Nhân Ngày Môi trường thế giới 5/6: Chống ô nhiễm nhựa

Phân loại, xử lý rác thải tại Nhà máy xử lý rác thải Đông Nam (TP Thanh Hóa) trong thời gian chạy thử nghiệm.

Đây là lần thứ hai trong thời gian chưa đầy 5 năm, chủ đề về ô nhiễm rác thải nhựa được Chương trình Môi trường Liên hợp quốc (UNEP) lựa chọn và phát động. Điều này thể hiện rõ sự ưu tiên toàn cầu trong kiểm soát ô nhiễm nhựa, hướng tới nền kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững. Theo đánh giá của UNEP, ô nhiễm môi trường từ rác thải nhựa đang trở thành vấn đề bức thiết hàng đầu mà các quốc gia trên thế giới phải đối mặt. Mỗi năm, cả thế giới thải ra khoảng 300 triệu tấn rác thải nhựa, trong đó có khoảng 13 triệu tấn bị đổ ra biển. Theo ước tính, với tốc độ sử dụng nhựa như hiện nay, sẽ có thêm hàng chục tỷ tấn nhựa được sản xuất vào năm 2050 và một phần trong số đó sẽ nằm trong các đại dương, nơi mà nó sẽ tồn tại nhiều thế kỷ. Với đặc tính bền vững trong tự nhiên, rác thải nhựa (chai nhựa, túi nilon, hộp đựng đồ ăn, cốc...) cùng với các chất gây ô nhiễm môi trường khác đã và đang tác động tiêu cực đến kinh tế - xã hội và sức khỏe con người, trở thành thách thức lớn đối với môi trường.

Những năm qua, Việt Nam đã, đang thực thi nhiều cơ chế, chính sách, đề án nhằm giảm thiểu rác thải nhựa, BVMT; hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon khó phân hủy; khuyến khích sản xuất các sản phẩm thân thiện với môi trường thay thế sản phẩm nhựa truyền thống. Tuy nhiên, sự tiện dụng của sản phẩm được làm từ nhựa đã tạo nên thói quen khó bỏ của người tiêu dùng. Theo thống kê của ngành chức năng, trung bình mỗi năm cả nước thải ra môi trường khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa, phần lớn trong số đó là túi nilon. Trong số 1,8 triệu tấn rác thải nhựa chỉ có khoảng 27% được tái chế, phần lớn còn lại bị chôn lấp hoặc đốt bỏ, gây lãng phí tài nguyên và tiềm ẩn nhiều rủi ro môi trường.

Từ thực tế trên, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã kêu gọi cấp ủy, chính quyền các địa phương, các tổ chức, đoàn thể chính trị - xã hội, mỗi người dân hưởng ứng tích cực các hoạt động chống ô nhiễm nhựa như: truyền tải mạnh mẽ thông điệp xây dựng lối sống bền vững, hài hòa với thiên nhiên; sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên thiên nhiên; kiểm soát, giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa thông qua các chính sách, sáng kiến và tham gia cơ chế hợp tác toàn cầu, khu vực; tăng cường tái chế, tái sử dụng; thúc đẩy xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững...

Tại Thanh Hóa, để hạn chế việc sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ nhựa, những năm gần đây, các cơ quan chức năng trên địa bàn tỉnh đã chủ động phối hợp với các ban, ngành liên quan tổ chức tuyên truyền đến người dân về những tác hại của thói quen sử dụng túi nilon, sản phẩm nhựa dùng 1 lần. Đồng thời, thực thi nhiều giải pháp cụ thể như phân loại rác thải nhựa; kêu gọi các đơn vị, các doanh nghiệp quản lý, khai thác chợ, siêu thị, trung tâm thương mại, các cửa hàng tiện ích trên địa bàn tỉnh cùng chung tay hành động giảm thiểu sử dụng và tiến tới không sử dụng các túi nilon, túi nhựa đựng hàng hóa cho khách hàng. Phát động phong trào “Chung tay đẩy lùi ô nhiễm do rác thải nhựa”. Hỗ trợ hội phụ nữ thành lập câu lạc bộ, mô hình như: “Từ gom phế liệu đến triệu phần quà”, “Đổi rác lấy cây”, “Đi chợ không túi nilon”, “Ngôi nhà tái chế”... Những mô hình này không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm mà còn gắn kết cộng đồng, xây dựng nếp sống văn minh, hiện đại.

Thiết thực hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới năm nay, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch hành động với nhiều nội dung, nhiệm vụ quan trọng được giao cho các ngành, đơn vị, địa phương triển khai thực hiện như: tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức cho các cấp, ban, ngành, tổ chức và các tầng lớp Nhân dân về tầm quan trọng trong công tác BVMT, tác hại của ô nhiễm nhựa, túi nilon đối với cuộc sống. Mới đây, tại lễ mít tinh hưởng ứng Tháng hành động vì môi trường và Ngày Môi trường thế giới năm 2025 do Trung ương Hội LHPN Việt Nam phối hợp với Hội LHPN tỉnh Thanh Hóa tổ chức, đại diện lãnh đạo Trung ương Hội LHPN Việt Nam và lãnh đạo tỉnh Thanh Hóa đã gửi tới cấp ủy, chính quyền, các tầng lớp Nhân dân nhiều thông điệp ý nghĩa nhằm lan tỏa những hành động đẹp về BVMT, chống rác thải nhựa. Đồng thời, thể hiện tinh thần chỉ đạo quyết liệt, đồng bộ các giải pháp nhằm giảm thiểu rác thải nhựa, tăng cường tái chế và sử dụng các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Mỗi năm, Ngày Môi trường thế giới có một chủ đề khác nhau, như: “Ô nhiễm không khí và hành động của chúng ta”, “Sống hài hòa với thiên nhiên”, “Phục hồi đất, chống hạn hán và sa mạc hóa”... Với chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa”, Ngày Môi trường thế giới năm nay không chỉ là cơ hội cho chúng ta tham gia các hoạt động BVMT, mà còn là dịp để nâng cao hơn nữa nhận thức cho các tầng lớp Nhân dân về tầm quan trọng trong công tác BVMT. Hơn lúc nào hết, mỗi chúng ta hãy lên tiếng vì môi trường, nhận ra những thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt. Qua đó, nêu cao tinh thần, trách nhiệm và bằng những hành động nhỏ hàng ngày như: phân loại, xử lý rác hữu cơ tại nơi phát sinh, hạn chế sử dụng các sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nilon khó phân hủy, hướng tới sự phát triển bền vững.

Bài và ảnh: Phong Sắc