Nhìn lại đợt 1 Kỳ họp thứ chín, Quốc hội khóa XV: Nhiều chính sách lớn, đột phá từ thực tiễn - Bài 2: Chính sách hay nhưng cần thực thi tốt

Cần có bộ phận theo dõi, phản ứng nhanh trong thực thi pháp luật

Phóng viên (PV): Ông đánh giá như thế nào về kết quả đợt 1, Kỳ họp thứ chín vừa qua?

PGS, TS Phạm Thế Anh.

PGS, TS Phạm Thế Anh: Trong đợt 1 Kỳ họp thứ chín vừa qua, Quốc hội đã rất kịp thời ban hành các nghị quyết để thể chế hóa những chủ trương, đường lối, nghị quyết của Đảng thành chính sách pháp luật cụ thể, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Trong đó, Quốc hội đã thông qua nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân; thông qua nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc biệt tạo đột phá trong xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật... cùng hàng loạt nghị quyết quan trọng khác. Như vậy, tính tới thời điểm này, “bộ tứ chiến lược” của Bộ Chính trị gồm có: Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 về đột phá phát triển khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24-1-2025 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới; Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30-4-2025 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4-5-2025 về phát triển kinh tế tư nhân đã cơ bản được Quốc hội kịp thời thể chế hóa bằng các nghị quyết cụ thể.

Hoạt động sản xuất tại Công ty Cổ phần Việt Vương, Hà Nội. Ảnh: VŨ DUNG

Tinh thần của các nghị quyết vừa được Quốc hội thông qua nhằm tháo gỡ khó khăn, rào cản cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, đặc biệt là khối doanh nghiệp tư nhân để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế ít nhất 8% trong năm 2025 và bền vững hơn. Kỳ vọng trong thời gian tới, Chính phủ cũng như các bộ, ngành, địa phương cụ thể hóa hơn nữa các nghị quyết, các luật được Quốc hội thông qua bằng những nghị định, thông tư, giúp cho khu vực doanh nghiệp và cả nền kinh tế vượt qua những vướng mắc hiện nay, để dành toàn bộ nguồn lực cho thúc đẩy kinh tế trong dài hạn.

Hoạt động sản xuất tại Công ty Cổ phần Việt Vương, Hà Nội. Ảnh: VŨ DUNG

PV: Thực tiễn đã chứng minh nhiều chính sách hay nhưng khi thực hiện thì ách tắc. Vậy theo ông, cần làm gì để chấn chỉnh tình trạng trên?

PGS, TS Phạm Thế Anh: Hệ thống pháp luật của nước ta ngày càng được hoàn thiện, song vấn đề đặt ra là thực thi chính sách phải sát sao hơn. Làm sao để pháp luật đi vào cuộc sống chứ không phải chỉ dừng lại ở chủ trương, chính sách lớn. Vì vậy, để triển khai hiệu quả chính sách từ “bộ tứ chiến lược” nói riêng, pháp luật nói chung phải có bộ phận theo dõi, bộ phận phản ứng nhanh để tiếp nhận thông tin từ người dân, doanh nghiệp và định kỳ tổng hợp lại, từ đó có cách giải quyết ngay và phải giao nhiệm vụ cụ thể cho từng bộ phận, từng cơ quan điều hành tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

Tích cực tìm kiếm các nguồn thu bền vững

PV: Việt Nam đang đặt mục tiêu tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cao, ít nhất là 8% cho năm 2025 và hai con số trong những năm tiếp theo. Vậy theo ông, đâu là thuận lợi cũng như thách thức lớn nhất đối với nền kinh tế hiện nay?

PGS, TS Phạm Thế Anh: Về mặt thuận lợi, như tôi đã nói ở trên, Đảng, Quốc hội, Chính phủ rất quyết tâm, ban hành nhiều chính sách cải cách thể chế, cắt giảm thủ tục hành chính, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch... cho người dân và doanh nghiệp. Còn thách thức lớn nhất đối với nền kinh tế hiện nay là từ bên ngoài, đến từ chính sách thuế quan của Mỹ, khiến dòng đầu tư, nhất là đầu tư nước ngoài bị trì hoãn. Thêm vào đó, trước những thách thức về thuế quan và sự quay lại của chủ nghĩa bảo hộ trên thế giới, Việt Nam đang có xu hướng chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa vào xuất khẩu sang mô hình tăng trưởng dẫn dắt bởi đầu tư công. Điều này có nghĩa là các chính sách tài khóa và tiền tệ đang có xu hướng mở rộng hơn, đặt Việt Nam trước những rủi ro lớn hơn về thâm hụt tài khóa, lạm phát, sự mất giá của đồng nội tệ và bong bóng giá tài sản. Những thách thức từ cả môi trường bên ngoài và bên trong là vô cùng lớn, do vậy, Việt Nam cần có những chính sách kinh tế vĩ mô phù hợp, phát huy được nội lực, làm giảm những rủi ro bất ổn kinh tế vĩ mô và căng thẳng địa chính trị trên thế giới.

Hoạt động sản xuất tại Công ty Cổ phần Tập đoàn Hòa Phát. Ảnh: TRẦN NGHI

PV: Về dài hạn, để có đủ nguồn lực cho các dự án hạ tầng lớn-yếu tố then chốt để đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế hai con số, chúng ta cần làm gì, thưa ông?

PGS, TS Phạm Thế Anh: Để đạt mục tiêu này, Việt Nam cần thực hiện đồng thời nhiều giải pháp quan trọng. Trong đó, Việt Nam cần thu hẹp đáng kể chi thường xuyên của bộ máy nhà nước. Nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy, tinh giản biên chế và kiểm soát chặt chẽ các khoản chi kém hiệu quả sẽ tiết kiệm được một lượng vốn lớn, có thể tái phân bổ cho đầu tư phát triển hạ tầng.

Đáng chú ý, Việt Nam cần tích cực tìm kiếm các nguồn thu bền vững mới để thay thế một phần cho các nguồn thu truyền thống. Ở khía cạnh này, Việt Nam nên cân nhắc đánh thuế căn nhà thứ hai trở đi bởi nhiều lợi ích mà sắc thuế này có thể đem lại. Trước hết, loại thuế này sẽ hạn chế đầu cơ và găm giữ bất động sản, vốn đang tạo ra các "đô thị ma" và tình trạng khan hiếm nguồn cung trên thị trường thứ cấp, đẩy giá nhà đất lên cao một cách phi lý, kéo theo chi phí sinh hoạt và sản xuất gia tăng, từ đó làm giảm năng lực cạnh tranh của quốc gia. Khi chi phí sở hữu căn nhà thứ hai tăng lên do thuế, những người găm giữ sẽ có xu hướng sử dụng hiệu quả hơn bằng cách cho thuê hoặc đưa vào sản xuất, kinh doanh hoặc buộc phải bán bớt. Điều này sẽ làm tăng nguồn cung, góp phần hạ nhiệt giá nhà trên thị trường, giúp thị trường bất động sản trở nên lành mạnh, tránh được sự lãng phí tài nguyên. Bên cạnh đó, thuế bất động sản sẽ tạo ra nguồn thu ổn định để tái đầu tư vào phát triển cơ sở hạ tầng tại địa phương như công viên, đường sá, bệnh viện, trường học, từ đó nâng cao chất lượng sống và dịch vụ công. Hơn nữa, nguồn thu này cũng mở ra cơ hội để Việt Nam cắt giảm các loại thuế khác như thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân, những sắc thuế hiện đang làm giảm động lực sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng.

PV: Việc thay đổi cách quản lý thị trường vàng là một yêu cầu cần thiết ở thời điểm hiện tại. Vậy theo ông, đâu là giải pháp?

PGS, TS Phạm Thế Anh: Việc thành lập sàn giao dịch vàng được đánh giá là một giải pháp căn cơ. Trước đây, Việt Nam đã có sàn giao dịch vàng nhưng sau khi hoạt động, nhiều ngân hàng thua lỗ bởi thời điểm đó chưa có hành lang pháp lý, chính sách quản lý cho sàn vàng. Vì vậy, thời điểm này cần phải nghiên cứu, xây dựng hành lang pháp lý đầy đủ.

Sàn giao dịch vàng sẽ không phụ thuộc vào vàng vật chất, không nhất thiết phải nhập khẩu vàng để đáp ứng nhu cầu người dân. Thay vào đó, sàn giao dịch vàng giúp các nhà giao dịch với nhau có sự kiểm soát của cơ quan quản lý, để người dân có tin tưởng vào sàn vàng. Anh có nhu cầu bán, tôi có nhu cầu mua thì cùng giao dịch trên sở giao dịch vàng, không nhất thiết giao dịch bằng vàng thật.

Bên cạnh đó, cần xóa bỏ độc quyền thương hiệu vàng quốc gia SJC. Cần có nhiều thương hiệu vàng trên thị trường để có sự tự do, cạnh tranh hơn, chứ không phải đóng dấu thương hiệu SJC rồi bán chênh lệch rất lớn với các thương hiệu khác. Vàng có giá trị nội tại, người ta chỉ quan tâm đến chất lượng vàng chứ không phải là thương hiệu được đóng dấu lên vàng.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

(còn nữa)

CHIẾN THẮNG - MẠNH HƯNG - VŨ DUNG (thực hiện)