Những chú chó siêu dò mìn ở Iraq

Branco phát hiện ra thứ gì đó dưới lòng đất và khi nhóm rà phá bom mìn được điều đến để điều tra, họ tìm thấy một thiết bị nổ tự chế (IED), được gọi là VS500. Nó rộng khoảng 30cm, có vỏ bằng nhựa và đệm áp suất trung tâm.

Branco, cùng với người quản lý Naif Khalaf Qassim, tìm kiếm IED mà những con chó đánh hơi khác sẽ không thể tìm thấy.

VS500 không phải là tên mà Nhà nước Hồi giáo (IS) đặt cho thiết bị. VS500 là một trong số hàng nghìn quả được sản xuất khi nhóm khủng bố buộc công nhân nhà máy sản xuất nhựa ở căn cứ Mosul của chúng tạo ra phiên bản cải tiến loại mìn VS500 do Italy sản xuất. VS500 nằm gọn trong lòng bàn tay và chứa khoảng 100g chất nổ.

Đội ngũ kỹ thuật viên rà phá bom mìn gọi loại này là VS500 vì nó có kích thước lớn gấp 10 lần và chứa tới 15kg thuốc nổ. Đệm áp suất đủ nhạy để kích hoạt, ngay cả khi xuyên qua lớp đất dày 30cm. Vụ nổ mà nó gây ra có thể hạ gục một chiếc xe bọc thép.

Branco được huấn luyện để đánh hơi phía trước một cách có kiểm soát và dừng lại nếu nhận được mùi. Giống chó chăn cừu Bỉ và Đức được sử dụng vì chúng thành thạo nhất trong việc phân biệt mùi. Lực lượng IS rút lui đã âm thầm gây chết chóc kéo dài tại các thị trấn, làng mạc và vùng nông thôn Iraq với vô số IED, và cho đến nay công việc dọn sạch chúng vẫn chưa hoàn thành. Nhưng hiện nay công việc dò bom mìn diễn ra với tốc độ nhanh hơn nhiều, nhờ sự ra đời của đội chó đánh hơi - bao gồm Branco và người quản lý Naif, 35 tuổi.

Chó dò mìn không phải là điều mới mẻ - Nhóm cố vấn bom mìn (MAG) có trụ sở tại Anh đã làm việc trên khắp miền bắc Iraq trong 3 thập niên. Từ tháng 6-2020 đến tháng 6-2021, đội chó nghiệp vụ Iraq phát hiện và phá hủy 3.540 quả mìn và vật liệu nổ còn sót lại sau chiến tranh, bao gồm 670 quả mìn và 148 thiết bị nổ khác. Hiện MAG bắt tay vào một chương trình cụ thể để phát hiện tốt hơn chất nổ được sử dụng bởi IS cũng như các nhóm khủng bố khác. Chó thường được huấn luyện để đánh hơi chất nổ, chủ yếu là TNT, nhưng chó dò tìm IED còn tiến xa hơn một bước. Được đào tạo ở Bosnia-Herzegovina, mũi của chúng cũng dò được cao su, kim loại và pin. Chất nổ thường được chế tạo từ các vật dụng trong nhà như nồi và ấm đun nước, với kíp nổ và pin. Huấn luyện chó tập trung vào nhiều loại mùi cho phép có nhiều cơ hội hơn để phát hiện những điểm bất thường bên dưới mặt đất.

Đội dò bom mìn mới gồm 4 thành viên hiện đang làm việc trên vùng đất rộng 8 km2 gần Tal Afar, nơi trở thành bãi mìn sau khi chiến binh IS rút lui năm 2017. Những con chó bắt đầu làm việc lúc 5 giờ sáng để chúng có thể hoàn thành trước khi mặt trời lên quá cao - nhiệt độ có lúc đến 49 độ C. Những người xử lý chó dò bom mìn xuất phát từ cộng đồng Yazidi. Vian Khaider Khalaf, 26 tuổi, là sinh viên trước khi bắt đầu làm việc với những chú chó vào năm 2017. Giống như mọi người trong nhóm, động lực thúc đẩy Khalaf là rà phá bom mìn để các gia đình có thể quay trở lại trang trại của họ.

Sau một buổi sáng làm việc, những chú chó có thể sử dụng hồ bơi được thiết kế riêng để chúng rèn luyện sức khỏe trong cái nóng dữ dội ở Iraq.

Khalaf nói: “Chúng tôi luôn nuôi chó ở nhà, vì gia đình tôi là nông dân. Tôi cùng gia đình bỏ trốn vào năm 2014 khi Daesh [Isis] đến. Tất nhiên, gia đình tôi lo sợ cho tôi. Nhưng họ tự hào về tôi khi thấy tôi làm việc chăm chỉ và dũng cảm. Và điều đó khiến tôi muốn đón nhận nhiều thử thách hơn nữa”. Khalaf làm việc với con chó tên X-Lang, kể từ khi cô hợp tác với MAG. X-Lang được chọn để tham gia khóa huấn luyện nâng cấp IED. Khalaf nói: “Mối quan hệ giữa tôi và X-Lang không thực sự là mối quan hệ giữa con người và con vật. Nó là bạn thân của tôi”. Sau khi tan ca ngoài đồng, những người chăn dắt và chó dành thời gian còn lại trong ngày cùng nhau, thường quanh hồ bơi ở căn cứ. Người giám sát đội là Salam Rasho, cựu hạ sĩ quan quân đội Kurdistan. Anh ta cũng là một người Yazidi và đã chứng kiến sự tàn phá đối với cộng đồng mình. Anh nói: “Mục đích của chúng tôi là trả lại đất đai cho người dân, để họ có đất canh tác trở lại”.

Không thể ước tính có bao nhiêu vật liệu chưa nổ có ở Iraq. Có rất ít thông tin về nơi đặt mìn trong 40 năm qua, từ cuộc chiến tranh Iran-Iraq trong thập niên 1980 đến Chiến tranh vùng Vịnh và cuối cùng là IS. Người ta cho rằng chỉ riêng ở Iraq, có khoảng 3.000 km vuông đất vẫn chưa được dò sạch bom mìn. Salam nói, lợi ích thực sự của loài chó là chúng có thể dò tìm một khu vực rộng lớn nhanh hơn nhiều so với con người - khoảng 1.500 mét vuông mỗi ngày. Sự thành công của việc triển khai dò phá bom mìn ở Iraq có nghĩa là MAG đang đẩy mạnh việc huấn luyện chó IED. Việc rà phá bom mìn chưa nổ ở Iraq là nhiệm vụ sẽ mất nhiều năm nữa, nhưng ít nhất thì giờ đây vùng đất này đang được giải phóng khỏi sự đe dọa kéo dài của IS với tốc độ nhanh hơn trước nhờ Branco, X-Lang và những chú chó dò mìn khác.