Nhãn hiệu 'Gạo Việt xanh phát thải thấp' chính thức xuất khẩu

Các quy trình sản xuất bền vững đã phát huy hiệu quả khi tiết kiệm giống, phân bón, nước tưới, tăng thu nhập cho người dân, đặc biệt là quy trình canh tác theo Đề án đã chứng minh giảm phát thải khí nhà kính. Cùng với đó, gạo sản xuất ra được doanh nghiệp bao tiêu cao hơn giá thị trường. Đến nay, đã có những lô gạo được cấp nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” để vào các thị trường khó tính trên thế giới.

Người dân ĐBSCL đã thay đổi tập quán canh tác, tiếp cận, ứng dụng các quy trình sản xuất tiên tiến, quy trình canh tác lúa thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu để nâng cao thu nhập và bảo vệ môi trường. Cùng với đó, là sự liên kết giữa doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân để hình thành, tạo tiền đề quan trọng cho sản xuất lúa gạo theo hướng bền vững và ổn định.

Đề án 1 triệu ha đã chứng minh tính hiệu quả và nhận được sự hưởng ứng, đồng tình ủng hộ của người dân, HTX, doanh nghiệp vùng ĐBSCL

Hơn 20.000 tấn lúa sản xuất theo Đề án 1 triệu hecta đã được cấp chứng nhận “Gạo Việt xanh phát thải thấp” cho 7 doanh nghiệp. Lô gạo đầu tiên đã được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản tại nhà máy của Công ty Trung An với 500 tấn, quy trình sản xuất đạt chuẩn quốc tế từ tiếp nhận nguyên liệu đến đóng gói xuất khẩu.

Nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp” do Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) phối hợp với các cơ quan của Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Viện nghiên cứu lúa quốc tế (IRRI); Tổ chức Phát triển Hà Lan và Ngân hàng thế giới (WB) tiến hành xây dựng.

Ông Phạm Thái Bình, Công ty Cổ phần Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An, TP. Cần Thơ cho biết, lô gạo 500 tấn được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản với giá bán hơn 800 USD/tấn được canh tác theo quy trình Đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Để lúa vào thị trường Nhật Bản, Công ty đã phối hợp với Tập đoàn MURASE (Nhật Bản) hợp tác trồng lúa, sử dụng các giống lúa từ Nhật Bản và các kỹ sư nông nghiệp áp dụng quy trình khép kín từ cánh đồng đến bàn ăn.

Nhu cầu gạo chất lượng cao, giảm phát thải của thị trường thế giới rất lớn. Vì vậy, phía Công ty đang lên kế hoạch tăng diện tích trồng lúa an toàn, phát thải thấp và lên kế hoạch xây dựng nhà máy chế biến các sản phẩm ăn liền từ gạo tiêu chuẩn, phát thải thấp phục vụ thị trường Việt Nam và xuất khẩu sang Nhật Bản.

Đề án 1 đạt hiệu quả cao về năng suất, giảm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận

"Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp là giải pháp duy nhất để chúng ta tránh tình trạng lúa được mùa mất giá, rồi được giá mất mùa, người nông dân sản xuất ra không có nơi tiêu thụ phải bán đổ, bán tháo, còn doanh nghiệp khi giá gạo trên thế giới xuống thấp không có đủ tiền mua cho nên phải ngưng ký hợp đồng, ngưng thu mua, ảnh hưởng giá lúa của bà con nông dân. Khi chúng ta thực hiện Đề án, nguồn vốn ngân hàng đã cam kết đầy đủ cho tất cả khâu liên kết giữa nông dân, doanh nghiệp thì không có lý do gì chúng ta không thu mua lúa hết của bà con nông dân, lúc này doanh nghiệp có đầy đủ vốn, vay được ngân hàng, kể cả dài hạn và ngắn hạn, đề án này là giải pháp hữu hiệu nhất"- Ông Phạm Thái Bình nói.

Lô gạo đầu tiên đã được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản tại nhà máy của Công ty Trung An

Trong triển khai, các mô hình canh tác lúa chất lượng cao, giảm phát thải đã mang lại lợi ích về kinh tế lẫn môi trường. Trong đó, đã giảm lượng giống, tiết kiệm phân bón, giảm số lần phun thuốc bảo vệ thực vật và giảm lượng nước tưới. Cùng với đó là tăng năng suất, giúp nâng cao thu nhập của nông dân từ 4-7,6 triệu đồng/ha so với canh tác truyền thống. Đặc biệt, canh tác lúa theo Đề án đã góp phần giảm phát thải khí nhà kính, với mức giảm trung bình 2 - 12 tấn CO₂ tương đương/ha.

Ông Nguyễn Cao Khải, Giám đốc HTX Tiến Thuận, huyện Vĩnh Thạnh, TP. Cần Thơ cho biết, HTX đã mở rộng diện tích khi tính hiệu quả của đề án đã được chứng minh và nhận thức của bà con được nâng cao. Cùng với đó, HTX cũng tận dụng rơm rạ để sản xuất nấm và phân hữu cơ cũng mang lại thêm nguồn thu nhập cho nông dân. Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Cao Khải, để nhân rộng Đề án thì người dân, HTX cần được tiếp cận được nguồn vốn với lãi suất thấp để mua máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất.

"Đề án 1 triệu hecta thật sự mang lại hiệu quả, rất lợi ích, bà con xung quanh đã ý thức thêm, đã nhận được kết quả của thực hiện đề án, của mô hình 1 triệu hecta ở hợp tác xã, một hình ảnh sẽ lan tỏa ra nhiều hơn nữa. Tại vì giá cả thị trường phân bón, thuốc bảo vệ thực vật tăng cao mà giảm phân, giảm giống năng suất không giảm, tăng lợi nhuận lên thì đương nhiên bà con phải theo thôi"- Ông Nguyễn Cao Khải nói.

Nhãn hiệu “Gạo Việt xanh phát thải thấp”

Thành phố Cần Thơ đã đăng ký tham gia với diện tích 48.000 ha trên địa bàn 3 huyện Thới Lai, Cờ Đỏ và Vĩnh Thạnh. Hiện nay địa phương đã triển khai 6 mô hình điểm với tổng diện tích 170 hecta, áp dụng các giải pháp tiên tiến như gieo sạ cơ giới, giảm lượng giống, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, tưới ngập khô xen kẽ. Các mô hình đạt hiệu quả cao về năng suất, giảm chi phí sản xuất và tăng lợi nhuận.

Ông Dương Tấn Hiển, Phó Chủ tịch UBND Cần Thơ, năm nay, Cần Thơ sẽ mở rộng diện tích áp dụng lên khoảng 35.000 ha và xây dựng kế hoạch cụ thể để huy động các nguồn lực thực hiện Đề án giai đoạn 2026-2030. Cùng với đó, thành phố cũng đã ứng dụng công nghệ số trong quản lý, giám sát và hỗ trợ nông dân như bản đồ số, ứng dụng cảnh báo thời tiết, thị trường. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay của Cần Thơ là hệ thống hạ tầng kỹ thuật ở một số khu vực chưa đồng bộ, việc thu gom, vận chuyển rơm rạ chưa đáp ứng được nhu cầu. Vì vậy cần có những giải pháp để tháo gỡ, đảm bảo mở rộng diện tích theo kế hoạch.

"Các mô hình ứng dụng kỹ thuật canh tác tiên tiến, giảm giống, giảm phân bón, giảm thuốc bảo vệ thực vật, giảm nước tưới, giảm khí phát thải, năng suất, chất lượng lợi nhuận đều tăng. Giải pháp kỹ thuật của đề án lan tỏa ngày càng nhanh, hiệu quả, thành phố mở rộng được diện tích là khoảng 30.000 hecta. Trong đó, việc ứng dụng các giải pháp cơ giới đồng bộ, giảm giống, giảm vật tư, các giải pháp tưới ngập khô xen kẽ ngày càng đồng bộ. Về nhận thức của cộng đồng, về quản lý, sử dụng rơm, rạ ngày càng được nâng lên, quy trình kỹ thuật thu gom rơm, rạ được nghiên cứu triển khai ứng dụng nhanh"- ông Dương Tấn Hiển thông tin.

Nhu cầu gạo chất lượng cao, giảm phát thải của thị trường thế giới rất lớn

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ NN&MT cho biết, Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” đã mang lại hiệu quả về kinh tế lẫn môi trường. Đến nay đã có khoảng 200 doanh nghiệp tham gia Đề án, trong đó 40% là các doanh nghiệp tiêu thụ nông sản quy mô liên kết từ 200 hecta trở lên. Bên cạnh đó, Bộ NN&MT đang cập nhật hệ thống dữ liệu thông tin của 620 hợp tác xã tham gia Đề án, tạo nền tảng cho việc kết nối, hỗ trợ và giám sát quá trình triển khai, đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong thực hiện mục tiêu phát triển bền vững ngành lúa gạo.

Đề án đã tác động rõ rệt đến tư duy sản xuất của người dân từ truyền thống sang bền vững, hướng tới giảm phát thải, nâng cao thu nhập và bảo vệ môi trường. Đồng thời, việc triển khai quy trình canh tác bền vững giúp chứng minh rõ ràng hiệu quả trong giảm phát thải khí nhà kính. Hiện nay, các địa phương đang chủ động xây dựng kế hoạch và triển khai cụ thể theo từng vùng sinh thái, gắn với điều kiện sản xuất thực tế và tiềm năng thị trường tiêu thụ.

"Mở rộng diện tích áp dụng quy trình canh tác bền vững này. Trên cơ sở đó các địa phương cũng cần phải chủ động để xây dựng kế hoạch và triển khai thực hiện đề án theo từng vùng sinh thái cụ thể của địa phương và gắn với điều kiện sản xuất thực tế cũng như tiềm năng thị trường tiêu thụ của địa phương. Đặc biệt, là cũng nên có những cái phương án điều chỉnh kịp thời cái việc triển khai đề án để thích ứng với cái mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ được triển khai trong thời gian tới. Thứ hai, đề nghị các địa phương mà sẽ tiếp tục hỗ trợ các hợp tác xã trong việc nâng cao năng lực, tăng cường liên kết sản xuất, đẩy mạnh cơ giới hóa trong tất cả các khâu của quy trình sản xuất"- bà Nguyễn Thị Thu Hương nói.

Triển khai Đề án 1 triệu hecta lúa ở ĐBSCL

Năm nay là năm quan trọng, đánh dấu giai đoạn kết thúc của giai đoạn đầu Đề án. Vì vậy, để đạt mục tiêu triển khai như kế hoạch và đạt 1 triệu hecta vào năm 2030, các địa phương cần chủ động xây dựng kế hoạch và triển khai cụ thể theo từng vùng sinh thái, gắn với điều kiện sản xuất thực tế và tiềm năng thị trường tiêu thụ.

Qua triển khai thí điểm, Đề án 1 đã chứng minh tính hiệu quả và nhận được sự hưởng ứng, đồng tình ủng hộ của người dân, HTX, doanh nghiệp vùng ĐBSCL. Những tín hiệu đầu tiên khi lô gạo giảm phát thải thấp đã bước chân vào thị trường Nhật Bản, điều này càng đã khẳng định hơn nữa thương hiệu, uy tín của ngành hàng và thể hiện rõ cam kết của Việt Nam với cộng đồng quốc tế về giảm phát thải khí nhà kính trong sản xuất nông nghiệp.

Phạm Hải - Thanh Tùng/VOV-ĐBSCL