Không chỉ nổi tiếng với nghề gốm – di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, Bát Tràng còn được biết đến như một ngôi làng mang những giá trị văn hóa, lịch sử đặc sắc, ẩn chứa qua các công trình kiến trúc đồ sộ, hoành tráng, những lễ hội và nghệ thuật ẩm thực độc đáo…của một ngôi làng gần ngàn năm tuổi.
Tất cả những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đó sẽ được tái hiện trong những ngày hội làng được tổ chức vào các ngày 23, 24, 25 tháng 3 năm 2024 tại Đình Bát Tràng.
Lễ hội truyền thống làng cổ Bát Tràng là nơi lưu giữ những nét tinh hoa văn hóa dân tộc Việt Nam và trở thành dấu ấn văn hóa độc đáo, nơi người làng Bát Tràng tưởng nhớ công lao đức tổ nghề, tự hào về nghề gốm truyền thống cha ông truyền lại, gửi gắm ước vọng về cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Lễ hội được tổ chức trong 3 ngày, 14, 15 và 16 tháng hai âm lịch với nhiều hoạt động hấp dẫn như rước nước, cúng tế và lễ hội văn nghệ, du khách sẽ được trải nghiệm và tham gia vào không khí vui tươi của làng gốm Bát Tràng,...
Mâm lễ được người dân dâng vào bên trong Đình làng để tế thành Hoàng làng.
Theo đó, Lễ rước nước, tắm bài vị, rước bài vị được diễn ra từ Miếu Bát Tràng và rước về Đình Bát Tràng, buổi lễ diễn ra trong không khí trang nghiêm với cờ phướn và kiệu đỏ rực rỡ. Mâm lễ dâng lên bề trên được gọi là Tam chính gốm 1 con trâu tơ thui béo, 1 con dê thui béo, 1 con heo sữa quay. Mâm cỗ bao gồm 6 mâm cỗ mặn và 4 mâm xôi.
Các bậc cao niên trong làng thực hiện nghi lễ tại Đình Bát Tràng.
Sau khi tế lễ, các quan viên chức sắc đại diện các dòng họ trong làng chia nhau mâm hưởng lộc thánh như là phần thưởng mà Thánh ban cho người dân.
Tiết mục biểu diễn múa lân sư tại khuôn viên Đình Bát Tràng.
Người dân hưởng ứng nhiệt tình lễ hội Bát Tràng.
Trong sáng 14/2 (âm lịch), dân làng dâng lễ Tam sinh (Trâu, Dê, Lợn ) sau đó hai đoàn rước thực hiện chương trình cấp thủy, rước nước và rước bộ. Đoàn cấp thủy, thực hiện nghi thức lấy nước dòng Nhị Hà vào chóe cúng dâng vào đại đình, dùng để cúng tế cả năm. Đoàn rước bộ, dâng hương tại Kim Trúc Tự, nhà thờ Bác Hồ, Đền Mẫu Bản Hương.
Đoàn cấp thủy thực hiện nghi lễ trên sông Hồng.
Lễ rước nước là nghi thức quan trọng nhất của lễ hội. Phần nghi lễ được thực hiện trang nghiêm trên phà giữa sông Hồng. Chủ tế lễ sau khi dâng lên thần sống sẽ đại diện cho nhân dân xin nước thiêng từ giữa sông Hồng và lọc qua tấm vải đỏ để rước về Đình cổ Bát Tràng. Phần hội được tổ chức với nhiều trò chơi đặc sắc khác nhau và tạo nên nét đặc trưng riêng những nổi bật và ấn tượng nhất là trò chơi cờ người và hát thờ.
Trong 3 ngày lễ hội có tổ chức: Giao hiếu với 4 làng; Thi đấu thể thao: Các trò chơi dân gian và 3 đêm liên hoan văn nghệ quần chúng. Thông qua Hội xuân truyền thống làng gốm, dân làng cầu mong “Mưa thuận gió hòa” “Quốc thái dân an”,“ Dân sinh an lành hạnh phúc “ Sản xuất tiêu thụ hanh thông”, “Tăng cường khối đại đoàn kết”…
Người dân cùng các già làng thực hiện nghi lễ rước nước.
Hội làng cũng là dịp để người dân tưởng nhớ và tri ân công đức của các bậc Thánh Thần, Thành hoàng Làng và các bậc tiền nhân tiên tổ. Giáo dục truyền thống, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, thể hiện lòng yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc; nâng cao nhận thức, trách nhiệm trong công tác bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển du lịch, góp phần xây dựng quê gốm Bát Tràng ngày càng giàu đẹp văn minh.
Đến với lễ hội làng nghề Bát Tràng, du khách không chỉ được tận hưởng những vẻ đẹp và sự sôi động của một làng gốm truyền thống mà còn là cơ hội để học hỏi và khám phá miền di sản độc đáo, nơi tinh hoa hội tụ.
Từ những công trình kiến trúc độc đáo, lễ hội truyền thống giàu bản sắc văn hóa đến trải nghiệm tinh hoa ngàn năm gốm Việt… Đây còn là cơ hội để mua sắm những sản phẩm gốm tinh xảo, được chế tác tỉ mỉ dưới bàn tay của những nghệ nhân tài hoa.
Sau lễ rước nước, đoàn làm lễ cùng người dân trở lại đình để dâng hương, dâng nước, dâng rượu, dâng quan sinh để dâng lên Thành Hoàng làng.
Đắc Lộc