Nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng và mối duyên định mệnh với 'Thời hoa đỏ' của Thanh Tùng

Ngày 19/10, nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng qua đời tại nhà riêng. Ông hưởng thọ 85 tuổi. Sự ra đi của ông để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong lòng đồng nghiệp và bao thế hệ khán giả.

Gần như dành trọn cuộc đời với nghệ thuật, ông để lại nhiều tác phẩm âm nhạc, trong đó Thời hoa đỏ được phổ từ thơ Thanh Tùng đã trở thành một trong những khúc tình ca nổi tiếng nhất. Thế nhưng ít ai biết rằng, khi viết nên ca khúc ấy vào năm 1989, nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng vẫn chưa từng gặp gỡ tác giả bài thơ.

Nhà thơ Thanh Tùng và nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng.

Nhà thơ Thanh Tùng viết Thời hoa đỏ vào khoảng năm 1972, để kỷ niệm mối tình với người vợ đầu của ông ở Hải Phòng. Sau cuộc hôn nhân đổ vỡ, bà đã đi lấy người khác ở Quảng Ninh.

Tuy chia tay nhau nhưng Thanh Tùng vẫn yêu thương người vợ cũ. Khi nghe tin bà mất, ông tức tốc xuống Quảng Ninh viếng bà. Nỗi đau khắc khoải về cuộc tình không trọn vẹn đã trở thành nguồn cảm hứng cho bài thơ Thời hoa đỏ ra đời.

Ông từng chia sẻ: “Tôi viết bài thơ Thời hoa đỏ khoảng năm 1972 khi vừa đổ vỡ cuộc tình cùng người vợ ở Hải Phòng. Thời hoa đỏ là nỗi đau tột cùng thăng hoa thành định mệnh của đời tôi, thành tên gọi của Thanh Tùng. Vài năm sau, Thời hoa đỏ được nhà thơ Phạm Ngọc Cảnh, lúc đó làm trưởng ban thơ Tạp chí Văn Nghệ Quân Đội, xuống đất cảng chơi đã gặp tôi và đem về in lần đầu tiên".

Bài thơ ấy, với cảm xúc chân thành và hình tượng giàu tính nhạc, đã sớm chứng tỏ sức sống bền bỉ trong lòng người yêu thơ. Đó không chỉ là câu chuyện riêng của tác giả, mà là nỗi niềm chung của những ai từng yêu, từng trải qua hạnh phúc và mất mát.

Nhà thơ Thanh Tùng viết Thời hoa đỏ vào khoảng năm 1972, để kỷ niệm mối tình với người vợ đầu của ông ở Hải Phòng.

Đến năm 1989, trong một chuyến sang Nga dự trại sáng tác do Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức, nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng tình cờ đọc được bài thơ Thời hoa đỏ trong tập thơ mình mang theo.

Lật từng trang thơ, ông dừng lại thật lâu ở Thời hoa đỏ của Thanh Tùng. Những câu chữ da diết ấy lập tức chạm đến trái tim người nhạc sĩ: “Mỗi mùa hoa đỏ về/Hoa như mưa rơi rơi/Cánh mỏng manh tan tác đỏ tươi/Như máu ứa một thời trai trẻ…”

Ông quyết định phổ nhạc, và khi về nước, thu âm ca khúc với giọng hát của danh ca Lệ Thu. Ca khúc ra đời và nhanh chóng trở thành một trong những bản tình ca trữ tình nổi tiếng nhất của âm nhạc Việt Nam thời kỳ đổi mới.

Nói về sự thay đổi so với nguyên tác, nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng từng tâm sự: “Tôi đã trăn trở mãi rồi mới đi đến quyết định dùng ‘Cánh mỏng manh xao xác đỏ tươi’ thay cho ‘Cánh mỏng manh tan tác đỏ tươi’ trong nguyên bản. Tan tác buồn quá, mà kỷ niệm thì buồn là đương nhiên, nhưng phải là cái buồn man mác, lạc quan chứ không bi lụy.”

Chính sự tinh tế trong cảm xúc và lựa chọn ngôn từ ấy đã khiến bản nhạc mang một tinh thần khác: buồn nhưng trong trẻo, đau mà đẹp. Ca khúc Thời hoa đỏ trở thành chiếc cầu nối diệu kỳ giữa hai tâm hồn nghệ sĩ chưa từng gặp mặt.

Nhà thơ Thanh Tùng sau này kể lại khoảnh khắc xúc động khi nghe ca khúc trên sóng phát thanh: "Những năm 80 thế kỷ trước, tôi tình cờ nghe được bài hát của anh Nguyễn Đình Bảng trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam. Khi ấy, tôi đã thôi làm công nhân nhà máy đóng tàu và đang bán sách văn học nước ngoài trên vỉa hè.

Cảm giác khi nghe điệp khúc ‘Mỗi mùa hoa đỏ về, hoa như mưa rơi rơi…’ khiến tôi tưởng mình đang bay lên. Âm nhạc của anh Nguyễn Đình Bảng chẳng những chắp cánh cho thơ ca mà còn chắp cánh cho tôi vượt qua những hệ lụy đời thường".

Dù vậy, nhà thơ vẫn có chút tiếc nuối vì vài câu thơ tâm đắc không được đưa vào bài hát, như: “Anh đâu buồn mà chỉ tiếc/Em không đi hết những ngày đắm say". Nhưng có lẽ điều ấy lại khiến Thời hoa đỏ mở ra khoảng lặng, để người nghe tự điền vào bằng nỗi niềm của chính mình.

Từ thập niên 1990, Thời hoa đỏ trở thành một hiện tượng trong giới sinh viên và khán giả yêu nhạc. Nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng từng nói: “Tôi đi đến trường đại học nào cũng thấy sinh viên hát Thời hoa đỏ. Một nhạc sĩ có được ca khúc sống mãi với thời gian là rất hiếm. May mắn là tôi đã có được vinh dự ấy".

Năm 1993, bài hát nhận Giải thưởng Nguyễn Bỉnh Khiêm; năm 1995, được trao giải của Hội Âm nhạc Việt Nam.

Nhiều năm qua, ca khúc Thời hoa đỏ gắn liền tên tuổi của nhiều ca sĩ, trong có có NSND Thái Bảo. Với NSND Thái Bảo, ca khúc Thời hoa đỏ không chỉ là bài hát, mà là một phần cuộc đời.

Chị hát Thời hoa đỏ từ những ngày đầu bước lên sân khấu, rồi mang nó theo trong những chuyến biểu diễn ra biên giới, giữa những năm tháng gian khổ mà người nghệ sĩ vẫn hát bằng cả niềm say mê.

NSND Thái Bảo thể hiện ca khúc "Thời hoa đỏ".

"Giai điệu “Mỗi mùa hoa đỏ về, hoa như mưa rơi rơi… đã trở thành bất tử, gắn bó với tôi mỗi ngày và cả trong giấc mơ….Cả thơ và nhạc đã để lại trong lòng khán giả về một mối tình đẹp đẽ, thiết tha nhưng đầy day dứt, lãng mạn và nhân văn", NSND Thái Bảo chia sẻ.

Bởi vậy, khi hay tin nhạc sĩ Nguyễn Đình Bảng qua đời, NSND Thái Bảo không giấu nổi niềm xúc động và tiếc thương.

"Một lời cảm ơn và lòng biết ơn cuối cùng xin được gửi đến anh. Em sẽ mang theo bài hát này cho đến khi không thể hát nữa. Và khi ấy, giai điệu cùng những cánh hoa đỏ sẽ bay theo anh về cuối chân trời – nơi có chú Thanh Tùng đang chờ. Vĩnh biệt người anh, một nhạc sĩ tài hoa Nguyễn Đình Bảng", NSND Thái Bảo nói.

Lê Chi