Những bà mẹ gánh trên vai 'đứa con' biến đổi khí hậu
Những người mẹ ở miền Nam Pakistan cũng như hàng triệu người phụ nữ khác như họ trên khắp thế giới, đang chiến đấu ở rìa của biến đổi khí hậu.
Cô gái trẻ Sonari đang mang thai nặng nhọc lao đi dưới cái nắng như thiêu như đốt trên cánh đồng rải rác những quả dưa vàng rực ở Jacobabad, nơi mà tháng trước đã trở thành thành phố nóng nhất trên Trái đất.
Sonari trên cánh đồng dưa vàng ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Người hàng xóm 17 tuổi của cô Waderi, người đã sinh vài tuần trước, đang trở lại làm việc trong điều kiện nhiệt độ có thể vượt quá 50 độ C, cùng với đứa trẻ sơ sinh nằm trên một tấm chăn trong bóng râm gần đó.
Sonari, mới chỉ ở độ tuổi ngoài 20, chia sẻ: “Khi những đợt nắng nóng mới sắp đến, chúng tôi đang cảm thấy căng thẳng, nhất là thời điểm đang mang thai”.
Những người mẹ ở miền Nam Pakistan như Sonari, cũng như hàng triệu người phụ nữ khác như họ trên khắp thế giới, đang chiến đấu ở rìa của biến đổi khí hậu.
Những người phụ nữ đi gánh nước về cho gia đình. Ảnh: Reuters.
Phụ nữ và trẻ em uống nước trong một trang trại ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Phụ nữ mang thai tiếp xúc với nhiệt độ cao trong thời gian dài sẽ có nguy cơ bị biến chứng cao hơn, theo một phân tích của 70 nghiên cứu được thực hiện từ giữa những năm 1990 về vấn đề này cho thấy.
Theo đó, cứ mỗi 1 độ C nhiệt độ tăng lên, số lượng thai chết lưu và sinh non tăng khoảng 5%. Nóng nực là một vấn đề siêu lớn đối với phụ nữ mang thai.
Phụ nữ đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi nhiệt độ tăng cao ở các quốc gia nghèo đang ở tuyến đầu của biến đổi khí hậu, bởi nhiều người không có lựa chọn nào khác ngoài việc phải lao động trong thời kỳ mang thai và ngay sau khi sinh con, theo các cuộc phỏng vấn với hơn một chục phụ nữ ở khu vực Jacobabad.
Thêm vào những rủi ro, phụ nữ ở Pakistan thường bảo thủ về mặt xã hội - và nhiều nơi khác - thường nấu các bữa ăn gia đình trên bếp nóng hoặc lò sưởi, thường trong những căn phòng chật chội không có hệ thống thông gió hoặc làm mát.
Một phụ nữ uống nước mận và me để giải khát ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Những cậu bé đang hạ nhiệt ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Dưới bầu trời nắng nóng khắc nghiệt
Nam Á đã phải gánh chịu nhiệt độ nóng bất thường trong những tháng gần đây. Theo các nhà khoa học, một đợt nắng nóng cực đoan thiêu đốt Pakistan và Ấn Độ vào tháng 4 có nguy cơ xảy ra do biến đổi khí hậu cao gấp 30 lần. Nhiệt độ toàn cầu đã tăng khoảng 1,2 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp.
Khi nhiệt độ tiếp tục tăng, các đợt nắng nóng khắc nghiệt dự kiến sẽ chỉ tăng lên. Khoảng 200.000 cư dân của thành phố Jacobabad đều biết rõ danh tiếng của họ là một trong những thành phố nóng nhất thế giới.
Những người đàn ông ngủ trên mái nhà ở Jacobabad vào sáng sớm. Ảnh: Reuters.
“Nếu chúng tôi xuống địa ngục, chúng tôi sẽ lấy một cái chăn”, đây là một câu chuyện cười phổ biến được kể trong vùng.
Tháng trước, nhiệt độ đạt tới mức 51 độ C. Mưa nhiệt đới cũng có thể kết hợp với gió ấm từ Biển Ả Rập để làm tăng độ ẩm vào cuối năm.
Càng ẩm ướt, con người càng khó hạ nhiệt bằng cách đổ mồ hôi. Các điều kiện như vậy được đo bằng “nhiệt độ bầu ướt”, với nhiệt kế được quấn trong vải ướt. Nhiệt độ bầu ướt từ 35 độ C trở lên được coi là giới hạn đối với sự sống còn của con người.
Người dân đổ đầy những thùng nước để đi bán cho các khu dân cư ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Năng lượng mặt trời là một giải pháp hoàn hảo cho cư dân Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Thành phố Jacobabad đã vượt qua ngưỡng đó ít nhất 2 lần kể từ năm 2010. Và, trên toàn cầu, những “hiện tượng nhiệt ẩm khắc nghiệt” như vậy đã tăng hơn gấp đôi tần suất trong 4 thập kỷ qua, theo một nghiên cứu vào tháng 5/2020 trên Tạp chí Science.
Sonari, ở độ tuổi 20, và Waderi làm việc cùng với khoảng chục phụ nữ khác, trong đó có vài người đang mang thai, trên cánh đồng dưa cách trung tâm Jacobabad khoảng 10 km.
Họ bắt đầu làm việc mỗi ngày lúc 6h sáng, sau đó quay về trong một khoảng thời gian ngắn vào buổi chiều để làm việc nhà và nấu ăn trước khi quay lại cánh đồng để làm việc cho đến khi mặt trời lặn. Họ thường phải chịu các cơn đau nhức ở chân, ngất xỉu và cảm giác khó chịu khi cho con bú.
Những người đàn ông ngồi tránh nóng trong một tiệm may ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Những bi kịch tại nơi nóng nhất Trái đất
Những điều kiện khắc nghiệt mà nhiều phụ nữ phải đối mặt đã trở thành tiêu điểm bi kịch, đỉnh điểm khi nhiệt độ ban ngày ở Jacobabad đạt 51 độ C, biến thành phố này trở thành thành phố nóng nhất thế giới vào thời điểm đó.
Nazia, một bà mẹ trẻ 5 con, đang chuẩn bị bữa trưa cho những người anh em họ đến thăm gia đình. Nhưng không có điều hòa không khí hoặc quạt trong nhà bếp của mình, cô đã ngã quỵ và được đưa đến bệnh viện gần đó, nơi cô đã tử vong do nghi ngờ bị đột quỵ.
Tình trạng nghèo đói lan rộng và cắt điện thường xuyên đồng nghĩa với việc nhiều người không thể mua hoặc sử dụng điều hòa nhiệt độ, hoặc thậm chí cả quạt để làm mát.
Waderi ôm con ru ngủ giữa cái nóng ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Nhiều giải pháp cũng đã được các chuyên gia khuyến khích bao gồm cung cấp bếp năng lượng sạch để thay thế việc nấu nướng trên lửa, cung cấp các dịch vụ y tế và xã hội cho phụ nữ vào buổi sáng sớm hoặc buổi tối khi trời mát hơn và thay thế các mái nhà thiếc bằng vật liệu mát hơn màu trắng để phản xạ bức xạ mặt trời.
Bộ trưởng Biến đổi khí hậu Sherry Rehman nói rằng, phụ nữ có khả năng phải chịu gánh nặng của nhiệt độ tăng cao khi nắng nóng tiếp tục thiêu đốt đất nước, đồng thời các chính sách về biến đổi khí hậu trong tương lai cần phải giải quyết các nhu cầu cụ thể của phụ nữ.
Người đàn ông ăn kem giải khát ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Bà nói thêm: “Một xu hướng lớn như biến đổi khí hậu... đe dọa đáng kể đến hạnh phúc của những phụ nữ không có quyền ở các vùng nông thôn và khu ổ chuột ở thành thị. Phụ nữ Pakistan sẽ là những người bị ảnh hưởng nhiều nhất”.
Một số người ở Jacobabad cảm thấy vui mừng khi Pakistan chỉ chịu trách nhiệm cho một phần nhỏ lượng khí nhà kính thải ra trong kỷ nguyên công nghiệp và hiện đang làm bầu khí quyển nóng lên.
Hafeez Siyal, Phó ủy viên của thành phố cho biết: “Chúng tôi không góp phần làm cho tình hình trở nên tồi tệ hơn, nhưng chúng tôi đang ở tuyến đầu khi liên quan đến sự ảnh hưởng”.
Những người đàn ông làm việc ngoài trời ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Không có nước, không có điện, chỉ cầu nguyện
Trong một khu dân cư của thành phố, một chiếc xe lừa kéo bằng nhựa màu xanh lam xếp chồng lên nhau, dừng lại gần lối vào của những làn đường giống như những chiếc xe ngựa dẫn đến một cụm nhà. Người tài xế xe ba gác chạy qua lại giao những thùng nước 20 lít từ một trong vài chục máy bơm tư nhân quanh thành phố.
Những thùng nước này là nguồn sống của các khu dân cư ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Hầu hết cư dân của Jacobabad phụ thuộc vào việc cung cấp nước như vậy, có thể tốn từ 1/5 đến 1/8 thu nhập ít ỏi của một hộ gia đình. Tuy nhiên, mọi thứ thường là không đủ, và một số gia đình buộc phải giảm khẩu phần ăn.
Đối với bà mẹ trẻ Razia, tiếng khóc của đứa trẻ Tamanna 6 tháng tuổi trong cái nóng buổi chiều đủ để thuyết phục cô đổ một ít nước quý giá lên người con. Sau đó, cô cho Tamanna ngồi trước một chiếc quạt, và đứa trẻ trông bình tĩnh hơn rõ ràng, đang nghịch chiếc khăn của mẹ.
Razia 25 tuổi cùng con gái nhỏ ngồi trước quạt để giải nhiệt ở Jacobabad. Ảnh: Reuters.
Các quan chức địa phương cho biết tình trạng thiếu nước một phần là do điện bị cắt, do đó nước không thể được lọc và không có nước qua các đường ống đi khắp thành phố. Ngoài ra còn có tình trạng thiếu nước nghiêm trọng trên khắp Sindh, đánh dấu sự thiếu hụt lên tới 60% lượng nước cần thiết trong các đập và kênh quan trọng của tỉnh.
Rubina, hàng xóm của Razia, nấu hành tây và đậu bắp trên ngọn lửa trần, giải thích rằng cô ấy thường cảm thấy chóng mặt vì nóng và luôn cố gắng ngâm mình trong nước mỗi khi nấu ăn để tránh bị ngất xỉu.
Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng có đủ nước để làm như vậy.
“Hầu hết thời gian, nguồn nước dự trữ sẽ hết trước khi đến lúc phải mua thêm và chúng tôi luôn phải đợi”, Rubina nói. “Vào những ngày nắng nóng không có nước, không có điện, chúng tôi thức dậy và điều duy nhất chúng tôi làm là cầu nguyện với Chúa”.
Rubina, hàng xóm của Razia, nấu hành tây và đậu bắp trên ngọn lửa trần. Ảnh: Reuters.
