Nhu cầu năng lượng toàn cầu tăng vọt, gần gấp đôi mức trung bình

Năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tăng trưởng nhu cầu năng lượng toàn cầu. Ảnh minh họa: TNCK

Đáng chú ý, ấn bản mới nhất của Đánh giá Năng lượng toàn cầu của IEA là đánh giá toàn cầu đầu tiên về các xu hướng trên toàn ngành năng lượng trong năm 2024. Dựa trên dữ liệu mới nhất, báo cáo này bao gồm nhu cầu, nguồn cung năng lượng, việc áp dụng các công nghệ năng lượng mới và lượng khí thải carbon dioxide (CO2) liên quan đến năng lượng.

Theo đó, nhu cầu năng lượng toàn cầu đã tăng 2,2% vào năm ngoái, thấp hơn mức tăng trưởng GDP là 3,2%, nhưng nhanh hơn đáng kể so với mức tăng nhu cầu trung bình hàng năm là 1,3% trong giai đoạn 2013 - 2023.

Các nền kinh tế mới nổi và đang phát triển chiếm hơn 80% mức tăng nhu cầu năng lượng toàn cầu. Sau nhiều năm sụt giảm, các nền kinh tế tiên tiến đã chứng kiến sự tăng trưởng trở lại, với nhu cầu năng lượng tăng gần 1% trên tổng thể.

Sự tăng tốc về nhu cầu năng lượng toàn cầu vào năm 2024 được dẫn đầu bởi ngành điện, với mức tiêu thụ điện toàn cầu tăng vọt gần 1.100 terawatt-giờ, tương đương 4,3%. Con số này gần gấp đôi mức trung bình hàng năm trong thập kỷ qua.

Theo IEA, sự gia tăng mạnh mẽ trong việc sử dụng điện trên thế giới vào năm ngoái là do nhiệt độ toàn cầu cao kỷ lục, thúc đẩy nhu cầu làm mát ở nhiều quốc gia, cũng như do mức tiêu thụ tăng từ ngành công nghiệp, điện khí hóa giao thông và sự phát triển của các trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.

Trong khi đó, nguồn cung đối với các nguồn phát thải thấp ngày càng tăng đã đáp ứng phần lớn mức tăng của nhu cầu điện toàn cầu. Lượng công suất điện tái tạo mới được lắp đặt trên toàn thế giới đã tăng lên khoảng 700 gigawatt, lập kỷ lục thường niên mới trong năm thứ 22 liên tiếp. Công suất điện hạt nhân bổ sung đã đạt mức cao thứ 5 trong 3 thập kỷ qua.

Kết quả là 80% mức tăng sản lượng điện toàn cầu vào năm 2024 là do các nguồn năng lượng tái tạo và năng lượng hạt nhân cung cấp, lần đầu tiên đóng góp 40% tổng sản lượng. Nguồn cung điện từ khí đốt tự nhiên cũng tăng đều đặn để đáp ứng nhu cầu điện ngày càng tăng.

Giám đốc điều hành IEA, ông Fatih Birol nhận định: “Báo cáo mới dựa trên dữ liệu này của IEA đưa ra một số sự thật rõ ràng về những gì đang diễn ra trên toàn cầu. Điều chắc chắn là việc sử dụng điện đang tăng nhanh chóng, kéo theo nhu cầu năng lượng chung đến mức đủ để đảo ngược tình trạng tiêu thụ năng lượng giảm trong nhiều năm ở các nền kinh tế tiên tiến. Từ đó, nhu cầu đối với tất cả các nhiên liệu chính và công nghệ năng lượng đều tăng vào năm 2024; với năng lượng tái tạo chiếm tỷ trọng lớn nhất trong mức tăng trưởng, tiếp theo là khí đốt tự nhiên”.

Do mức tiêu thụ điện năng cao hơn, khí đốt tự nhiên chứng kiến nhu cầu tăng mạnh nhất trong số các nhiên liệu hóa thạch vào năm 2024. Nhu cầu khí đốt đã tăng 115 tỷ mét khối (bcm), tương đương 2,7%, so với mức trung bình khoảng 75 bcm hàng năm trong thập kỷ qua.

Trong khi đó, nhu cầu dầu tăng chậm hơn, chỉ tăng 0,8% vào năm 2024. Tỷ trọng dầu trong tổng nhu cầu năng lượng lần đầu tiên giảm xuống dưới 30%, 50 năm sau khi đạt đỉnh ở mức 46%.

Ngoài ra, doanh số bán ô tô điện đã tăng hơn 25% vào năm ngoái, cứ 5 ô tô được bán ra trên toàn cầu thì có 1 mẫu xe điện. Điều này góp phần đáng kể vào sự sụt giảm nhu cầu dầu đối với vận tải đường bộ.

Cũng theo báo cáo nói trên, việc tiếp tục áp dụng nhanh chóng các công nghệ năng lượng sạch đã hạn chế mức tăng hàng năm của lượng khí thải CO2 liên quan đến năng lượng, vốn ngày càng tách biệt khỏi tăng trưởng kinh tế. Việc triển khai năng lượng mặt trời, năng lượng gió, năng lượng hạt nhân, ô tô điện và máy bơm nhiệt kể từ năm 2019 hiện đã ngăn chặn được 2,6 tỷ tấn CO2 hàng năm, tương đương với 7% lượng khí thải toàn cầu.

LÊ THẢO (Lược dịch từ IEA)