Nhớ về người thầy đầu tiên của báo chí cách mạng Việt Nam

Hai tác phẩm mới ra mắt nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam

1. Thời điểm 114 năm trước, vào ngày 5-6-1911, chàng thanh niên Nguyễn Tất Thành đã rời Việt Nam trên con tàu Amiral Latouche-Tréville tại bến cảng Sài Gòn, trong vai trò người phụ bếp. Hành trình bôn ba khắp thế giới của người thanh niên yêu nước ấy không chỉ mang đến độc lập, tự do và hạnh phúc cho nước nhà mà còn đặt nền móng cho nền báo chí cách mạng Việt Nam. Trong ấn phẩm Bác Hồ với Báo chí Cách mạng Việt Nam, tác giả Đoàn Yên Kiều đã tái hiện những dấu mốc quan trọng và đặc biệt của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong dòng chảy lịch sử báo chí Việt Nam.

Khởi đầu từ bản Yêu sách của nhân dân An Nam đăng trên báo Nhân đạo (L’Humanité) ký tên Nguyễn Ái Quốc (gồm nhiều người cùng thực hiện là Phan Châu Trinh, Phan Văn Trường, Nguyễn Thế Truyền và Nguyễn Tất Thành) vào năm 1919, rồi sau đó là quá trình miệt mài vừa làm vừa học vừa thực hành bằng các mẩu tin và các bài báo của Người. Đến năm 1925, nhận thấy nhu cầu cấp thiết về một phương tiện tuyên truyền tư tưởng cách mạng, Người đã quyết định xuất bản Báo Thanh Niên, tờ báo số 1 ra ngày 21-6-1925 tại Quảng Châu (Trung Quốc), chính thức khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam. Về sau, dấu ấn của Chủ tịch Hồ Chí Minh đối với báo chí Việt Nam còn được thể hiện trong nhiều vai trò như thành lập các tờ báo: Kông Nông, Lính Kách mệnh, Việt Nam Độc Lập…; chỉ đạo thành lập Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam; đề nghị mở Lớp học viết báo Huỳnh Thúc Kháng…

Trong quá trình hoạt động cách mạng, Bác Hồ đã viết hơn 2.000 bài với nhiều thể loại, ký trên 170 tên gọi, bí danh và bút danh khác nhau. Như vậy, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà báo cách mạng mà còn là người khai sinh và đặt nền tảng vững chắc cho nền báo chí cách mạng Việt Nam. Vai trò của Người không chỉ giới hạn trong những bài viết hay, những tờ báo mà Người sáng lập, mà còn nằm ở tư tưởng báo chí mang tính chiến đấu, tính nhân văn sâu sắc, để lại ảnh hưởng sâu sắc cho nền báo chí nước nhà.

Theo tác giả Đoàn Yên Kiều, quan điểm báo chí cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh được hình thành qua quá trình hoạt động thực tiễn, chịu ảnh hưởng từ báo chí phương Tây nhưng mang đậm bản sắc Việt Nam. “Đối với Người, báo chí không chỉ đơn thuần là công cụ thông tin mà là một vũ khí tư tưởng sắc bén, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Những nguyên tắc báo chí do Chủ tịch Hồ Chí Minh đặt ra đã trở thành kim chỉ nam cho nền báo chí cách mạng Việt Nam, có giá trị bền vững cho đến ngày nay”, tác giả Đoàn Yên Kiều đúc kết.

2. Sau nhiều năm tìm tòi và nghiên cứu, tác giả Trần Đình Việt, nguyên Tổng Biên tập NXB Tổng hợp TPHCM, vừa giới thiệu đến bạn đọc ấn phẩm Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh - Nhà báo, khắc họa chặng đường làm báo đầy thăng trầm và vẻ vang của một nhà báo đại tài. Với 340 trang sách, tác giả mang đến các bài viết và nghiên cứu công phu về hành trình Chủ tịch Hồ Chí Minh bắt đầu dấn thân tìm đường cứu quốc và quá trình hoạt động báo chí.

Ở phần 1 với tên gọi Nghiên cứu, tác giả Trần Đình Việt tập trung vào hành trình làm báo song song với hành trình cứu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Theo tác giả, với Chủ tịch Hồ Chí Minh, báo chí là vũ khí cần có của hoạt động cách mạng. Thứ vũ khí ấy luôn được mài giũa tạo sức công phá mạnh, ảnh hưởng lớn. Từ đó, Người đã cống hiến cho cách mạng một tài sản báo chí phong phú, đồ sộ với nhiều lối viết, phong cách thể hiện trong suốt cuộc đời cầm bút của mình.

Trong cuốn sách của mình, tác giả Trần Đình Việt còn mang đến những góc nhìn, tư liệu từ chính những nhà báo hay nhân vật quan trọng của nước ngoài. Nhờ đó, chân dung nhà báo Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh hiện lên đầy sinh động, nhiều màu sắc và khách quan. “Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là sự hiện thân mẫu mực của lao động nghề nghiệp báo chí. Các bài báo có chức năng chính là cung cấp thông tin mới nhất cho bạn đọc, cũng là thể hiện thái độ của chính tác giả bài viết. Vì vậy yêu cầu tính chính xác của sự kiện hay vấn đề đăng báo thường rất cao”, tác giả Trần Đình Việt đúc kết.

Chiếm một dung lượng lớn là phần 2 - Các bài viết của nhà báo Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh, được tác giả cất công sưu tầm từ các nguồn khác nhau như: Báo Cứu quốc, Báo L’Humanité, Báo Le Populaire, Báo Le Libertaire, Báo Le Paria, Báo Thanh Niên, Cứu vong nhật báo… Thông qua những bài viết này, bạn đọc ngày nay càng hiểu hơn tầm vóc của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên hai khía cạnh: tư duy, sự từng trải của nhà hoạt động cách mạng chuyên nghiệp và sự nhanh nhạy, sắc sảo của nhà báo.

QUỲNH YÊN