Nhiều việc làm quan trọng trong nền kinh tế Đức đang 'biến mất'
Tại Đức, hiện không chỉ các công việc đơn giản biến mất mà cả lực lượng lao động có tay nghề và chuyên gia cũng rơi vào cảnh thất nghiệp.
Nhiều việc làm quan trọng trong nền kinh tế Đức đang “biến mất”. Ảnh minh họa: AFP/TTXVN
Lần đầu tiên sau gần một thập kỷ, số người thất nghiệp tại Đức đã vượt mốc 3 triệu người. Không chỉ các công việc giản đơn biến mất, mà cả lực lượng lao động có tay nghề và chuyên gia cũng rơi vào cảnh thất nghiệp. Theo nhận định từ tờ Der Spiegel, bên cạnh các yếu tố ngoại lai như bất ổn kinh tế toàn cầu, thuế quan và sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) dẫn đến nhiều việc làm bị thay thế bởi máy móc, một phần nguyên nhân đến từ chính những bất cập trong chính sách quản lý của Nhà nước.
Số liệu việc làm, do Viện nghiên cứu kinh tế Ifo tại Munich công bố, cho thấy, trong tháng 8/2025, số người đăng ký thất nghiệp ở Đức đã tăng lên hơn 3 triệu người – mức cao nhất kể từ tháng 2/2015. Những lời trấn an rằng thị trường lao động sẽ khởi sắc vào mùa Thu và con số này sẽ sớm giảm xuống, dường như chưa đủ để xua tan lo ngại.
Cái gọi là “phép màu việc làm” từng giúp Đức vượt qua nhiều cuộc khủng hoảng trước đây đang dần chấm dứt. Cơ quan Thống kê Liên bang Đức cho biết, ba tháng liên tiếp gần đây nhất, số việc làm có đóng bảo hiểm xã hội gần như không thay đổi so với cùng kỳ năm trước.
Thống kê của Viện Ifo dựa trên báo cáo khảo sát khoảng 9.500 doanh nghiệp mỗi tháng về kế hoạch tuyển dụng trong ba tháng tới. Trong báo cáo, Viện Ifo nhận định: “Thị trường lao động Đức vẫn chưa thoát khỏi khủng hoảng”. Báo cáo phân tích: Một mặt, doanh nghiệp Đức vẫn khát nhân lực trong bối cảnh dân số già hóa, nhưng mặt khác, việc làm tiếp tục bị cắt giảm và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng.
Hiện Đức vẫn có hơn 630.000 vị trí việc làm chưa được lấp đầy. Tuy nhiên, từ mức kỷ lục 138 điểm của chỉ số vị trí tuyển dụng (chỉ số của Cơ quan Lao động Liên bang – BA) vào tháng 5/2022, nhu cầu nhân lực đã giảm liên tục, đến tháng 8/2025 chỉ còn 98 điểm. So với cùng kỳ năm ngoái, số lượng vị trí tuyển dụng trong bảng thu thập thông tin của BA cho thấy xuất hiện mức giảm ở hầu hết các lĩnh vực, có ngành thâm chí giảm tới hàng chục phần trăm.
Nguyên nhân không chỉ từ tăng trưởng kinh tế yếu hay môi trường cạnh tranh xấu đi. Khi doanh nghiệp không thể tìm đủ lao động, dù đã nỗ lực, họ buộc phải ngừng tuyển dụng, hủy hoặc chuyển kế hoạch đầu tư sang thị trường khác. Điều này khiến một số loại việc làm biến mất hoàn toàn, đồng thời hạn chế năng lực đổi mới, cơ hội tăng trưởng và triển vọng thịnh vượng. Xu hướng này cũng đe dọa cả những việc làm hiện hữu do triển vọng của doanh nghiệp bị thu hẹp.
* Một cuộc chuyển đổi khổng lồ
Nền kinh tế và thị trường lao động Đức đang trong giai đoạn chuyển đổi sâu rộng. Quá trình số hóa, mục tiêu trung hòa carbon, chuyển dịch năng lượng cùng biến đổi nhân khẩu học khiến lực lượng lao động trong nước sụt giảm mạnh. Song song với đó, nền kinh tế rơi vào một trong những giai đoạn trì trệ dài nhất lịch sử, làm trầm trọng thêm khó khăn cho doanh nghiệp. Nhiều công ty có nguy cơ “đuối sức” trước khi kịp hoàn tất quá trình chuyển đổi.
Chuyển dịch từ xã hội công nghiệp sang xã hội dịch vụ ở Đức diễn ra chậm chạp. Năm 2024, tỷ trọng ngành chế biến, chế tạo vẫn chiếm tới 19,7% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) – cao hơn nhiều so với các nền kinh tế lớn khác trong Liên minh châu Âu (EU). Cùng với suy thoái và thiếu hụt lao động tay nghề, hầu hết các ngành đều gặp khó, đặc biệt là các việc làm năng suất cao trong công nghiệp.
So với năm 2018 – thời kỳ “bình thường” cuối cùng trước các khủng hoảng liên tiếp như đại dịch COVID-19 và xung đột tại Ukraine – bức tranh việc làm của Đức càng ảm đạm. Tháng 4/2018, số việc làm tăng thêm 132.000 so với cùng kỳ, trong khi tháng 4/2025 lại giảm 138.000 việc làm. Cơ cấu nhóm người thất nghiệp cũng thay đổi. Không chỉ lao động ít kỹ năng, mà nhóm có tay nghề và chuyên môn cao cũng bị ảnh hưởng nặng nề.
Từ tháng 6/2024 đến tháng 6/2025, số lao động không kỹ năng thất nghiệp tăng 4,8% (69.000 người). Trong khi đó, thất nghiệp ở lao động có tay nghề tăng 6,7% (50.000 người). Đáng chú ý nhất, nhóm chuyên gia tăng tới 16,8%, tương đương 60.000 người mất việc chỉ trong một năm. Đây chính là các việc làm năng suất cao, lương tốt, đóng vai trò then chốt duy trì thịnh vượng và nhà nước phúc lợi Đức nhiều thập kỷ qua.
Điều đáng lo ngại là sự chuyển đổi đang diễn ra trong bối cảnh niềm tin vào năng lực hành động chính trị lại đang lung lay. Nếu người dân chỉ thấy “cái cũ biến mất” mà “cái mới chưa xuất hiện”, dẫn đến niềm tin vào tính tất yếu của chuyển đổi sẽ sụt giảm, đe dọa thành công của tiến trình này.
