Nhiều điểm mới của 3 dự án luật liên quan tới giáo dục được trình Quốc hội sáng nay (22/10)

3 dự án gồm: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) sẽ sẽ được trình Quốc hội khóa XV.

Đây là một bước đi được xem là giải pháp then chốt nhằm thể chế hóa kịp thời các chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về phát triển giáo dục và đào tạo. Mục tiêu cuối cùng là khắc phục triệt để những bất cập, "điểm nghẽn" tồn tại trong nhiều năm và hoàn thiện hành lang pháp lý cho việc xây dựng một nền giáo dục Việt Nam mở, thực học, thực nghiệp, dạy tốt, học tốt, quản lý tốt.

Ngay sau phần trình bày của Bộ trưởng Bộ GD-ĐT, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội sẽ trình bày Báo cáo thẩm tra chi tiết về các dự án luật này.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục mang đến những đổi mới mang tính đột phá. Ảnh minh họa.

Dự án Luật Giáo dục (sửa đổi): Hướng đến nền giáo dục hiện đại, linh hoạt

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục mang đến những đổi mới mang tính đột phá, tạo nền tảng cho một nền giáo dục hiện đại, linh hoạt và hội nhập quốc tế.

Điểm nhấn quan trọng nhất là việc thiết lập hệ thống giáo dục quốc dân mở, liên thông, xóa bỏ rào cản giữa các cấp học và loại hình đào tạo. Cụ thể, Dự án Luật bổ sung mô hình trung học nghề, cho phép học sinh vừa hoàn thành chương trình THPT vừa được đào tạo kỹ năng nghề. Điều này không chỉ đáp ứng chủ trương phân luồng học sinh sau THCS mà còn cung cấp nguồn nhân lực có tay nghề phù hợp với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Dự án Luật cũng quy định phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ từ 3 đến 6 tuổi và giáo dục THCS bắt buộc, thể hiện cam kết của Nhà nước trong đảm bảo quyền tiếp cận giáo dục. Chính sách miễn học phí cho học sinh công lập và hỗ trợ học phí cho học sinh dân lập, tư thục được luật hóa, góp phần giảm gánh nặng tài chính cho người dân.

Một bước tiến lớn trong cải cách hành chính được đưa ra trong Dự án Luật là việc bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS. Đặc biệt, Dự án Luật chuyển thẩm quyền cấp bằng tốt nghiệp THPT từ Giám đốc Sở GD-ĐT sang Hiệu trưởng nhà trường, một động thái nhằm tăng tính tự chủ và trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục.

Dự án Luật chú trọng thúc đẩy chuyển đổi số với quy định về cơ sở dữ liệu quốc gia về giáo dục và văn bằng, chứng chỉ số có giá trị pháp lý tương đương bản giấy. Ngoài ra, việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ từ Quốc hội, Chính phủ xuống Bộ GD-ĐT, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và các cơ sở giáo dục được kỳ vọng sẽ tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước và tính chủ động tại cơ sở.

Dự án Luật cũng mở rộng chính sách học bổng cho sinh viên học các ngành công nghệ cao, kinh tế mới. Đồng thời, cho phép các cơ sở giáo dục đào tạo ngành nghệ thuật đặc thù giảng dạy chương trình phổ thông, tạo sự đa dạng và linh hoạt trong giáo dục.

Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục đại học, tháo gỡ những điểm nghẽn tồn tại trong nhiều năm qua. Ảnh minh họa.

Dự án Luật Giáo dục Đại học (sửa đổi): Tăng cường tự chủ và đổi mới quản trị

Dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) được xây dựng theo hướng tinh gọn với 9 chương, 45 điều (giảm 27 điều so với Luật hiện hành). Cơ cấu nội dung gồm: 30% kế thừa, 50% sửa đổi, bổ sung (liên quan đến tự chủ, tổ chức bộ máy, tuyển sinh, kiểm định chất lượng...) và 20% là quy định mới (mô hình giáo dục đại học số, đào tạo nhân lực chất lượng cao, khoa học công nghệ, thu hút nhân tài...).

Dự án Luật đã thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục đại học, tháo gỡ những điểm nghẽn tồn tại trong nhiều năm qua.

Đổi mới quản trị đại học theo hướng chuyển từ "kiểm soát đầu vào" sang "quản lý theo chuẩn" là một trong những điểm cốt lõi của Dự án Luật. Dự án Luật hướng đến tinh gọn bộ máy, giảm tính hình thức và thủ tục hành chính. Đặc biệt, thay đổi tư duy quản lý từ kiểm soát đầu vào sang quản lý theo chuẩn và giám sát quy trình, nhằm tăng tính tự chủ và linh hoạt cho cơ sở giáo dục đại học trong đào tạo và nghiên cứu khoa học, đáp ứng tốt hơn nhu cầu thị trường lao động.

Dự án Luật cũng kịp thời thể chế hóa tinh thần nghị quyết của Đảng về phát triển khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, nâng tầm vai trò của cơ sở giáo dục đại học trong việc cung cấp, phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ. Đồng thời, tạo cơ sở pháp lý cho việc thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.

Dự án Luật cũng đổi mới cơ chế tài chính, xác định vai trò chủ đạo của ngân sách Nhà nước và trách nhiệm của Nhà nước trong đầu tư cho giáo dục đại học. Ngoài ra, phạm vi và đối tượng áp dụng được mở rộng nhằm bao quát đầy đủ, điều chỉnh thống nhất các đối tượng tham gia hoạt động giáo dục đại học, tăng hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước.

Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) mang tính cơ cấu lại mạnh mẽ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp. Ảnh minh họa.

Dự án Luật Giáo dục Nghề nghiệp (sửa đổi): Thống nhất quản lý và chuẩn hóa hệ thống

Dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) gồm 9 chương, 42 điều (tăng 1 chương và giảm 37 điều so với Luật hiện hành). Đây là Dự án Luật mang tính cơ cấu lại mạnh mẽ nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp.

Điểm thay đổi mang tính hệ thống của Dự án Luật là điều chỉnh trách nhiệm thống nhất quản lý giáo dục nghề nghiệp từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trước kia sang Bộ GD-ĐT. Sự điều chỉnh này nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất trong quản lý hệ thống giáo dục quốc dân.

Dự án Luật cũng mở rộng phạm vi, đối tượng và cơ cấu hệ thống, bổ sung các khái niệm mới như "cơ sở dữ liệu giáo dục nghề nghiệp", "trường trung học nghề". Về cơ cấu, Dự án Luật bổ sung bậc trung học nghề tích hợp kiến thức phổ thông với dạy nghề.

Đáng chú ý, Dự án Luật quy định lộ trình chuyển tiếp cụ thể. Theo đó, đến hết 1/7/2030 các cơ sở giáo dục nghề nghiệp mới được tuyển sinh trung cấp đối với học sinh tốt nghiệp THCS (trừ ngành sức khỏe), nhằm đảm bảo sự chuẩn bị và chuyển đổi đồng bộ.

Dự án Luật cũng chú trọng nâng cao tính chuẩn hóa và bảo đảm chất lượng giáo dục nghề nghiệp. Đồng thời, phân định rõ vai trò, quyền, trách nhiệm của doanh nghiệp, nhà giáo và người học, khuyến khích sự tham gia của khối doanh nghiệp vào quá trình đào tạo. Các chính sách về tài chính, hợp tác và đầu tư cũng được bổ sung nhằm tăng cường nguồn lực phát triển.

Ngọc Ánh