Nhiệm kỳ ngắn ngủi của tỷ phú Mỹ Elon Musk trong vai trò nhân viên chính phủ đặc biệt

Trong bài đăng trên mạng xã hội X, ông Elon Musk viết: “Theo kế hoạch, thời gian làm việc của tôi với tư cách làm nhân viên chính phủ đặc biệt đã kết thúc. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Tổng thống Donald Trump vì cơ hội được giúp giảm thiểu các khoản chi tiêu lãng phí”. Vị tỷ phú bày tỏ tin tưởng rằng, sứ mệnh của DOGE “sẽ ngày càng phát triển mạnh mẽ hơn theo thời gian khi trở thành một lối sống trong toàn bộ bộ máy chính quyền”.

Sự ra đi của ông Elon Musk diễn ra ngay sau bất đồng quan điểm lớn đầu tiên của ông với Tổng thống về dự luật ngân sách thuế và chi tiêu - một sáng kiến của chính quyền ông Donald Trump đã được Hạ viện thông qua vào ngày 22-5. Theo The Guardian, sự ra đi của một người đàn ông từng tự nhận là “người bạn hàng đầu” của Tổng thống Donald Trump diễn ra nhanh chóng và không có nghi lễ chia tay. Theo một nguồn tin am hiểu tình hình, ông Elon Musk đã không có cuộc trò chuyện chính thức nào với Tổng thống Donald Trump trước khi tuyên bố rời khỏi chính quyền.

Nhiệm kỳ của Musk với tư cách là “nhân viên chính phủ đặc biệt” được hiểu là ông chỉ được phục vụ 130 ngày trong bất kỳ khoảng thời gian 365 ngày và bị cấm sử dụng vai trò của mình để tìm kiếm khoản lợi cá nhân. Ngày 19-5, tờ Politico đã đưa ra phân tích cho rằng, thời gian qua ông Elon Musk đã không còn xuất hiện nhiều trước công chúng và tên của ông cũng ít được đề cập hơn trong các phát biểu và tuyên bố của Tổng thống Mỹ cũng như các chính trị gia khác. Sau sự cố nghiêm trọng làm gián đoạn hoạt động của mạng xã hội X vào ngày 24-5, tỷ phú Elon Musk cho biết sẽ dành nhiều thời gian hơn để tập trung cho các doanh nghiệp của mình. Hồi tháng 4, ông từng tuyên bố sẽ giảm dần sự tham gia vào hoạt động của DOGE kể từ tháng 5-2025. Tuyên bố này được đưa ra ngay sau khi Tesla công bố mức sụt giảm 71% lợi nhuận ròng trong quý I-2025 so với cùng kỳ năm trước. Các chuyên gia phân tích cho rằng, sự suy giảm này một phần do tác động tiêu cực đến hình ảnh thương hiệu Tesla, bắt nguồn từ các hoạt động chính trị gây tranh cãi của vị Chủ tịch trên cương vị lãnh đạo DOGE.

Ông Donald Trump đã thành lập DOGE theo lệnh hành pháp vào ngày ông tuyên thệ nhậm chức (20-1-2025). Với sự ra đi của ông Elon Musk, không rõ số phận của cơ quan này sẽ ra sao vì Tổng thống Mỹ vẫn chưa bổ nhiệm bất kỳ ai thay thế. Bà Colleen Graffy - một nhà ngoại giao và là Giáo sư luật tại Đại học Pepperdine (California) cho rằng, tương lai của DOGE đang rất bấp bênh: “Sức mạnh của DOGE đến từ ông Elon Musk - người đàn ông giàu nhất thế giới, và được ông Trump - người quyền lực nhất thế giới lắng nghe. DOGE có thể sẽ phải vật lộn trong một thời gian, nhưng nếu không có ông Elon Musk thì ngày tàn của nó sẽ đến”.

Vậy di sản DOGE của tỷ phú Elon Musk sẽ là gì? Trước hết, vai trò của ông Musk trong chính quyền đã gây ra rất nhiều tranh cãi. Ông đã giám sát việc cắt giảm đáng kể số lượng nhân viên liên bang và phá bỏ nhiều chương trình do chính phủ tài trợ - những động thái đã vấp phải sự chỉ trích rộng rãi. “DOGE của ông Elon Musk giống như một tên lửa phát nổ ngay sau khi cất cánh. Sự khác biệt là, đối với một bên - kinh nghiệm học hỏi được trả bằng tiền, còn đối với bên kia - cái giá phải trả là mạng sống” - bà Graffy nhận định.

Bà Lisa Gilbert - Chủ tịch Public Citizen (một nhóm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng), đã mô tả DOGE là “câu thần chú hủy diệt”: “Di sản của Elon Musk là mất đi sinh kế của các nhân viên chính phủ quan trọng, cản trở nền giáo dục của người Mỹ, mất nguồn tài trợ cho các nhà khoa học và vi phạm quyền riêng tư cá nhân của người Mỹ, tất cả đều nhằm phục vụ cho lợi ích đặc biệt của các tỷ phú công nghệ”. Còn Max Yoeli - một nghiên cứu viên cao cấp tại Chatham House cho rằng, nhiệm kỳ ngắn ngủi của ông Musk để lại một DOGE làm suy yếu năng lực nhà nước, gây ra những rủi ro lâu dài cho triển vọng kinh tế và khả năng phục hồi của nước Mỹ.

Yến Chi