Những cạm bẫy thông tin tiêu cực

Tiến sĩ Tâm lý học Nguyễn Đỗ Hồng Nhung, Khoa Tâm lý - Giáo dục, Trường Đại học Sư phạm (Đại học Thái Nguyên), Nhà sáng lập SUMO Psylab/Công ty TNHH Giáo dục và Đào tạo ENZIE.

Một trong những nguyên nhân chính khiến giới trẻ dễ bị ảnh hưởng bởi thông tin tiêu cực là đặc điểm tâm lý của thế hệ này. Gen Z sinh ra và lớn lên trong thời đại số, nơi internet và mạng xã hội (MXH) trở thành một phần không thể tách rời của cuộc sống. Họ tiếp nhận thông tin nhanh, nhưng cũng dễ bị cuốn theo những luồng quan điểm mà không kịp phân tích.

Thêm vào đó, thuật toán của các nền tảng MXH vô tình trở thành “chất xúc tác” khiến thông tin tiêu cực lan tỏa mạnh mẽ hơn. Những nội dung kích thích cảm xúc - đặc biệt là sự phẫn nộ, lo lắng hay sợ hãi - thường nhận được nhiều tương tác, càng được ưu tiên hiển thị. Khi một cá nhân càng quan tâm đến một chủ đề nào đó, MXH sẽ tiếp tục đề xuất thêm nhiều nội dung liên quan, tạo ra một vòng lặp thông tin khép kín. Điều này khiến giới trẻ dễ rơi vào trạng thái tiêu cực, lo âu kéo dài mà không nhận ra mình đang bị tác động bởi chính thuật toán của nền tảng.

Không chỉ vậy, sự phát triển của MXH cũng kéo theo một hệ lụy khác: sự mất kết nối với thế giới thực. Khi phần lớn thời gian được dành cho việc lướt mạng, tương tác qua màn hình, nhiều bạn trẻ dần đánh mất những mối quan hệ thực sự, giảm đi sự thấu hiểu và đồng cảm với người xung quanh. Khi thiếu đi những tương tác xã hội lành mạnh, những thông tin tiêu cực càng trở nên nặng nề hơn, tạo ra áp lực tâm lý lớn hơn.

Vậy làm thế nào để Gen Z có thể tự bảo vệ mình trước làn sóng thông tin tiêu cực này? Trước tiên, điều quan trọng nhất là rèn luyện khả năng kiểm soát cảm xúc. Thay vì phản ứng ngay lập tức với những tin tức gây sốc, hãy dành thời gian để phân tích, đánh giá và nhìn nhận vấn đề một cách khách quan. Hiểu rằng cảm xúc tiêu cực là một phần tự nhiên của cuộc sống, nhưng không để nó chi phối hoàn toàn tâm trạng là bước đầu tiên để giữ vững sự ổn định tinh thần.

Bên cạnh đó, tư duy phản biện là kỹ năng không thể thiếu. Hãy học cách đặt câu hỏi: Ai là người đưa ra thông tin này? Họ có bằng chứng gì không? Thông tin này có thể bị bóp méo theo hướng nào? Rèn luyện tư duy phản biện không chỉ giúp tránh bị cuốn theo những tin đồn vô căn cứ mà còn giúp nâng cao khả năng đánh giá vấn đề một cách độc lập.

Một yếu tố quan trọng khác là duy trì kết nối thực tế. Thay vì dành quá nhiều thời gian trên MXH, hãy chủ động tạo dựng và duy trì những mối quan hệ ngoài đời thực. Gặp gỡ bạn bè, trò chuyện cùng gia đình, tham gia các hoạt động cộng đồng - tất cả những điều này giúp tạo ra sự cân bằng cần thiết, giúp giảm bớt tác động tiêu cực từ thế giới ảo.

Cuối cùng, tìm kiếm những nội dung tích cực và xây dựng lối sống lành mạnh cũng là một cách hiệu quả để giữ vững tinh thần. Thay vì chìm đắm trong những tin tức gây hoang mang, hãy tìm đến những nguồn thông tin có giá trị, mang lại cảm hứng và động lực. Đồng thời, duy trì thói quen tập thể dục, thiền định, đọc sách, nghe nhạc hay đơn giản là dành thời gian cho sở thích cá nhân cũng giúp giảm bớt căng thẳng và nâng cao sức khỏe tinh thần.

MXH không xấu, nhưng cách chúng ta sử dụng nó sẽ quyết định tác động của nó lên cuộc sống. Trong một thế giới đầy ắp thông tin, việc chọn lọc và kiểm soát những gì mình tiếp nhận không chỉ là kỹ năng, mà còn là trách nhiệm để bảo vệ chính mình trước những tác động tiêu cực không mong muốn.

Tiến sĩ Tâm lý học Nguyễn Đỗ Hồng Nhung