Nhân một bài báo trên VietNamNet, bàn về sở thích xấu xí 'Chửi giáo sư' của nhiều cư dân mạng
Thay vì đọc kỹ nội dung hay tìm hiểu bối cảnh, nhiều người chỉ nhìn vào tiêu đề và vội vàng tung ra những lời nhục mạ, chửi bới các giáo sư. 'Giáo sư mua bằng', 'Giáo sư không học hết cấp 2', 'Chắc do không đi học thêm' – những bình luận ác ý như vậy tràn ngập các diễn đàn. Họ dường như không quan tâm đến việc GS Đỗ Đức Thái là ai, cũng chẳng màng đến những cống hiến của ông và các đồng nghiệp.
Làn sóng tranh cãi từ một tiêu đề gây sốc
Mới đây, bài báo trên Vietnamnet với tiêu đề “3 giáo sư về Toán không giải nổi 1 câu trong đề thi tốt nghiệp THPT” đã gây xôn xao dư luận. Nội dung bài báo thuật lại chia sẻ của GS Đỗ Đức Thái, Trưởng khoa Toán – Tin Đại học Sư phạm Hà Nội, về câu 44 trong mã đề 109 của kỳ thi tốt nghiệp THPT môn Toán năm 2024. Theo ông, câu hỏi này quá khó, đến mức chính ông và hai giáo sư khác tại khoa Toán của trường cũng không thể giải trong thời gian giới hạn. Mục đích của chia sẻ là nhằm phản ánh thực trạng đề thi xa rời thực tế, mang tính đánh đố học sinh, từ đó kêu gọi thay đổi định dạng và phương án thi cho phù hợp hơn. Thế nhưng, điều đáng nói không nằm ở nội dung bài viết, mà ở cách tiêu đề bị “giật tít” đầy khiêu khích, mở đường cho một làn sóng chỉ trích dữ dội trên mạng xã hội.
(Tiêu đề bài báo trên Vietnamnet.vn)
Từ hiểu lầm đến hành vi xấu xí
Ngay sau khi bài báo được lan truyền trên Facebook, hàng ngàn cư dân mạng đã “dậy sóng”. Thay vì đọc kỹ nội dung hay tìm hiểu bối cảnh, nhiều người chỉ nhìn vào tiêu đề và vội vàng tung ra những lời nhục mạ, chửi bới các giáo sư. “Giáo sư mua bằng”, “Giáo sư không học hết cấp 2”, “Chắc do không đi học thêm” – những bình luận ác ý như vậy tràn ngập các diễn đàn. Họ dường như không quan tâm đến việc GS Đỗ Đức Thái là ai, cũng chẳng màng đến những cống hiến của ông và các đồng nghiệp.
Thực tế, chỉ cần một cú nhấp chuột trên Google, bất kỳ ai cũng có thể thấy GS Đỗ Đức Thái là một trong những nhà toán học hàng đầu Việt Nam. Ông từng đạt Huy chương đồng Olympic Toán quốc tế, giữ vai trò Trưởng khoa Toán – Tin Đại học Sư phạm Hà Nội, thành viên Hội đồng Khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, Phó Chủ tịch Hội Toán học Việt Nam nhiệm kỳ 2018-2023. Ông cũng là giáo sư thỉnh giảng tại nhiều đại học danh tiếng ở Pháp, Nhật Bản, Đức, Thụy Sĩ. Những thành tựu ấy không chỉ là niềm tự hào của riêng ông mà còn của cả nền giáo dục Việt Nam. Vậy mà, chỉ vì một tiêu đề gây hiểu lầm, ông và các giáo sư khác đã trở thành mục tiêu của những lời lăng mạ vô căn cứ.
Hành vi “chửi giáo sư” không chỉ dừng lại ở trường hợp này. Bất kỳ ai có học hàm, học vị xuất hiện trên báo chí đều có nguy cơ trở thành nạn nhân của trào lưu xấu xí này. Với một bộ phận cư dân mạng, việc công kích người khác, đặc biệt là những người có trình độ cao, dường như mang lại một thứ “thắng lợi tinh thần” – cảm giác tự nâng mình lên bằng cách kéo người khác xuống. Đây không chỉ là biểu hiện của sự thiếu hiểu biết mà còn là sự xuống cấp về văn hóa ứng xử trên không gian mạng.
Đáng buồn hơn, trong đám đông chửi bới ấy không ít người có trình độ cử nhân, kỹ sư – những người lẽ ra phải hiểu rõ giá trị của tri thức và sự tôn trọng. Hành vi này không chỉ làm tổn thương danh dự cá nhân mà còn để lại vết nhơ cho cộng đồng mạng Việt Nam.
(Thông tin về GS Đỗ Đức Thái trên wikipedia)
Chung tay vì một môi trường mạng văn minh
Nguyên nhân của trào lưu “chửi giáo sư” xuất phát từ nhiều phía. Thứ nhất, tâm lý đám đông và sự thiếu kỹ năng đánh giá thông tin khiến nhiều người dễ dàng hùa theo mà không suy xét. Thứ hai, cách giật tít câu view của một số cơ quan báo chí đã vô tình kích động sự hiểu lầm và cảm xúc tiêu cực. Thứ ba, sự thiếu hiệu quả trong quản lý an ninh mạng khiến các hành vi lăng mạ, vu khống vẫn ngang nhiên tồn tại mà không bị xử lý nghiêm minh.
Để chấn chỉnh vấn nạn này, cần có sự chung tay từ nhiều phía. Trước hết, cơ quan chức năng cần siết chặt quản lý an ninh mạng, xử phạt nghiêm khắc những tài khoản cố tình vu khống, xúc phạm danh dự người khác. Một khi hậu quả pháp lý được thực thi, hành vi xấu xí này mới có thể bị đẩy lùi. Thứ hai, báo chí cần thay đổi cách đưa tin, tránh chạy theo lượt xem mà đánh mất trách nhiệm xã hội. Thay vì giật tít gây sốc, hãy cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác để định hướng dư luận.
Quan trọng hơn, mỗi cá nhân cần nâng cao ý thức khi sử dụng mạng xã hội. Tìm hiểu thông tin trước khi bình luận, ứng xử văn minh và tôn trọng người khác không chỉ là trách nhiệm mà còn là thước đo nhân cách của mỗi người. Những người tử tế trong cộng đồng cần lên tiếng, lan tỏa giá trị tích cực để át đi những tiếng nói lệch lạc.
Xây dựng văn hóa mạng lành mạnh
Sở thích “chửi giáo sư” là một vết nhơ trong văn hóa ứng xử của một bộ phận cư dân mạng. Nó không chỉ làm tổn thương những người cống hiến cho xã hội mà còn phản ánh sự xuống cấp về đạo đức và nhận thức. Đã đến lúc chúng ta cần chung tay chấn chỉnh thói quen xấu xí này, xây dựng một môi trường mạng xã hội văn minh, nơi tri thức được tôn vinh và con người được đối xử bằng sự tôn trọng. Chỉ khi đó, mạng xã hội mới thực sự trở thành công cụ kết nối ý nghĩa cho cộng đồng.
