Nhiều vật tư y tế kém chất lượng vượt 'khe cửa hẹp' để trúng thầu với giá rẻ

Nêu ý kiến thảo luận tại phiên thảo luận tình hình kinh tế - xã hội ngày 1/11, đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Bình Định) đánh giá, việc chậm trễ trong cung ứng thuốc thời gian qua đã được cải thiện nhiều, nhưng việc mua bán vật tư tiêu hao y tế “lại vô cùng rối”.

Đại biểu Hiếu nói, nguyên nhân khách quan là do có quá nhiều quy định pháp luật liên quan đến lĩnh vực nhạy cảm này, rất khó để đưa ra quyết định mua sắm, đáp ứng đầy đủ các quy định của nhiều bộ, ngành khác nhau.

“Bệnh viện Đại học Y thuộc nhóm bệnh viện thuộc Bộ Y tế được phân cấp mạnh, Thủ trưởng đơn vị được tự phê duyệt và chịu trách nhiệm nên bệnh viện không bị thiếu dụng cụ, thuốc men. Nhưng khó khăn nhất hiện nay là không thể mua được hàng chất lượng tốt và phát triển được kỹ thuật mới” – bác sỹ Nguyễn Lân Hiếu phản ánh.

Đại biểu Nguyễn Lân Hiếu (Bình Định) nêu ý kiến trong phiên thảo luận về kinh tế - xã hội

Theo ông, rất nhiều hàng chất lượng không tốt vẫn vượt qua "khe cửa hẹp" để trúng thầu với giá rẻ. “Có những hãng sẵn sàng in sửa lại catalog để đáp ứng yêu cầu đưa vào danh sách đấu thầu” – ông Hiếu phản ánh.

Chính vì vậy, đại biểu cho rằng cần đẩy mạnh tiêu chí bảo hành, chuyển giao kỹ thuật, phân nhóm, chỉ có hãng chất lượng tốt mới chấp nhận bảo hành, bảo trì lên đến 5 năm kèm theo các điều khoản đào tạo chuyển giao. Nếu các tiêu chí này được pháp luật khuyến khích bằng các văn bản hướng dẫn cụ thể sẽ giúp ích rất nhiều cho ngành y tế.

Cũng theo ông Hiếu, nhiều năm nay, việc cấp phép nhập khẩu cho phép sử dụng các dụng cụ mới tại Việt Nam bị bế tắc.

“Ngay bản thân tôi vẫn phải mang bệnh nhân ra nước ngoài chữa vì không có những dụng cụ nhập khẩu dễ dàng vào Việt Nam. Các hãng lớn thì nhìn thấy quy định về thủ tục, thời gian trung bình để được cấp phép đều lắc đầu ngao ngán. Có những công ty không định hướng phát triển thậm chí rút khỏi thị trường Việt Nam” – đại biểu Hiếu phản ánh.

Đối với bệnh viện tỉnh, ông Hiếu nói, khó khăn còn nhiều hơn do quá nhiều khâu phê duyệt, kiểm tra. Việc mua sắm phụ thuộc vào các Sở Y tế, Sở Tài chính, UBND.

“Sợ trách nhiệm dẫn đến tâm lý trì hoãn, hồ sơ để trên bàn không đọc. Gần hết hạn thì tìm lôi ra vài lỗi nhỏ để trả về cơ sở. Sửa xong nộp lại tìm thấy một lỗi khác, cứ như vậy hết thời gian quy định việc thẩm định, mọi việc lại trở về vạch số 0. Cứ vậy hết thời gian và cuối cùng chúng ta không có hàng để sử dụng” – bác sỹ nêu và đề nghị hãy giao trách nhiệm chính cho những người sử dụng sản phẩm đấu thầu, giao cho bệnh viện quyền và chịu trách nhiệm về các quyết định của mình trước bệnh nhân và pháp luật.

Lãnh đạo Đảng, Nhà nước dự phiên làm việc của Quốc hội tại hội trường ngày 1/11

Nói về việc này khi giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan nhìn nhận, đây là giai đoạn cực kỳ khó khăn của ngành y.

Bà Lan nói, sau gần 3 năm tập trung chống dịch, vấn đề thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế thiếu trầm trọng ở nhiều cơ sở y tế. Cán bộ, nhân viên y tế từ Trung ương xuống địa phương, nhiều người vi phạm pháp luật, làn sóng xin nghỉ việc chuyển ra khỏi khu vực y tế công; cơ chế chính sách còn nhiều vướng mắc.

Thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế, theo Bộ trưởng Y tế, không phải là hiện tượng mới xảy ra, mà là một “thách thức dai dẳng”, ở nhiều nước. Nguyên nhân có nhiều, trong đó có nguyên nhân chủ yếu do nguồn cung nguyên liệu, hoạt chất trên thế giới khan hiếm, giá cả biến động trên quy mô toàn cầu.

Tại Việt Nam, bà Lan nói, việc tổ chức đấu thầu thuốc hiện nay việc thực hiện ở cả 3 cấp. Tuy nhiên, việc tổ chức thực hiện mua sắm đấu thầu còn vướng mắc, công tác phối hợp giữa các đơn vị trong quá trình thực hiện mua sắm chưa kịp thời hiệu quả, đặc biệt là có tâm lý e ngại sợ sai một số cá nhân, đơn vị và địa phương.

Hiện, để đảm bảo nguồn cung thuốc và trang thiết bị y tế trên thị trường, Bộ Y tế đang tập trung đẩy nhanh tiến độ cấp, gia hạn thuốc, đăng ký lưu hành thuốc và thiết bị y tế.

“Tổng số thuốc có đăng ký lưu hành, nguyên liệu làm thuốc còn hiệu lực tại thời điểm hiện nay là khoảng trên 22.000 thuốc và trên 1.000 chủng loại trang thiết bị còn hiệu lực, đã tạo điều kiện cho thị trường đảm bảo cung ứng cho các cơ sở y tế” – bà Lan nói và cho hay, Bộ cũng đã chỉ đạo các doanh nghiệp tìm nguồn thu, đặc biệt đối với thuốc hiếm.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan giải trình tại phiên họp

Cạnh đó, đẩy mạnh việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; thực hiện việc phân cấp toàn diện việc phê duyệt thẩm quyền quyết định mua sắm, kế hoạch lựa chọn nhà thầu cho các đơn vị, cơ sở y tế trực thuộc Bộ.

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện mua sắm thuốc đấu thầu tập trung, tăng cường công bố thông tin phục vụ đấu thầu, phối hợp cùng các địa phương, các cơ sở y tế rà soát các vướng mắc liên quan tới việc đảm bảo thuốc, trang thiết bị y tế để giải quyết theo thẩm quyền… là những giải pháp mà ngành y tế đang nỗ lực triển khai. Đến nay, Bộ trưởng Lan khẳng định, dù còn tình trạng thiếu thuốc cục bộ tại một số cơ sở y tế địa phương nhưng đã đạt được kết quả tích cực bước đầu.

Theo báo cáo của 1.078 cơ sở y tế trên toàn quốc, trong tháng 10/2023, có 61,41 % đơn vị báo cáo đã đủ cung ứng thuốc cho hoạt động khám, chữa bệnh; 38,59 % đơn vị báo cáo có tình trạng thiếu cục bộ.

“Có những đơn vị trước đây khó khăn nhưng hiện nay đã đấu thầu đảm bảo cơ bản cho công tác khám chữa bệnh. Đối với các bệnh hiếm gặp, Bộ cũng đã trình cơ chế để tháo gỡ trong vấn đề đảm bảo nguồn cung cho các vấn đề thuốc hiếm, đặc biệt, liên quan đến vấn đề cơ chế tài chính ngân sách để đảm bảo thực hiện cho thuốc hiếm” – bà Lan nói.

Hải Triều