Nhập khẩu tăng 40%, cá da trơn ngày càng phổ biến tại Nhật Bản
Lượng nhập khẩu cá da trơn (cá tra và cá basa) đang tăng nhanh tại Nhật Bản.
Đầu bếp chuẩn bị món sashimi để bán tại tỉnh Fukushima. Ảnh tư liệu - minh họa: Reuters
Trong năm 2024, lượng nhập khẩu đã tăng 40% so với năm 2023 và lần đầu tiên vượt 10.000 tấn.
Tại Nhật Bản, cá tra và cá basa thường được xếp vào cùng nhóm và gọi chung là pangasius mà không phân biệt rõ ràng.
Hiện nay, cá da trơn đang âm thầm xuất hiện trong bữa ăn gia đình dưới dạng cá phi lê trắng chiên, sushi, hoặc trong các bữa ăn học đường. Trong bối cảnh ngành thủy sản trong nước của Nhật Bản đang gặp khó khăn do sản lượng đánh bắt thấp và sự cạnh tranh từ nước ngoài ngày càng gay gắt, cá da trơn - với mức giá và nguồn cung tương đối ổn định đang ngày càng được chú ý nhiều hơn.
Tại chuỗi nhà hàng Kura Sushi, từ tháng 11/2024, món “sashimi pangasius” đã trở thành món thường trực trong thực đơn với giá 115 yen (0,8 USD)/đĩa. Do đây là loại cá còn xa lạ với nhiều người, ban đầu nhà hàng lo lắng “không biết khách có chấp nhận không”, nhưng khi thử bán giới hạn trong thời gian ngắn doanh số vượt xa kỳ vọng. Giám đốc điều hành Hiroyuki Okamoto cho biết, món cá này được phục vụ như “một loại cá thịt trắng giống cá bơn hay cá thờn bơn”. Trong nhà hàng, món này đặc biệt được trẻ em và nam giới trẻ tuổi ưa chuộng.
Người dân Nhật Bản đánh giá loài cá này có thịt mềm, xốp và vị nhạt nhẹ, dễ ăn. Việt Nam - nơi có vùng nuôi trồng quy mô lớn đã xuất khẩu cá da trơn cho nhiều nước như Mỹ, châu Âu để chế biến thành các món như “fish & chips”, burger cá, hoặc cá hấp kiểu Trung Quốc. Những năm gần đây, lượng xuất khẩu cá da trơn từ Việt Nam sang Nhật Bản cũng đang tăng lên.
Theo thống kê thương mại của Bộ Tài chính Nhật Bản, lượng nhập khẩu cá da trơn của nước này trong năm 2024 đã đạt 10.668 tấn, tăng 40% so với năm trước đó. Với đà này, cá da trơn có thể sẽ vượt qua cá minh thái, vốn là đại diện tiêu biểu của cá thịt trắng ngay trong năm 2025.
Tại Nhật Bản, cá da trơn thường được ngầm hiểu và sử dụng trong các món có ghi “cá thịt trắng” trên thực đơn. Loại cá này xuất hiện trong thực phẩm đông lạnh, nhà hàng ăn uống ngoài và cả suất ăn trên máy bay. Theo ông Yohei Kimijima, Trưởng phòng Bộ phận thủy sản số 3 thuộc đơn vị thương mại thủy sản của Maruha Nichiro, gần đây nhu cầu sử dụng cá da trơn trong bữa ăn trường học và thực phẩm chăm sóc người già đang tăng lên.
Trước đây, các loại cá thịt trắng thường được sử dụng là cá minh thái và cá hoki đều là cá tự nhiên. Tổng sản lượng khai thác cá minh thái trên thế giới vào những năm 1980 gần đạt 6,8 triệu tấn mỗi năm, nhưng gần đây do các biện pháp quản lý nguồn lợi nghiêm ngặt ở Bắc Mỹ - khu vực khai thác chính - sản lượng đã giảm và duy trì ở mức khoảng 3 triệu tấn mỗi năm. Nhu cầu tăng ở châu Âu cũng khiến giá cá minh thái có xu hướng tăng.
Còn cá hoki thì nguồn lợi ở Nam bán cầu đang giảm sút. Do đó, cá da trơn có thể nuôi đang nổi lên như một lựa chọn thứ 3 cho nhóm cá thịt trắng.
Công ty thương mại thủy sản lớn nhất Nhật Bản về nhập khẩu cá da trơn là Toyo Reizo dự kiến sẽ tăng lượng nhập khẩu hàng năm từ 2.000 tấn trong năm 2024 lên 2.500 tấn vào năm 2025, tương đương mức tăng 25%. Lý do là vì “đơn đặt hàng từ các cửa hàng bán lẻ đang tăng lên”.
Khoảng 20 năm trước, người mua từ các cửa hàng bán lẻ hầu như không quan tâm đến loại cá này. Người Nhật vốn được ưu đãi với hải sản biển và ít quen ăn cá nước ngọt, đôi khi cảm thấy cá da trơn có mùi tanh đặc trưng của bùn đất. Để cải thiện hương vị, công ty đã phối hợp với các trang trại nuôi cá tại Việt Nam. Cá được vận chuyển sống từ trang trại đến nhà máy chế biến nhanh chóng.
Về mặt bán hàng, ngoài việc cung cấp các loại cá cắt lát thông thường, công ty còn đề xuất với các cửa hàng bán lẻ nhiều cách tẩm ướp và chế biến đa dạng như dùng lá húng quế, muối chanh ... Ưu thế lớn nhất của cá da trơn hiện nay là sự ổn định về nguồn cung và giá cả. Loài cá này được nuôi quy mô lớn ở lưu vực sông Mê Công.
Theo thống kê, giá nhập khẩu trung bình cá da trơn năm 2025 khoảng 450 yen/kg, tăng khoảng 30% so với 5 năm trước, nhưng vẫn thuộc nhóm giá rẻ nhất trong các loại thủy sản nhập khẩu chính.
Ngược lại, giá các loại thủy sản nhập khẩu khác tăng mạnh trong 5 năm qua: bạch tuộc tăng lên khoảng 1.500 yen/kg, trứng cá hồi khoảng 7.500 yen/kg, mực khô khoảng 800 yen/kg, đều tăng gấp đôi. Do nhu cầu toàn cầu tăng và đồng yen giảm giá trên thị trường ngoại hối, ông Kimijima, Trưởng phòng tại Maruha Nichiro, dự đoán: “Trong khoảng 5 năm tới, cá da trơn sẽ tràn ngập thị trường nội địa Nhật Bản.”.
