Nhà thơ Lê Cảnh Nhạc: Đằm sâu 'Duyên tình thơ nhạc'

Làm thơ để lưu lại những vẻ đẹp lấp lánh

Tham dự sự kiện có PGS.TS. nhà văn Nguyễn Thế Kỷ - Phó Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; PGS.TS nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam; TSKH Phan Xuân Dũng - Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học kỹ thuật Việt Nam và đông đảo các nhà văn, nhạc sĩ, các nhà nghiên cứu, phê bình văn học, độc giả, khán giả. Sự ấm áp này cũng một phần đến từ con người quảng giao nhưng lại rất mộc mạc, chân tình của nhà thơ Lê Cảnh Nhạc trong cả thơ và đời.

Chia sẻ chân tình từ những người bạn văn chương của ông như Lê Thành Nghị, Nguyễn Việt Chiến, Bùi Việt Thắng, Đỗ Ngọc Yên, Lê Bá Thự, Hồ Quang Lợi... đã khiến độc giả và người tham dự hiểu thêm về con người, về tâm tình, về con đường sáng tạo nghệ thuật bền bỉ với mong mỏi được lưu lại những vẻ đẹp lấp lánh của đời sống, của nhân gian, của thiên nhiên qua những vần thơ.

Nhà thơ Lê Cảnh Nhạc.

Nhà thơ Lê Cảnh Nhạc đến với văn chương từ khá sớm. Ông trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam từ năm 1996 và hiện là Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội. Ông nguyên là Tổng Biên tập Báo Gia đình và Xã hội, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số, với 12 tác phẩm đã xuất bản (5 tập thơ, 4 tập truyện kí và 2 tuyển tập ca khúc). Cái tên Lê Cảnh Nhạc vốn gắn với những đề tài chính như tình yêu thiên nhiên, quê hương đất nước, tình yêu đôi lứa, triết lý nhân sinh... và được biết đến nhiều hơn với tư cách một nhà thơ có nhiều bài thơ được phổ nhạc.

Tập thơ “Đi về phía mặt trời” ra mắt lần này gồm 230 trang với 122 bài thơ, được chia làm 2 phần: “Dặm đời” và “Hồn Việt”. Trong đó, “Dặm đời” là những chiêm nghiệm về cuộc đời, những triết lý nhân văn và những trải lòng về cuộc sống; “Hồn Việt” viết về quê hương đất nước, về Tổ quốc, về dân tộc, về người lính, về vẻ đẹp những miền quê nhà thơ đặt chân tới. Với những chiêm nghiệm về cuộc đời và những trải nghiệm về văn hóa và sự gắn bó sâu nặng với vùng đất miền Trung, thơ Lê Cảnh Nhạc là biểu hiện cho một tâm hồn luôn hướng thiện, khát khao đi về phía ánh sáng, đi về cái đẹp của cuộc sống. Theo đánh giá của nhà thơ Lê Thành Nghị, tập thơ “Đi về phía mặt trời” đã hội tụ đầy đủ những đặc trưng trong sáng tác thơ của Lê Cảnh Nhạc, trong đó bao gồm cả sự chân thật với chính mình.

Hai tuyển tập “Duyên tình thơ nhạc” ra mắt lần này tập hợp 145 ca khúc được phổ nhạc từ các tác phẩm thơ của ông: Tập 1 gồm 70 ca khúc, hợp xướng, nhạc kịch, nhạc phim..., là những tác phẩm chung của nhà thơ Lê Cảnh Nhạc và Thiếu tướng, nhạc sĩ Đức Trịnh - Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam; Tập 2 gồm 75 ca khúc, hợp xướng, Acapela... là những thành quả của “mối lương duyên thơ - nhạc” giữa nhà thơ Lê Cảnh Nhạc và 35 nhạc sĩ tên tuổi như Thuận Yến, Văn Dung, Đỗ Hồng Quân, Quốc Nam, Lê Mây, Hồ Trọng Tuấn, Trọng Đài, Xuân Phương, Tuấn Phương, Giáng Son, Ngọc Thịnh...

Trong đó, nhiều tác phẩm âm nhạc phổ thơ Lê Cảnh Nhạc đã được các nghệ sĩ, diễn viên và các đoàn nghệ thuật dàn dựng, biểu diễn, giành nhiều huy chương, giải thưởng tại các kì liên hoan ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quân, toàn quốc. Ngoài ra, còn có 2 lần nhà thơ Lê Cảnh Nhạc và nhạc sĩ Đức Trịnh, nhạc sĩ Xuân Phương được Tổng cục Chính trị (Bộ Quốc phòng) trao tặng Giải thưởng Văn học, nghệ thuật và báo chí cho các tác phẩm nghệ thuật xuất sắc.

“Mối lương duyên” không hẹn trước

Nói về mối “Duyên tình thơ nhạc” của mình tại buổi ra mắt sách, nhà thơ Lê Cảnh Nhạc kể lại: “Cách đây gần 20 năm, Bộ trưởng Trần Thị Thanh Thanh - Chủ nhiệm Ủy ban Bảo vệ và Chăm sóc trẻ em Việt Nam khi đó mời tôi và nhạc sĩ Phạm Tuyên, nhạc sĩ Lê Mây, nhà thơ Phùng Ngọc Hùng đến gặp mặt và đề nghị cùng phối hợp sáng tác ca khúc về đề tài bảo vệ và chăm sóc trẻ em. Hôm sau, trên đường đưa con đi học, khi những tứ thơ cứ lởn vởn trong đầu, tôi đã dừng xe dọc đường ghi lại những cảm xúc đó.

Tôi đến cơ quan rồi viết nốt những câu cuối cùng của bài thơ "Xin làm hạt phù sa", sau đó đọc cho nhạc sĩ Lê Mây nghe qua điện thoại. Nhạc sĩ Lê Mây bảo tôi cầm bài thơ đến cho ông ngay, rồi kéo tôi ra quán bia gần nhà. Sau khi tôi một mình nhâm nhi cạn 2 cốc bia, còn nhạc sĩ Lê Mây chỉ tập trung vào bản nhạc rồi chợt ngẩng lên nói: "Xong rồi!". Bài hát "Xin làm hạt phù sa" của tôi và nhạc sĩ Lê Mây ra đời như thế, được lấy làm nhạc phim và trở thành một trong những ca khúc rất được quan tâm về trách nhiệm của xã hội đối với bảo vệ và chăm sóc trẻ em.

Sau này, nhạc sĩ Lê Mây và tôi có duyên thêm những "đứa con chung" như: "Đêm Phiêng Lơi", "Bão giông lòng mẹ", "Sắc xuân Long Biên"... nhưng đây là kỷ niệm thật đáng nhớ và cũng là sự đánh dấu “mối duyên thơ nhạc” của tôi, rồi gắn bó cho đến suốt những năm tháng sau này... Tôi rất biết ơn các nhạc sĩ tài hoa, vì họ đã có sự giao cảm, đồng điệu để “chắp cánh” cho những bài thơ của mình...”.

Từ phải qua trái: nhà thơ Hữu Việt và các nhạc sĩ Ngọc Thịnh, Lê Mây, Tuấn Phương; nhà thơ Lê Cảnh Nhạc trong buổi giao lưu ra mắt sách của nhà thơ Lê Cảnh Nhạc.

Trong số 35 nhạc sĩ từng phổ nhạc cho thơ mình, nhà thơ Lê Cảnh Nhạc có một mối duyên đặc biệt với nhạc sĩ Đức Trịnh - người đã phổ nhạc tới... 70 bài thơ của ông. Nhà thơ Lê Cảnh Nhạc kể: “Cách đây 15 năm, lãnh đạo tỉnh Hà Tĩnh gặp nhạc sĩ Đức Trịnh, đề nghị phổ nhạc bài thơ “Linh chuông Đồng Lộc” của tôi đăng trên Báo Nhân dân làm ca khúc mở đầu cho chương trình nghệ thuật tại lễ khánh thành tháp chuông Đồng Lộc ở khu di tích Ngã ba Đồng Lộc. Sau đó ít lâu, NSND Trịnh Lê Văn và nhạc sĩ Đức Trịnh gợi ý tôi viết bài “Miền Trung - Tường thành Tổ quốc” cho hợp xướng của Đoàn Văn công Quân khu 4. Chúng tôi bén duyên, gắn bó với nhau từ đó, cùng cho ra đời hàng chục ca khúc, hợp xướng, Acapela, nhạc phim, nhạc kịch, nhạc múa... và hầu như chưa bao giờ lùi bước trước bất kỳ một đề tài nào...”.

Theo chia sẻ của các nhạc sĩ Lê Mây, Tuấn Phương, Ngọc Thịnh tại buổi ra mắt “Duyên tình thơ nhạc”, sở dĩ thơ Lê Cảnh Nhạc được nhiều nhạc sĩ “chắp cánh” thành bài hát như vậy là vì thơ ông giàu âm điệu, tiết tấu, có tính nhịp điệu, giọng điệu thơ mang chất liệu dân gian gần gũi lại có sự mộc mạc, chân thành.

Trong số những bài thơ được phổ nhạc trở thành ca khúc, mỗi bài lại có cơ duyên đến với âm nhạc khác nhau: có bài được các nhạc sĩ bắt gặp trên báo chí hay các trang mạng xã hội; có bài ra đời từ đề nghị của các tổ chức, được xác định từ đầu về chủ đề, thể loại âm nhạc; có bài được viết theo nội dung kịch bản của một chương trình nghệ thuật; có bài được chính các ca sĩ “đặt hàng” để có “tác phẩm âm nhạc độc quyền” tham gia liên hoan ca múa nhạc toàn quốc...

Cũng có khi nhà thơ Lê Cảnh Nhạc viết lời cho ca khúc theo kịch bản chương trình nghệ thuật, nhưng không biết ê-kíp làm chương trình sẽ đặt nhạc sĩ nào phổ nhạc. Phải đến khi tổng kết liên hoan ca múa nhạc toàn quốc hay toàn quân, tiết mục được giải thưởng, được phát sóng, ông mới được biết nhạc sĩ nào đã chắp cánh cho bài thơ của mình.

Gần 30 năm gắn bó với mối “duyên tình thơ nhạc” nhà thơ Lê Cảnh Nhạc đã cùng các nhạc sĩ cho ra đời khoảng 150 tác phẩm âm nhạc. Có lẽ, với số bài thơ đã được phổ nhạc này, hiện nhà thơ Lê Cảnh Nhạc đang chỉ đứng sau cố nhà thơ Tạ Hữu Yên - tác giả có nhiều bài thơ được phổ nhạc nhất Việt Nam (khoảng 160 bài). Đây thực sự là một “gia tài đáng nể” và là niềm tự hào đối với bất kỳ nhà thơ nào. Bởi lẽ, khi được âm nhạc chắp cánh, tác phẩm thơ sẽ có thêm một đời sống khác, sâu lắng bay bổng hơn và được nhiều người biết đến hơn...

Nguyệt Hà