Nhân văn và hợp lòng dân

Theo quy định tại Điều 74, Điều 77 Luật Đất đai 2013, hộ gia đình, cá nhân có đất nông nghiệp bị thu hồi chỉ được bồi thường bằng đất nông nghiệp hoặc tiền trong trường hợp không có đất nông nghiệp để bồi thường. Tuy nhiên, tại khoản 1 Điều 96 Luật Đất đai 2024 quy định, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất nông nghiệp khi Nhà nước thu hồi đất, nếu đủ điều kiện được bồi thường thì được bồi thường bằng đất nông nghiệp hoặc bằng tiền hoặc bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi hoặc bằng nhà ở. Và theo quy định tại khoản 6 Điều 111 Luật Đất đai 2024, hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp không phải đất ở, nếu đủ điều kiện bồi thường về đất theo quy định… mà có nhu cầu bồi thường bằng đất ở hoặc nhà ở và địa phương có điều kiện về quỹ đất ở, nhà ở thì được bồi thường bằng giao đất ở hoặc nhà ở tái định cư.

Trong khi đó, theo Luật Đất đai 2013, đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân, việc bồi thường được thực hiện bằng việc giao đất có cùng mục đích sử dụng với loại đất thu hồi. Nếu không có đất để bồi thường thì được bồi thường bằng tiền theo giá đất của loại đất thu hồi do UBND cấp tỉnh quyết định tại thời điểm thu hồi đất. Như vậy, luật mới mở rộng thêm 2 hình thức bồi thường là bằng đất khác mục đích sử dụng với đất bị thu hồi hoặc bằng nhà ở. Trong khi đó, luật cũ quy định việc bồi thường bằng nhà ở chỉ áp dụng khi người dân không còn đất ở hoặc nhà khác cùng xã, phường, thị trấn. Quy định này sẽ tạo thuận lợi hơn cho người dân. Điển hình là trường hợp bị thu hồi đất nông nghiệp, thay vì được bồi thường bằng đất nông nghiệp ở xa thì người dân có thể nhận bồi thường bằng đất phi nông nghiệp tại vị trí thuận lợi. Không những thế, người dân sẽ dễ dàng hơn khi chuyển đổi nghề nghiệp từ nông nghiệp sang sản xuất, thương mại, dịch vụ.

Một điểm mới nữa là quy định chỉ được thu hồi đất khi đã bàn giao nhà ở tái định cư. Cụ thể, tại khoản 6 Điều 91 Luật Đất đai 2024 quy định: UBND cấp tỉnh và cấp huyện có trách nhiệm tổ chức lập và thực hiện dự án tái định cư để bảo đảm chủ động bố trí tái định cư cho người có đất bị thu hồi. Việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi có quyết định thu hồi đất. Đồng thời, việc phê duyệt phương án cũng như thực hiện bố trí tái định cư phải được hoàn thành trước khi thu hồi đất, tức là tái định cư phải đi trước một bước. Trước đây, chỉ cần hoàn thành xây dựng nhà ở hay cơ sở hạ tầng của khu tái định cư sẽ được ra quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong cùng 1 ngày.

Với quy định phải sắp xếp chỗ ở tái định cư trước khi thu hồi đất sẽ giúp người dân sớm ổn định chỗ ở, nhanh chóng hòa nhập với nơi ở mới cũng như sắp xếp lại công việc. Không những thế, quy định nêu trên còn tránh được tình trạng người dân phải “ra khỏi nhà” khi chưa có nơi ở mới, thậm chí chưa nhận được tiền bồi thường đã phải ra khỏi nhà. Những điểm mới này được dư luận và cử tri cả nước đồng thuận cao vì không chỉ hợp lòng dân mà còn đậm tính nhân văn.

Hồ Ngọc