Nhiều đối tượng cố tình quảng cáo thực phẩm chức năng như 'thần dược' lừa người tiêu dùng

Công an tỉnh Quảng Ninh làm việc với đối tượng có hành vi quảng cáo thực phẩm chức năng, phụ gia thực phẩm không phù hợp quy định. (Ảnh: HOÀNG QUỲNH).

Trong báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại Kỳ họp thứ 8, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan khẳng định: Bộ này sẽ tăng cường thanh, kiểm tra các quảng cáo thực phẩm chức năng, quảng cáo sai sự thật, lừa dối hay gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng.

Phần lớn thực phẩm chức năng giả được nhập qua tiểu ngạch

Theo thông tin từ Bộ Y tế, hiện nay, hệ thống pháp luật quản lý về thực phẩm chức năng tương đối đồng bộ, đáp ứng yêu cầu về công tác quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm. Việc quản lý các mặt hàng thực phẩm chức năng được thể chế bởi các quy định tại Luật An toàn thực phẩm và một số luật khác liên quan.

Từ năm 2022 đến nay, Bộ Y tế đã cấp giấy tiếp nhận đăng ký bản công bố cho 24.643 sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, trong đó sản phẩm trong nước chiếm 84,7%.Cấp 201 Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm đạt yêu cầu thực hành sản xuất tốt (GMP) thực phẩm bảo vệ sức khỏe.

Bộ Y tế cũng thực hiện cấp 6.653 Giấy xác nhận nội dung quảng cáo; chuyển thông tin của 95 sản phẩm vi phạm trên 184 đường link vi phạm tới Bộ Thông tin và Truyền thông, 92 sản phẩm vi phạm trên 165 đường link vi phạm Bộ Công Thương để xử lý theo thẩm quyền.

Bộ Y tế đã xử lý 126 trường hợp vi phạm, với tổng số tiền phạt là 16,858 tỷ đồng; các địa phương đã kiểm tra 941.836 cơ sở, trong đó có 85.551 cơ sở có vi phạm, phạt tiền 20.881 cơ sở, với tổng số tiền phạt là 123,841 tỷ đồng.

Về các vi phạm chủ yếu, Bộ Y tế cho biết, phần lớn các mặt hàng thực phẩm chức năng làm giả, kém chất lượng đều được nhập qua đường tiểu ngạch về đến Việt Nam. Sau đó, các sản phẩm được thay bao bì, nhãn mác, nguồn gốc xuất xứ và mang đi tiêu thụ với giá rẻ.

Bên cạnh đó còn phải kể đến việc sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng có chất cấm; không đúng chất lượng đã công bố, không bảo đảm vệ sinh.

Hai đối tượng tại Hải Dương bán thực phẩm chức năng không có giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. (Ảnh: Báo Nhân Dân)

Đáng chú ý, Bộ Y tế khẳng định có hiện tượng quảng cáo thực phẩm chức năng như thần dược, quảng cáo sai sự thật, quảng cáo lừa dối, gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng; quảng cáo mà không được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác nhận.

Bên cạnh đó, nhiều nội dung quảng cáo sử dụng hình ảnh, thiết bị, trang phục, tên, thư tín của các đơn vị, cơ sở y tế, bác sĩ, dược sĩ, nhân viên y tế, thư cảm ơn của người bệnh, bài viết của bác sĩ, dược sĩ, nhân viên y tế để quảng cáo thực phẩm.

Một số cơ sở thậm chí còn thiết lập tổng đài tư vấn giả mạo bác sĩ, dược sĩ, chuyên gia y tế để tư vấn không đúng về công dụng, tác dụng của thực phẩm bảo vệ sức khỏe, có dấu hiệu lừa đảo người tiêu dùng.

Bất chấp quy định pháp luật, đạo đức nghề nghiệp vì lợi nhuận

Theo Bộ Y tế, sở dĩ xuất hiện những tồn tại nêu trên là do việc quản lý hoạt động quảng cáo thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe còn gặp nhiều khó khăn do sự phát triển của các hình thức quảng cáo qua mạng, đặc biệt khó khăn khi xử lý các vi phạm nhất là trên các trang mạng xã hội, các sàn thương mại điện tử chưa được cấp phép, các quảng cáo từ các máy chủ ở nước ngoài.

Ngoài ra, hiện nay cũng xuất hiện nhiều hình thức mua bán thực phẩm chức năng mới như tư vấn bán hàng qua điện thoại. Tại đây, các đối tượng đã “nghiêm trọng hóa tình trạng bệnh” để đe dọa, bán hàng.

“Hình thức này chỉ có người nghe và người tư vấn biết thông tin nên không giám sát, kiểm soát được nội dung và không thể ngăn chặn được phát ngôn của người quảng cáo”, Bộ Y tế nêu.

Ảnh minh họa. (Nguồn: AT/Báo Nhân Dân)

Bộ trưởng Bộ Y tế cũng cho hay: Việc đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại đối với thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe còn nhiều khó khăn do các thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả được sản xuất ở nước ngoài mang về; cần sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan liên quan để quản lý.

Theo báo cáo của Bộ Y tế, việc quản lý chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp được tự công bố sản phẩm thực phẩm bổ sung và sản xuất, kinh doanh ngay sau khi tự công bố mà không cần có ý kiến của cơ quan quản lý.

“Tuy nhiên, một bộ phận doanh nghiệp đã lợi dụng cơ chế này để thực hiện không đúng quy định, không gửi hồ sơ tự công bố đến cơ quan quản lý địa phương, công bố không đúng, không đầy đủ, thậm chí không công bố sản phẩm do mình sản xuất, kinh doanh, dẫn đến nhiều sản phẩm không được hậu kiểm và nguy cơ sản phẩm không bảo đảm an toàn”, Báo cáo của Bộ Y tế nêu rõ.

Cũng theo báo cáo của Bộ Y tế, nguyên nhân của tình trạng này do nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật về an toàn thực phẩm của một số tổ chức, cá nhân còn kém, vì lợi nhuận bất chấp pháp luật, sức khỏe và tính mạng của cộng đồng.

Vì lợi nhuận, nhiều đối tượng lợi dụng nhu cầu sử dụng thực phẩm chức năng cao nên cố tình sản xuất thực phẩm chức năng giả, nhập khẩu thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc về dán nhãn, mác của các dòng sản phẩm của nước ngoài, cố tình quảng cáo sai sự thật bất chấp quy định của pháp luật, đạo đức nghề nghiệp.

Tăng mức tiền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo

Về giải pháp khắc phục, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho hay, thời gian tới sẽ sửa đổi, bổ sung Luật An toàn thực phẩm sửa đổi, sửa đổi Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 2/2/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm theo hướng thống nhất giữa các quy định pháp luật, tháo gỡ những khó khăn bất cập trong quản lý, đáp ứng thực tiễn. Đồng thời, sửa đổi Luật Quảng cáo để khắc phục các vấn đề còn vướng mắc, khó khăn trong công tác quản lý quảng cáo thực phẩm chức năng.

Cùng đó, cần tăng cường công tác quản lý quảng cáo thực phẩm chức năng, nhất là quảng cáo qua mạng xã hội; công khai tên cơ sở vi phạm, sản phẩm vi phạm, nội dung vi phạm trên các phương tiện thông tin đại chúng theo quy định của pháp luật và có chế tài xử phạt phù hợp; bổ sung hành vi và tăng mức tiền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quảng cáo để bảo đảm tính răn đe.

Minh họa: Duy Liên/Báo Nhân Dân.

Tăng cường công tác quản lý, thanh tra, kiểm tra trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng và xử lý vi phạm. Rà soát, hậu kiểm việc quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe trên các phương tiện truyền thông, mạng xã hội để phát hiện kịp thời, xử lý nghiêm và công khai các vi phạm theo quy định hiện hành.

Đồng thời tăng cường tuyên truyền để các tổ chức, cá nhân kinh doanh, quảng cáo thực phẩm chức năng tuân thủ đúng quy định của pháp luật; nâng cao hiểu biết của người dân để hiểu đúng, dùng đúng thực phẩm chức năng, chỉ mua khi thực sự có nhu cầu và dùng đúng hướng dẫn sử dụng.

SƠN BÁCH