

Trách nhiệm tái chế pin, điện thoại cũ là của ai?

Ngày 25/3, Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) phối hợp với Báo Nông nghiệp và Môi trường tổ chức "Hội thảo tập huấn triển khai thực hiện quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu - EPR".

Triển khai thực hiện quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu (EPR) là cách tiếp cận của chính sách môi trường phổ biến trên thế giới và được đánh giá là công cụ rất hiệu quả trong quản lý rác thải. EPR được xem là động lực để thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn, đã được thực hành ở nhiều quốc gia châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc… và đem lại nhiều kết quả tích cực.

Quang cảnh Hội thảo tập huấn triển khai thực hiện quy định trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu - EPR.

Theo ông Hồ Kiên Trung, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cơ sở pháp lý đã quy định đầy đủ cho doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu (gọi tắt là EPR), lựa chọn hình thức tổ chức tái chế hoặc đóng góp tài chính để hỗ trợ tái chế. Nội dung EPR đã được quy định tại Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và được cụ thể hóa tại Nghị định số 08/2022/NĐ-CP ngày 10/01/2022 của Chính phủ và Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT ngày 10/01/2022 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Gần đây nhất, Nghị định số 05/2025/NĐ-CP ngày 06/01/2025 của Chính phủ và Thông tư số 07/2025/TT-BTNMT ngày 28/2/2025 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, quy định rõ các đối tượng thực hiện trách nhiệm, linh hoạt trong việc tái chế một số loại bao bì và quy định rõ hơn về các giải pháp tái chế giúp việc triển khai EPR được thực hiện rõ ràng, minh bạch và hiệu quả hơn. Mặt khác, định mức chi phí tái chế (Fs) cũng đã được ban hành tại Thông tư số 07/2025/TT-BTNMT.

Với trách nhiệm tái chế, nhà sản xuất, nhập khẩu các sản phẩm săm lốp, dầu nhớt, pin, ắc quy và một số loại bao bì có trách nhiệm tái chế từ ngày 01/01/2024; nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm điện và điện tử có trách nhiệm tái chế từ ngày 01/01/2025; nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm phương tiện giao thông có trách nhiệm tái chế từ ngày 01/01/2027.

Với trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải: nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm pin dùng một lần, tã lót, kẹo cao su, thuốc lá,… một số sản phẩm nhựa tổng hợp và bao bì thuốc bảo vệ thực vật có trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải từ ngày 01/01/2022.

Thời điểm các nhà sản xuất, nhập khẩu phải đăng ký, kê khai kế hoạch tái chế và kê khai số tiền đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam để hỗ trợ tái chế, hỗ trợ xử lý chất thải là trước ngày 31/3 hằng năm. Có người đặt câu hỏi tại hội thảo: "pin, điện thoại cũ bỏ đi ai sẽ phải tái chế?". Đại diện Văn phòng EPR cho biết theo quy định pháp luật, nhà sản xuất, nhập khẩu thực hiện trách nhiệm tái chế sản phẩm, bao bì do mình sản xuất, nhập khẩu theo lộ trình.

Do đó đơn vị sản xuất điện thoại sẽ chịu trách nhiệm tái chế sản phẩm mà mình sản xuất và đơn vị được thuê tái chế điện thoại sẽ tuân theo các giải pháp tái chế bắt buộc, xác định khối lượng điện thoại để tổ chức tái chế. Và các sản phẩm pin sẽ được tái chế do công ty phụ trách sản xuất.

Nhà sản xuất có trách nhiệm tái chế bao bì.

Bà Chu Thị Kim Thanh, đại diện Liên minh Tái chế Bao bì Việt Nam, đặt câu hỏi về việc bảo lưu kết quả thu gom tái chế cho các năm và trách nhiệm của đơn vị ủy quyền thu gom tái chế.

Đại diện Văn phòng EPR cho biết, đơn vị tái chế được thuê có giấy phép môi trường và giấy phép môi trường thành phần, trên đó có ghi về năng lực tái chế phế liệu. Ví dụ, đối với tái chế bao bì nhôm, Văn phòng EPR khuyến các các doanh nghiệp thực hiện cần bảo đảm đầu vào của bao bì là vật liệu nhôm mới được tính vào trách nhiệm.

Đối với bảo lưu kết quả tái chế, khi kết quả nhiều hơn bắt buộc, thì sẽ được bảo lưu cho các năm tiếp theo. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần đăng ký kế hoạch tái chế của năm sau, xác định trách nhiệm cụ thể và báo cáo kết quả con số cụ thể của năm ngoái theo đúng quy định.

Nhà sản xuất phải chịu trách nhiệm tái chế bao bì

Ông Nguyễn Văn Phan, Văn phòng EPR cho biết, trước khi có quy định về EPR, phần lớn bao bì sau khi sử dụng được thải trực tiếp ra môi trường. Tuy nhiên, khi Việt Nam đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn, nhất khi áp dụng các quy định của Luật Bảo vệ môi trường, các nhà sản xuất bắt buộc phải tổ chức tái chế hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường.

Nghị định số 05/2025/NĐ-CP vừa ban hành, trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu được quy làm 2 nội dung. Đối với trách nhiệm tái chế, nhà sản xuất các sản phẩm săm lốp, dầu nhớt, pin, ắc quy và một số loại bao bì có trách nhiệm tái chế từ ngày 01/01/2024; nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm điện và điện tử có trách nhiệm tái chế từ ngày 01/01/2025; nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm phương tiện giao thông có trách nhiệm tái chế từ ngày 01/01/2027.

Đối với trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải, nhà sản xuất, nhập khẩu sản phẩm pin dùng một lần, tã lót, kẹo cao su, thuốc lá,…một số sản phẩm nhựa tổng hợp và bao bì thuốc bảo vệ thực vật có trách nhiệm thu gom, xử lý chất thải từ ngày 01/01/2022.

Bao bì, pin sạc - ắc quy, dầu nhớt, săm lốp, sản phẩm điện, điện tử, phương tiện giao thông nằm trong nhóm danh mục bắt buộc phải đóng góp EPR. Trong đó, các nhà sản xuất, nhập khẩu bao bì chịu ảnh hưởng chính. Họ là nhà sản xuất bao bì thực phẩm, mỹ phẩm, thuốc, phân bón, thức ăn chăn nuôi, chế phẩm tẩy rửa, xi măng…

Phát biểu kết thúc hội thảo, ông Hồ Kiên Trung, phó cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, việc triển khai EPR bắt đầu từ năm 2024 khi mỗi sản phẩm hàng hóa muốn xuất khẩu ra thị trường quốc tế phải có tỷ lệ tái chế bắt buộc trong sản phẩm này. Đến năm 2025, các mặt hàng như sắt, thép, nhôm, phân bón, xi măng… sẽ cần tăng cường tỷ lệ tái chế, xử lý nếu muốn xuất khẩu.

Như vậy, việc thực hiện EPR là cần thiết và gấp rút, không chỉ giúp cho môi trường ngày càng xanh, sạch hơn mà còn giúp doanh nghiệp có thể duy trì xuất khẩu, sản phẩm bảo đảm tính bền vững trên thị trường quốc tế.

"Ví dụ trong lĩnh vực may mặc, Việt Nam gần như đứng top đầu thế giới về xuất khẩu nhưng kể từ năm 2024, đã tụt xuống vị trí sau do tỷ lệ tái chế trong lĩnh vực này rất hạn chế, trong khi mua nguyên vật liệu tái chế từ nước ngoài lại đắt đỏ", ông Trung nêu vấn đề. Theo đó, việc hình thành mô hình tái chế trong nước rất cần thiết và hiệu quả để tăng tỷ lệ tái chế cho từng mặt hàng. Ở mặt khác, thực thi EPR cần sát và thích nghi với các điều kiện của Việt Nam.

Lãnh đạo Cục Môi trường cũng kêu gọi sự tham gia quyết liệt và nhanh chóng của các doanh nghiệp để hình thành nền công nghiệp tái chế, khi ngày càng nhiều các doanh nghiệp nước ngoài bắt đầu tham gia vào thị trường này.

Việc thực thi trách nhiệm EPR giúp doanh nghiệp được nâng cao nhận thức, thực thi một cách trách nhiệm hơn nghĩa vụ với bảo vệ môi trường. Từ đó, đáp ứng với những quy định ngày một cao về "tiêu chuẩn xanh" của các thị trường, nhất là trong lĩnh vực dệt may. Không chỉ tạo thêm dư địa xuất khẩu cho các ngành hàng, thực thi EPR còn góp phần quan trọng trong việc giúp Việt Nam phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050, như cam kết đưa ra tại COP26.

Tô Hội