Nhận diện 'điểm nghẽn' và đề xuất giải pháp khắc phục liên quan đến Luật đất đai

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: Đỗ Bình - TTXVN

Hội thảo là diễn đàn đối thoại giữa cơ quan quản lý nhà nước với các hiệp hội nghề nghiệp, doanh nghiệp, chuyên gia, nhà khoa học để nhận diện đầy đủ, khách quan những khó khăn, vướng mắc từ thực tiễn; trao đổi, phân tích nguyên nhân của những “điểm nghẽn” trong thể chế và thi hành pháp luật đất đai; đồng thời đề xuất các giải pháp tháo gỡ cụ thể, khả thi nhằm bảo đảm Luật Đất đai sửa đổi đi vào cuộc sống một cách đồng bộ, hiệu quả.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh, trong suốt tiến trình Đổi mới, Đảng và Nhà nước ta luôn coi đất đai là trụ cột chiến lược, có ý nghĩa quyết định đối với công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5, Quốc hội khóa XV, ngày 18/1/2024, Luật Đất đai năm 2024 (Luật Đất đai sửa đổi) đã được thông qua và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2024 với nhiều điểm đổi mới căn bản, toàn diện.

Luật Đất đai sửa đổi lần này đã có những bước tiến quan trọng về cơ chế quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất theo hướng đồng bộ, thống nhất với quy hoạch tổng thể quốc gia và quy hoạch ngành, lĩnh vực; hoàn thiện quy định về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, bảo đảm hài hòa lợi ích Nhà nước, người dân và doanh nghiệp; bổ sung cơ chế định giá đất tiệm cận giá thị trường, minh bạch và công khai.

Nghĩa vụ tài chính về đất của doanh nghiệp, người dân tăng đột biến; chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng đội lên; nhiều dự án đình trệ vì chi phí vượt khả năng của nhà đầu tư…Việc tổ chức thi hành pháp luật về đất đai tại một số địa phương còn gặp khó khăn, nhất là trong giai đoạn chuyển tiếp giữa luật cũ và luật mới.

Liên quan đến việc định giá đất, ông Nguyễn Quốc Hiệp - Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam nhấn mạnh, đất đai là nguồn tài nguyên quý giá và là giá trị đầu vào của các doanh nghiệp. Luật Đất đai sửa đổi đã tạo ra nhiều yếu tố tích cực trong thời gian qua, tuy nhiên do có tác động đến nhiều luật khác nên có nhiều vấn đề cần phải bàn để phù hợp với tình hình thực tế.

Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, hiện nay giá đất đang tăng “phi mã” và mang yếu tố đầu cơ khiến cho giá đền bù theo quy định của nhà nước và giá thị trường có khoảng cách rất lớn. Ông Nguyễn Quốc Hiệp cho rằng, cần phải có giải pháp cụ thể để việc định giá đất sát với thực tế, đảm bảo công bằng cho người dân, doanh nghiệp cũng như giúp cho công tác giải phóng mặt bằng diễn ra thuận lợi.

Phó Vụ trưởng Vụ pháp luật, Văn phòng Chính phủ Phạm Thúy Hạnh phát biểu tại hội thảo. Ảnh: Đỗ Bình - TTXVN

Phân tích về vai trò của hệ thống chính quyền hai cấp, ông Hiệp cho rằng, đội ngũ cán bộ ở địa phương hiện đang thiếu cũng như chưa đủ kiến thức và kinh nghiệm trong lĩnh vực này khiến công tác đất đai, giải phóng mặt bằng ở cơ sở vẫn còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, lãnh đạo Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam cũng cho rằng, cần đơn giản hóa các thủ tục hành chính vì hiện nay, việc giải phóng mặt bằng đang triển khai theo hình thức cũ khiến thời gian kéo dài, không cần thiết.

Cũng theo đại diện Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, hiện đang có rất nhiều dự án với tổng giá trị lên tới hàng trăm tỷ đô la đang bị tắc nghẽn do vướng các quy định. Nếu có thể tháo gỡ được những “điểm nghẽn” về giá, đền bù, giải phóng mặt bằng… để nhiều dự án lớn tiếp tục được triển khai, đi vào hoạt động sẽ đem lại hiệu quả rất cao, tác động tích cực đến sự phát triển của nền kinh tế đất nước. Bên cạnh đó, việc chồng chéo giữa các luật cũng khiến nảy sinh nhiều vướng mắc cần tháo gỡ, đảm bảo tính đồng nhất giữa các luật mới giải quyết được triệt để các vấn đề.

Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam Đào Ngọc Chuyền cho rằng, việc định giá đất hiện nay phụ thuộc vào giá đất thị trường thứ cấp và kết quả tư vấn từ đơn vị chuyên môn, dẫn đến giá đất không phản ánh đúng bản chất thực tế. Phương pháp định giá thặng dư gặp nhiều vướng mắc do phụ thuộc vào thông tin thị trường biến động không ổn định. Đưa ra đề xuất hoàn thiện thể chế và chính sách pháp luật, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam Đào Ngọc Chuyền cho rằng, cần nhận diện đầy đủ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn để có phương án xử lý tổng thể, căn cơ, đồng bộ.

Công tác xây dựng pháp luật cần đầy đủ, kịp thời với chủ trương của Đảng; có cơ chế hậu kiểm độc lập, minh bạch nhằm hợp thức hóa điều kiện thu hồi đất, đồng thời gắn trách nhiệm của người đứng đầu trong việc triển khai phương án tái định cư đúng tiến độ và chất lượng; kiểm soát chặt chẽ quy trình, thời hạn; giải quyết thủ tục hành chính về đất đai bảo đảm rõ người, rõ trách nhiệm, rõ việc, rõ thời gian giải quyết.

“Yêu cầu dự án Luật phải có công cụ pháp lý để giải quyết dứt điểm các dự án đất đai, bất động sản bị vướng mắc tồn đọng, tránh lãng phí”, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam Đào Ngọc Chuyền nhấn mạnh.

Từ đó, nghiên cứu đưa ra các đề xuất định hướng, giải pháp để tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo hoàn thiện thể chế, pháp luật và chỉ đạo tháo gỡ…

Đỗ Bình/vnanet.vn