'Nhiều DN tư nhân đề nghị làm đường sắt tốc độ cao, Chính phủ rất hoan nghênh'

Cho phép tư nhân đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Đường sắt (sửa đổi), qua đó thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương của Đảng về đầu tư phát triển hệ thống đường sắt, tháo gỡ các “điểm nghẽn về thể chế” trong lĩnh vực đường sắt, phù hợp với yêu cầu đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật.

Luật trên cơ sở kế thừa và hoàn thiện các chính sách ưu đãi, hỗ trợ nhằm thu hút nguồn lực đầu tư, phát triển hạ tầng và công nghiệp đường sắt, nâng cao vai trò chủ đạo của đường sắt trong hệ thống giao thông vận tải quốc gia, luật đã thể hiện theo hướng minh bạch, rõ ràng và khả thi hơn.

Đặc biệt, để thể chế hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, luật đã bổ sung quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước. Các dự án đường sắt được đầu tư theo phương thức PPP hoặc đầu tư trực tiếp sẽ nhận được sự hỗ trợ từ Nhà nước về kinh phí bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Phần kinh phí này không được tính vào tỷ lệ vốn nhà nước tham gia vào dự án khi thực hiện theo phương thức PPP.

Điều này nhằm khuyến khích các tổ chức và doanh nghiệp tư nhân tham gia đầu tư, giảm áp lực lên ngân sách nhà nước và đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án đường sắt.

Còn tại Nghị quyết Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV đồng ý với đề xuất của Chính phủ, chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư cho dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam bên cạnh hình thức đầu tư công.

Quốc hội giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định. Trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền của Chính phủ thì báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.

Chia sẻ với báo chí về dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh, sau khi Trung ương, Bộ Chính trị có kết luận, Quốc hội đã thông qua nghị quyết đồng ý chủ trương đầu tư, tạo ra sự phấn khởi trong toàn dân vì “người dân chờ đợi và lẽ ra làm từ lâu rồi”.

“Kinh tế phát triển, phục vụ cho việc tăng trưởng mà vẫn đi những con đường sắt xây dựng từ 100 năm trước thì bất cập. Nếu như là một trải nghiệm hoài cổ thì được chứ còn dựa vào đấy để tăng trưởng thì không được”, ông Nguyễn Hòa Bình chia sẻ.

Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình. Ảnh: Quốc hội

Nghị quyết của Quốc hội nêu rõ hình thức đầu tư là đầu tư công. Nhưng Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, đánh giá kinh tế tư nhân đã và đang là lực lượng đi đầu trong đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng suất lao động và chất lượng sản phẩm, đủ khả năng thực hiện những nhiệm vụ và công trình trọng yếu quốc gia.

Cho nên Nhà nước có cơ chế tạo điều kiện để cho tư nhân tham gia vào các công trình trọng yếu. Trên thực tế, nhiều công trình Nhà nước đã giao cho tư nhân thực hiện, như các tuyến đường cao tốc, nhà máy điện năng lượng tái tạo, đào hầm xuyên núi, các cây cầu lớn…

Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình cho biết, nhiều doanh nghiệp tư nhân gửi thư cho Chính phủ đề nghị được đầu tư công trình đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và con số này chưa dừng lại. Chính phủ rất hoan nghênh!

Hàng chục tỷ đô la chỉ được 1 con đường là chưa thành công

Dự án đường sắt phải làm rất nhanh vì đây được xem là cú hích của nền kinh tế. Hơn nữa phải hiện đại, chúng ta đi sau thì phải tiệm cận với đẳng cấp quốc tế. Cùng với đó phải chống lãng phí, không đội giá, tận dụng thời gian, rút ngắn thời gian để sớm đưa công trình vào sử dụng; phải chống lợi ích nhóm, tiêu cực, sân sau.

Dẫn ví dụ về đường sắt đô thị ở Hà Nội và TP.HCM, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình thẳng thắn cho rằng có cả kinh nghiệm được và chưa được. Bởi, đầu tư hàng chục tỷ đô la mà chỉ được hai con đường thì chưa thành công.

Cái chúng ta cần là một tuyến đường sắt tốc độ cao phục vụ người dân, phát triển kinh tế; ngành công nghiệp đường sắt; có đội ngũ nhân lực, kỹ sư, công nhân lành nghề phục vụ đường sắt đó và tiếp tục phát triển hệ thống đường sắt mới vì nhu cầu đất nước còn nhiều.

Nếu làm tốt sẽ có chuỗi đô thị Bắc - Nam gắn với đường sắt, mỗi ga là một đô thị. Kèm theo đó là hệ sinh thái kinh tế bao gồm trung tâm văn hóa, khu du lịch, khu công nghiệp rồi các dịch vụ đi kèm. “Nếu bỏ ra 60-70 tỷ đô la mà được một hệ sinh thái như thế là thành công, còn chỉ được một con đường thì chưa chắc nhân dân hoan nghênh”, ông Nguyễn Hòa Bình nói.

Mục tiêu đặt ra như vậy thì phải có cách làm. Bây giờ chưa biết là hình thức đầu tư nào tốt nhưng dứt khoát xuất hiện tình huống có rất nhiều doanh nghiệp quan tâm đến dự án. Chính phủ đã đề nghị và được Quốc hội ủng hộ, bổ sung quy định vào luật, nghị quyết, điều chỉnh có thêm các hình thức đầu tư khác ngoài đầu tư công.

Như vậy hành lang pháp đã có để lựa chọn hình thức đầu tư công hay kết hợp công - tư, hay chỉ đầu tư tư nhân. Vấn đề này sẽ được hội đồng Nhà nước đánh giá và lựa chọn công khai, minh bạch trên cơ sở tiêu chí rõ ràng, toàn dân phải biết chứ “không có dấm dúi anh A, anh B”.

Yêu cầu đặt ra là khi đã làm đường sắt tốc độ cao thì phải đạt đẳng cấp quốc tế. Cho nên thiết kế là phải quốc tế, giám sát quốc tế, đánh giá là phải quốc tế, nơi nào hiện đại nhất thì mời vào thực hiện. “Cách làm là đứng trên vai người khổng lồ, mình không biết mình đi”, theo ông Nguyễn Hòa Bình.

Với cách làm như vậy, Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ tin tưởng sẽ đạt được mục tiêu là cùng với đường sắt cao tốc Bắc - Nam là một hệ sinh thái, một nền công nghiệp đường sắt và một đội ngũ nguồn nhân lực “không chỉ phục vụ cho đường sắt Việt Nam”.

Ngọc Thành/VOV.VN