Nhiều khó khăn, vướng mắc kéo dài trong phát triển thiết chế văn hóa, thể thao

Đây là nhận định của đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương tại Hội thảo “Chính sách và nguồn lực cho phát triển thiết chế văn hóa, thể thao”.

Hội thảo do Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và tỉnh Quảng Ninh tổ chức tại Quảng Ninh ngày 12/5.

Các đại biểu dự hội thảo.

Các đồng chí: Trần Thanh Mẫn, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Chủ tịch thường trực Quốc hội; Nguyễn Xuân Thắng, Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương; Trần Hồng Hà, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Nguyễn Văn Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Nguyễn Xuân Ký, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân tỉnh Quảng Ninh đồng chủ trì hội nghị.

Nhiều thiết chế VHTT được đầu tư khá hiện đại nhưng hoạt động không hiệu quả

Phát biểu đề dẫn hội thảo, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng khẳng định: Qua gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, từ những thiết chế VHTT nghèo nàn, lạc hậu, nhiều lúc, nhiều nơi bị lãng quên, hoạt động khép kín, biệt lập, thiếu kết nối, thậm chí xa rời với mục tiêu ban đầu, chúng ta đã xây dựng và phát triển được một hệ thống thiết chế VHTT tương đối toàn diện và đồng bộ, bao phủ rộng khắp từ trung ương tới cơ sở, từ các đô thị cho đến những vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa và vùng biên giới hải đảo. Hình thức hoạt động của các thiết chế VHTT ngày càng phong phú, đa dạng, vừa mang tính phổ biến chung trên cả nước; vừa phù hợp với đặc điểm, điều kiện phát triển của từng vùng, từng địa phương; bước đầu đáp ứng được nhu cầu của các tầng lớp nhân dân, góp phần cải thiện đời sống văn hóa, xây dựng môi trường VHTT lành mạnh và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Đồng chí Nguyễn Xuân Thắng phát biểu đề dẫn hội thảo.

Tuy nhiên, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng cũng cho rằng, sự vận hành của hệ thống thiết chế VHTT hiện nay đang bộc lộ rất nhiều hạn chế, bất cập; tồn tại những nghịch lý, khó khăn, vướng mắc kéo dài chưa được khắc phục.

Cụ thể, kinh phí đầu tư để phát triển các thiết chế VHTT còn rất hạn chế, được tiến hành theo lối “nhỏ giọt, ăn đong”. Trong khi nhiều thiết chế VHTT có cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật vẫn còn lạc hậu, quỹ đất ít ỏi, chưa đáp ứng yêu cầu; thì vẫn có một số thiết chế VHTT dù đã được đầu tư rất tốn kém nhưng lại hoạt động kém hiệu quả, thậm chí “bỏ hoang”, gây ra lãng phí lớn. Nhiều rạp hát, sân tập và nhà thi đấu thể thao được đầu tư khá hiện đại song do không hoạt động hiệu quả đã nhanh chóng xuống cấp và hầu như phải đóng cửa, ít có thời gian “sáng đèn”.

Kinh phí hoạt động cho các thiết chế VHTT nhìn chung rất hạn hẹp, nhiều cơ sở chỉ đủ để hoạt động cầm chừng. Bộ máy hoạt động của các thiết chế VHTT kém hiệu quả. Nguồn nhân lực cả chuyên môn và quản lý đều chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ. Tiền lương và đãi ngộ đối với đội ngũ cán bộ làm việc tại các thiết chế VHTT chưa thỏa đáng. Công tác hướng dẫn và tổ chức hoạt động tại các thiết chế VHTT cơ sở chưa được coi trọng, thiếu tính chủ động, sáng tạo.

Nhiều quy định nặng về hướng dẫn chung, dẫn đến “mạnh ai nấy làm"

Cũng theo đồng chí Nguyễn Xuân Thắng, có một thực tế là, chủ trương của Đảng về quan tâm đầu tư phát triển các thiết chế VHTT đã rõ, nhất là những chủ trương về xử lý hài hòa mối quan hệ giữa bảo tồn và phát triển; phát triển đồng bộ các loại hình thiết chế VHTT; đổi mới nội dung, phương thức quản lý hoạt động của các thiết chế VHTT từ trung ương đến cơ sở; đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, dịch vụ văn hóa và các lĩnh vực kinh tế thể thao phù hợp với cơ chế thị trường… Tuy nhiên, khi đi vào tổ chức thực hiện thì nhiều địa phương, đơn vị vẫn không biết phải bắt đầu làm từ đâu và phải làm như thế nào.

Đông đảo nhà quản lý, chuyên gia, nhà nghiên cứu dự hội thảo.

“Chúng ta đã thấy, không ít chính sách, quy định của pháp luật vẫn nặng về hướng dẫn chung chung, chưa cụ thể hóa đầy đủ dẫn đến tình trạng “mạnh ai, nấy làm”, cả trong đầu tư nguồn lực và tổ chức hoạt động.

Một số nội dung, hình thức hoạt động của các thiết chế VHTT vẫn chưa được điều chỉnh bởi văn bản quy pháp pháp luật. Trong khi đó, các chính sách đã được ban hành lại thiếu sự liên thông, đồng bộ. Việc ban hành chính sách cũng chưa thật sự chú ý tới tính đặc thù của một số lĩnh vực VHTT như văn hóa tinh hoa, bác học và thể thao thành tích cao.

Một số quy định về tổ chức, hoạt động và tiêu chí của các thiết chế VHTT không phù hợp với thực tiễn. Điều này khiến cho nhiều thiết chế VHTT, nhất là trong lĩnh vực VHTT truyền thống, thật sự gặp khó khăn, lúng túng trong quá trình tiến tới tự chủ tài chính, phải xoay sở “giật gấu vá vai”, thậm chí biến tướng “lách luật” trong việc huy động, phân bổ các nguồn lực và tổ chức nhiều hoạt động nghệ thuật, biểu diễn”, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng nói.

Để góp phần tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về luật pháp, cơ chế, chính sách, nhất là liên quan đến huy động và phân bổ có hiệu quả nguồn lực cho phát triển các thiết chế VHTT đáp ứng những yêu cầu mới, đồng chí Nguyễn Xuân Thắng đề nghị các đại biểu tham dự hội thảo tập trung phân tích các nội dung: Hoàn thiện hệ thống luật pháp và cơ chế, chính sách; tổ chức thực hiện có hiệu quả nội dung về phát triển thiết chế VHTT trong quy hoạch tổng thể; tăng cường quản lý, sử dụng, khai thác có hiệu quả các thiết chế VHTT; tăng cường huy động các nguồn lực, đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị; tổ chức bộ máy, nhân sự và công tác đào tạo nguồn nhân lực cho thiết chế VHTT.

Hội thảo “Chính sách và nguồn lực cho phát triển thiết chế văn hóa, thể thao” là diễn đàn để tham vấn ý kiến của các nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý, doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực VHTT về việc thực hiện chính sách và nguồn lực cho phát triển thiết chế VHTT. Tham dự hội thảo có 300 đại biểu, trong đó có đông đảo các nhà quản lý, chuyên gia, nhà khoa học và đại diện một số doanh nghiệp, hiệp hội hoạt động trong lĩnh vực VHTT.

Sau đề dẫn, báo cáo trung tâm của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch và báo cáo của các bộ, ngành trung ương, địa phương, tham luận của các chuyên gia về chính sách và nguồn lực cho phát triển thiết chế VHTT, hội thảo tập trung thảo luận 2 nhóm nội dung chính: Thực trạng quản lý, sử dụng, khai thác thiết chế VHTT; thể chế, chính sách và nguồn lực phát triển thiết chế VHTT...

Hoa Nguyễn