Nhiều phụ huynh cho con luyện cách sử dụng AI từ sớm

Jules White, Giáo sư khoa học máy tính tại Đại học Vanderbilt từng tin rằng con trai 11 tuổi của mình - James cần học lập trình để thành công. Tuy nhiên, hiện tại, ông cho rằng có một kỹ năng quan trọng hơn mà James cần học: cách đưa ra lời nhắc (prompting) hiệu quả cho chatbot trí tuệ nhân tạo (AI).

Kể từ khi OpenAI phát hành ChatGPT vào năm 2022, White đã hướng dẫn con cách sử dụng AI tạo sinh. Ban đầu, ông cho James thấy cách ChatGPT có thể tạo ra các trò chơi dựa trên hình ảnh của đồ chơi trong nhà. Sau đó, ông chỉ ra những sai sót của AI bằng cách để con trai mình kiểm chứng các kỷ lục thế giới do ChatGPT tạo ra với dữ liệu thực tế từ sách Guinness. Sau hơn hai năm thử nghiệm, James - hiện đang học lớp 5 - đã biết cách tích hợp AI vào các hoạt động hằng ngày, từ tạo tài liệu học tập đến ước tính giá của một đôi giày không có nhãn giá.

"Mục tiêu của tôi không phải là biến con tôi thành một chuyên gia AI, mà là giúp con có nền tảng để sử dụng AI một cách sáng tạo, xây dựng, khám phá nhiều góc nhìn và nâng cao việc học tập," White chia sẻ.

White là một trong số ngày càng nhiều phụ huynh đang dạy con cách sử dụng AI chatbot để giúp trẻ chuẩn bị cho tương lai, khi những công cụ này có thể trở thành trợ lý cá nhân hỗ trợ học tập, công việc và đời sống hằng ngày.

Phụ huynh dạy con cách sử dụng AI: mối lo ngại và cơ hội

Ảnh minh họa. Nguồn ảnh: VLAB

Nhiều phụ huynh quan tâm đến cách AI tạo sinh sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển cá nhân của con cái họ. Theo một khảo sát của Ipsos năm 2023, gần một phần ba phụ huynh tin rằng các công cụ AI như ChatGPT nên bị cấm trong trường học để tránh tình trạng gian lận, khi ngày càng nhiều học sinh dựa vào chatbot để làm bài tập về nhà. Dù hiện chưa có nhiều nghiên cứu về tác động của AI đối với kỹ năng tư duy phản biện của trẻ em, Unicef và các tổ chức y tế nhi khoa đang đặt câu hỏi về việc phụ thuộc vào chatbot trong học tập có thể ảnh hưởng đến sự phát triển nhận thức như thế nào.

Sự phát triển nhanh chóng của AI cũng có thể khiến những bậc cha mẹ không rành về công nghệ gặp khó khăn khi muốn giám sát con cái. Theo khảo sát của National Parents Union năm 2023, chỉ 16% phụ huynh có con từ mẫu giáo đến lớp 12 thực sự hiểu rõ khả năng của AI.

Dù OpenAI và Google quy định rằng người dùng AI phải từ 13 tuổi trở lên, một số phụ huynh vẫn giới thiệu AI cho con cái với sự giám sát cẩn trọng. Họ hy vọng giúp trẻ thấy AI là một công cụ không hoàn hảo, có thể mở rộng khả năng của con người thay vì làm suy giảm nó.

Bên cạnh đó, nhiều phụ huynh tin rằng việc cho trẻ tiếp xúc với AI sớm có thể tăng cường khả năng sáng tạo, rèn luyện tư duy phản biện và cải thiện kỹ năng giao tiếp.

Ola Handford, một chuyên gia tư vấn AI, đã giới thiệu ChatGPT cho các con vào đầu năm 2023, khi chúng lần lượt 9 và 12 tuổi, thông qua các buổi "Tối thứ sáu vui vẻ." Một số buổi là khám phá tự do, trong khi những buổi khác được tổ chức có cấu trúc cụ thể, chẳng hạn như viết lại lời bài hát Shake It Off của Taylor Swift dưới góc nhìn của một chú sóc. Hiện tại, con của cô sử dụng AI để tìm kiếm thông tin, công thức nấu ăn, tranh luận và lên kế hoạch du lịch.

Handford cho con tiếp cận các công cụ như Character.ai và giải thích rằng các nhân vật trong đó là do máy tính tạo ra, không phải con người thực. Cô nhấn mạnh rằng sự gắn bó quá mức với bạn đồng hành AI có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

White cũng nhấn mạnh việc sử dụng AI có trách nhiệm. Ông thiết kế các hoạt động để con trai nhận thấy AI có thể mở ra cơ hội sáng tạo, như tạo ra trò chơi hỗ trợ học tập, thay vì chỉ đơn thuần là công cụ tìm kiếm hoặc cách để tránh viết bài luận. Nếu không có định hướng đúng đắn, trẻ có thể sử dụng AI để gian lận trong học tập, dẫn đến "sự lười biếng trí tuệ."

"Nếu mục tiêu của con chỉ là sao chép câu trả lời từ ChatGPT, con thực sự không đóng góp được gì cho xã hội," White nói. Ông mong muốn con trai mình coi AI là công cụ tái định hình quy trình làm việc trong tương lai, nơi mà nhu cầu về kỹ năng AI ngày càng gia tăng.

Ngoài lợi thế cạnh tranh trong thị trường việc làm, một số phụ huynh xem AI là công cụ giúp họ nâng cao sự thấu hiểu và tin tưởng trong gia đình.

Kunal Dalal, quản trị viên AI tại Sở Giáo dục Quận Cam, sử dụng AI hàng ngày với con trai 4 tuổi như một cách gắn kết. Họ dùng ChatGPT để sáng tác nhạc và tạo hình ảnh cá nhân hóa bằng công cụ như DALL-E, bao gồm các hình minh họa về tuổi thơ của Dalal tại Bombay, Ấn Độ. Tuy nhiên, điều Dalal thấy hữu ích nhất là dùng AI để hỗ trợ các cuộc trò chuyện khó khăn với con.

"Không quan trọng ChatGPT nói gì," Dalal chia sẻ. "Điều quan trọng là nó tạo ra một cây cầu kết nối giữa tôi và con trai."

Cân bằng giữa AI và trách nhiệm phụ huynh

Giáo sư Ying Xu từ Đại học Harvard cảnh báo rằng nếu trẻ coi AI là nguồn tri thức tối thượng, chúng có thể dựa vào AI thay vì cha mẹ để tìm kiếm lời khuyên. Xu cho rằng việc giới thiệu AI cho trẻ cần có môi trường kiểm soát và có chủ đích.

Các phụ huynh đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giám sát. White và Dalal chỉ cho phép con dùng ChatGPT với sự cho phép, trong khi Handford không cho con sử dụng AI vào thời gian cá nhân cũng như việc sử dụng mạng xã hội. Dalal thậm chí còn giới hạn số lần con có thể hỏi ChatGPT để giảm tác động đến môi trường.

Nhìn về tương lai, White và các phụ huynh mong muốn nâng cao mức độ phức tạp trong việc sử dụng AI của con. "Tôi rất hào hứng với Agentic AI" ông nói. "Đó sẽ là bước tiếp theo".

(Theo The Guardian)