Những 'bông hồng thép' của ngoại giao Trung Đông

Giữa mảnh đất dầu mỏ Trung Đông, có những nữ lãnh đạo đã dấn thân vào cuộc chơi quyền lực và làm thay đổi thế cuộc, mang đến chuyển biến mới cho một khu vực vốn chìm trong xung đột triền miên. Họ phá vỡ rào cản truyền thống, khẳng định vị thế và chứng minh rằng phụ nữ cũng có thể làm nên những thay đổi lớn lao, bất chấp hoàn cảnh khắc nghiệt. Họ là những "mũi tên" tiên phong trong lĩnh vực ngoại giao, là người đặt sự đồng cảm và đối thoại lên hàng đầu, góp phần tạo ra một số bước ngoặt chính trị quan trọng trong khu vực.

Ổn định hơn là đối đầu

Nhiều cuộc đấu tranh trong nước và các phong trào đòi quyền phụ nữ thường bỏ qua thực tế rằng vai trò lãnh đạo của phụ nữ đã được khẳng định từ rất lâu, trước cả sự xuất hiện của những nhân vật quyền lực trong thế kỷ XX và XXI.

Một minh chứng tiêu biểu là Nữ hoàng Ai Cập Shajar al-Durr. Với những chiến lược đầy cẩn trọng, bà đã dẫn dắt Ai Cập vượt qua cuộc Thập tự chinh lần thứ bảy và trở thành người cai trị Mamluk đầu tiên của Ai Cập và Syria, mở ra một triều đại kéo dài hơn 300 năm.

Nữ hoàng Ai Cập thế kỷ 13 Shajar al-Durr (Nguồn: The Islamic Chronicles)

Đường lối lãnh đạo của Nữ hoàng Al-Durr cũng đóng vai trò then chốt trong việc đẩy lùi quân Pháp và đàm phán thành công để thả Vua Louis IX. Bà ưu tiên lợi ích quốc gia và không chạy đua theo những cuộc chiến quân sự. Các quyết sách của vị Nữ hoàng thể hiện một chiến lược ngoại giao hạn chế tối đa đối đầu và đặt trọng tâm vào bảo vệ, ổn định, đối thoại. Đây được xem là nền tảng quan trọng giúp duy trì hòa bình và cân bằng quyền lực trong bối cảnh ngoại giao hiện đại.

Có thể nói, Nữ hoàng đã chứng minh rằng phụ nữ cũng có thể lãnh đạo một cách kiên cường và khôn ngoan khi vừa đàm phán hòa bình vừa bảo vệ lợi ích quốc gia.

Trong lịch sử khu vực Trung Đông-Bắc Phi, nhiều nhà lãnh đạo nữ đã vươn lên nắm quyền nhờ khả năng đàm phán khéo léo và xây dựng liên minh vững chắc. Những phẩm chất này đã giúp những "bông hồng thép" như Nữ hoàng Shajar al-Durr hay cựu Thủ tướng Israel Golda Meir giữ vững vị thế trong môi trường chính trị do nam giới chi phối. Gạt bỏ sự đối đầu, họ chọn cách tiếp cận ngoại giao để giải quyết xung đột và xây dựng hòa bình lâu dài.

Nghệ thuật cân bằng ngoại giao

Bà Golda Meir, nữ Thủ tướng đầu tiên của Israel, là một nhân vật gây nhiều tranh cãi trong lịch sử lãnh đạo của đất nước này. Trước thềm Chiến tranh Yom Kippur vào năm 1973, bà Meir đã bị chỉ trích nặng nề khi do dự phát động một cuộc tấn công phủ đầu vào Ai Cập và Syria, dù đã nhận được cảnh báo từ lực lượng tình báo.

Đây được xem là một thất bại của nữ lãnh đạo, khiến Israel rơi vào thế bị động trong giai đoạn đầu cuộc chiến. Tuy nhiên, ở một góc nhìn sâu hơn, những quyết định của cựu Thủ tướng Golda Meir không đơn thuần là sự chần chừ mà đang thể hiện chiến lược cân nhắc kỹ lưỡng.

Cuộc tấn công phủ đầu không chỉ khiến Tel Aviv mang tiếng là kẻ gây chiến, mà còn có nguy cơ làm rạn nứt mối quan hệ với đồng minh quan trọng nhất là Mỹ. Hơn nữa, sự do dự của bà xuất phát từ nhận thức rằng sức mạnh quân sự của Israel nên tập trung vào phòng thủ thay vì theo đuổi những cuộc chiến khiến tình hình khu vực căng thẳng hơn.

Dù Israel rơi vào thế bất lợi trong giai đoạn đầu của cuộc chiến, nhưng những nỗ lực ngoại giao của bà Golda Meir lại đóng vai trò then chốt. Cựu Thủ tướng không ngừng nỗ lực đảm bảo viện trợ quân sự từ Washington cũng như huy động sự ủng hộ từ quốc tế. Bằng cách tận dụng mối quan hệ với cựu Ngoại trưởng Henry Kissinger và Tổng thống lúc bấy giờ là Richard Nixon, bà đã xoay chuyển cục diện chiến tranh.

Nữ Thủ tướng đầu tiên của Israel Golda Meir. (Nguồn: Getty)

Được mệnh danh là "người đàn bà thép" trước cả cựu Thủ tướng Anh Margaret Thatcher, bà Golda Meir đã tạo nên một phong cách ngoại giao thực tế, cân bằng sức mạnh quân sự và đàm phán ngoại giao ngay trong thời điểm căng thẳng nhất. Đường lối lãnh đạo của bà là minh chứng cho một mô hình ngoại giao kết hợp giữa sự thực tế với tính kiên định trong chiến lược, đối lập với những chiến thuật cứng rắn của những nhà lãnh đạo nam.

Không chỉ tập trung vào chiến lược đối ngoại trong xung đột, bà Golda Meir còn thúc đẩy quan hệ ngoại giao với các quốc gia châu Phi, mở rộng một số chương trình hỗ trợ nhân đạo cho những đất nước mới giành độc lập vào những năm 1960. Điều này cho thấy ngoại giao không chỉ là công cụ giải quyết xung đột mà còn đóng vai trò quan trọng để phòng ngừa xung đột và xây dựng quan hệ hợp tác lâu dài. Với sự nhạy bén và thận trọng, quyết đoán trong ngoại giao, bà Golda Meir không chỉ là một nhà cầm quyền mà còn là hình mẫu tiêu biểu cho phong cách lãnh đạo dựa trên đồng cảm, đàm phán và tính toán chiến lược.

“Tiếng thơ” của sự phản kháng

Những thành tựu của “người đàn bà thép” Golda Meir đã phản ánh cuộc đấu tranh giành tiếng nói cho phụ nữ trong vai trò lãnh đạo chính trị giữa thời kỳ đầy biến động. Cùng thời điểm đó, cuộc cách mạng Hồi giáo năm 1979 bùng nổ tại Iran, nơi nhà lãnh đạo tôn giáo Ayatollah Khomeini và những người ủng hộ ông (chủ yếu là nam giới) nắm quyền kiểm soát chính trị. Tuy nhiên, những phong trào ngầm do phụ nữ lãnh đạo cũng dần nổi lên, không chỉ chống lại chế độ mà còn đấu tranh cho chính quyền lợi của họ.

Nhà thơ, nhà hoạt động tiên phong của Iran Simin Behbahani. (Nguồn: NCRI)

Một trong những gương mặt tiêu biểu nhất của phong trào này là bà Simin Behbahani, nhà thơ và nhà hoạt động tiên phong của Iran. Những vần thơ sắc bén của bà không chỉ cổ vũ cho dân chủ, công lý xã hội mà còn mạnh mẽ lên tiếng vì bình đẳng giới. Dù phải đối mặt với sự đàn áp từ chính quyền, thậm chí bị buộc phải sống lưu vong, bà Behbahani vẫn không ngừng hoạt động trong các tổ chức quốc tế, trở thành biểu tượng của sự phản kháng.

Bà đã góp phần làm nổi bật vai trò quan trọng của người phụ nữ trong chính trị và ngoại giao, khẳng định rằng tiếng nói của họ không thể bị lu mờ trước những biến động xã hội.

Giống như cựu Thủ tướng Israel Golda Meir, bà Behbahani cho thấy quyền của phụ nữ gắn liền với các phong trào phản kháng chính trị với lời nói có sức mạnh lay động thời đại.

"Liều thuốc giải" cho tình hình khu vực

Nỗ lực của những người phụ nữ này vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày nay. Giờ đây, chúng ta sẽ lại được chứng kiến những thành tựu của bà Amal Al-Qubaisi - nữ Chủ tịch Quốc hội đầu tiên của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE). Bằng việc kiên trì thúc đẩy hòa bình thông qua ngoại giao và đối thoại, bà Al-Qubaisi tiếp tục khẳng định vai trò không thể thiếu của phụ nữ trong việc xây dựng một tương lai ổn định và bền vững.

Bà Amal Al-Qubaisi - nữ Chủ tịch Quốc hội đầu tiên của Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE). (Nguồn: Shutterstock)

Trong khi những nhà lãnh đạo nam thường bị cuốn vào những cuộc đối đầu ý thức hệ và bỏ quên yếu tố con người, thì phụ nữ lại mang đến một góc nhìn cân bằng và ổn định hơn. Để có được hòa bình lâu dài, Trung Đông cần vượt ra khỏi chính trị quyền lực truyền thống và học hỏi từ những nhà lãnh đạo nữ trong lịch sử. Vì "những phụ nữ thép" này là minh chứng cho sự ổn định và thành công trên trường quốc tế không chỉ dựa vào sức mạnh quân sự.

Việc nữ giới tham gia vào lĩnh vực ngoại giao không chỉ là vấn đề bình đẳng, mà còn là một chiến lược đầy hy vọng. Nếu được triển khai hiệu quả, điều này có thể thay thế những cuộc chiến quân sự khốc liệt và trở thành "liều thuốc giải" cho tình hình đối đầu căng thẳng trong khu vực.

Lịch sử đã kể nhiều câu chuyện về vai trò của phụ nữ trong ngoại giao và chính trị, góp phần tạo ra những thay đổi về cục diện quốc tế. Đồng thời, khẳng định sự lãnh đạo không dựa trên sức mạnh quân sự mà còn phụ thuộc vào nghệ thuật đối thoại, xây dựng hòa bình và duy trì ổn định.

Giữa khói lửa Trung Đông, việc tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào ngoại giao là một bước tiến vì bình đẳng giới, đây cũng là chiến lược sáng suốt để hướng đến một nền chính trị bền vững hơn. Khi cách tiếp cận truyền thống chưa mang lại hòa bình thực sự, thì góc nhìn linh hoạt và thực tế của những nhà lãnh đạo nữ sẽ trở thành chìa khóa mở ra cánh cửa hòa bình và ổn định cho khu vực.

(theo Modern Diplomacy)

Ngọc Ly