Những chuyện khó tin trong 'bão giá' cà phê toàn cầu

Ảnh minh họa - Ảnh: Reuters.

Tại một sự kiện thường niên của Hiệp hội Cà phê Quốc gia Mỹ (NCA) ở Houston hồi đầu tháng này, các nhà giao dịch và rang xay cà phê trên toàn cầu tiết lộ họ đã phải cắt giảm lượng thu mua cà phê xuống mức tối thiểu vì giá cà phê quá cao, tới mức các nhà cung ứng chưa thể thuyết phục được các cửa hiệu bán lẻ chấp nhận.

Giá cà phê arabica giao sau trên sàn ICE ở Mỹ - giá tham chiếu của thị trường cà phê toàn cầu - đã tăng 70% trong năm ngoái và tăng thêm hơn 20% từ đầu năm 2025 tới nay. Hôm 11/2, giá cà phê arabica trên sàn ICE đạt mức cao nhất mọi thời đại hơn 4,3 USD/pound. Giá cà phê robusta - loại thường dùng cho cà phê uống liền - tăng 72% trong năm 2024, đạt kỷ lục 5.847 USD/tấn vào hôm 12/2.

NGÀNH CÔNG NGHIỆP CÀ PHÊ GẶP KHÓ KHĂN

Tổng giám đốc Renan Chueiri của Elcafe C.A. - một nhà sản xuất cà phê uống liền ở Ecuador - cho biết năm nay là lần đầu tiên trong lịch sử đến tháng 3 mà công ty chưa bán được hết sản lượng dự kiến trong năm. “Thường thì đến thời điểm này của năm, chúng tôi đã ký được hợp đồng bán hết số sản phẩm dự kiến sản xuất được trong năm. Nhưng năm nay, chúng tôi bán được chưa tới 30%. Giá cà phê tăng quá mạnh đã ăn vào dòng tiền của khác hàng, và họ chẳng có tiền để mua thứ họ cần”, ông Chueiri nói với hãng tin Reuters.

Giá cà phê tăng mạnh do sản lượng thấp hơn dự báo tại các khu vực trồng cà phê chủ lực của thế giới, nhất là ở Brazil, vì thời tiết không thuận lợi. “Không ai muốn mua bán bây giờ vì muốn tránh rủi ro. Chẳng ai mua cà phê giao sau vào lúc này cả”, một nhà môi giới đề nghị không tiết lộ danh tính cho biết, và nói thêm rằng những người mua chỉ mua số lượng cần dùng ngay và không ai tìm cách tích trữ.

Trong một cuộc khảo sát gần đây của Reuters, các nhà phân tích dự báo giá cà phê có thể giảm 30% trong năm nay do giá cao gây suy giảm nhu cầu và đã có những dấu hiệu cho thấy một niên vụ cà phê bội thu ở Brazil vào năm tới. Tuy nhiên, cho tới khi giá cà phê thực sự giảm, một bộ phận lớn của ngành công nghiệp sẽ đối mặt nhiều thử thách.

CEO một công ty rang xay cà phê lớn ở Mỹ, thị trường tiêu thụ nhiều cà phê nhất thế giới, cho biết một số khách hàng của ông không dám chắc có duy trì kinh doanh được hay không. “Họ không biết liệu có thể bán được hàng ở mức giá mới hay không. Một số người đang cảm thấy tuyệt vọng”, vị CEO đề nghị giấu tên nói.

Ông tiết lộ thêm rằng các siêu thị và cửa hàng thực phẩm đã phản đối mức giá cà phê cao mà các công ty rang xay đưa ra. Việc đàm phán tốn nhiều thời gian hơn và một số nhà bán lẻ đã bắt đầu thiếu cà phê để bày trên kệ. “Đó là một cơn ác mộng”, ông nói.

Các kho chứa cà phê gần các hải cảng ở Mỹ, nơi tiếp nhận các lô cà phê nhập khẩu từ vùng Trung Mỹ và Nam Mỹ, gần đây chứng kiến lượng cà phê giảm còn một nửa - một nhà điều hành của một trong những công ty vận hành kho chứa lớn nhất cho biết. “Các công ty kho chứa đang trả lại nhà kho cho chủ sở hữu, thanh lý sớm hợp đồng thuê kho”, ông này nói.

Nhưng tại Brazil, nước sản xuất cà phê arabica lớn nhất thế giới, việc giá cà phê tăng gần gấp đôi trong 14 tháng lên mức cao nhất mọi thời đại đã khiến nông dân bán gần hết lượng cà phê tồn trữ dù còn vài tháng nữa mới vào vụ thu hoạch mới.

“Chúng tôi chưa bao giờ có lượng tồn trữ cà phê thấp như thế này vào tháng 2, một thời điểm còn quá xa vụ mới”, Giám đốc bán hàng Wilian Cesar Freiria của Cocapec - hợp tác xã cà phê lớn thứ ba ở Brazil - nói với Reuters hồi đầu tháng 3. “Từ giờ đến khi vụ thu hoạch mới bắt đầu, chúng tôi sẽ không có nhiều cà phê để bán. Và không chỉ chúng tôi, mà ở đâu cũng thế cả”.

Cocapec thu mua được 1,1 triệu bao cà phê loại 60 kg từ các nông trại thành viên trong năm 2024, giảm từ 1,5 triệu bao trong năm 2023, do sản lượng cà phê giảm.

Theo hợp tác xã Cooxupe, nông dân trồng cà phê ở Brazil đã bán 90% sản lượng của vụ 2024. “Lượng cà phê còn tồn trữ của họ là thấp nhất mà chúng tôi từng thấy”, ông Luiz Fernando dos Reis, một giám sát kinh doanh của Cooxupe, phát biểu.

Những bao cà phê lớn loại 1 tấn đang chiếm khoảng 70% diện tích tại nhà kho Japy của Cooxupe, và khoảng một nửa số silo tại nhà kho này cũng đã chứa đầy cà phê. Nhà kho này có thể chứa số cà phê tương đương 2,6 triệu bao loại 60 kg, tương đương 1 tháng tiêu thụ cà phê ở Mỹ. Cooxupe dự tính đến tháng 5 là nhà kho Japy sẽ trống 80% vì phần lớn số cà phê đã được vận chuyển đi để giao hàng và hợp tác xã này sẽ tiếp nhận cà phê vụ mới từ tháng 5 hoặc tháng 6. Cooxupe cũng cho rằng cà phê vụ mới sẽ chưa sẵn sàng để được giao hàng trước tháng 7.

NHỮNG VỤ TRỘM CÀ PHÊ Ở MỸ

Trong khi đó tại Mỹ, các vụ trộm những lô cà phê lớn đang gia tăng - các công ty vận tải cho hay. Các vụ trộm trắng trợn này nhằm vào những lô cà phê đang cần được chở bằng xe tải từ các hải cảng tới các nhà máy rang xay, được thực hiện bởi những băng nhóm có tổ chức ngụy trang làm công ty vận tải.

“Đã có hàng chục vụ như vậy trong năm nay, điều chưa từng xảy ra trước đây”, điều phối viên hậu cần Todd Costley của công ty vận tải Hartley Transportation nói với Reuters. Ông cho biết các công ty vận tải giả mạo đó thường tìm cách ký hợp đồng nhỏ với các công ty nhập khẩu cà phê bằng cách đưa ra mức giá hấp dẫn hơn hoặc có xe chuyển hàng ngay. “Các nhà nhập khẩu nên thận trọng với việc họ thuê ai. Một khi lấy được cà phê, những kẻ lừa đảo biến mất ngay”, ông nói.

Mỗi chuyến xe tải chở cà phê vận chuyển khoảng 20 tấn hàng, trị giá khoảng 180.000 USD.

Ở Brazil hồi tháng 1, những tên cướp có vũ trang đã cướp 500 bao cà phê trị giá 230.000 USD từ một nông trại ở bang Minas Gerais - cảnh sát địa phương cho hay.

Tại hội thảo cà phê ở Mỹ đầu tháng này, công ty giao dịch hàng hóa Louis Dreyfus cho biết các vùng trồng cà phê đang được mở rộng nhằm tranh thủ giá cà phê tăng cao. Sự mở rộng đó đã diễn ra ở những nước như Ấn Độ, Uganda, Ethiopia và Brazil. Theo Louis Dreyfus, nếu Brazil có vụ thu hoạch cà phê được mùa trong năm nay, cộng thêm sản lượng cà phê tăng thêm ở các nước kia, giá cà phê có thể sụt giảm mạnh.

Một báo cáo của Tổ chức Nông lương Thế giới (FAO) thuộc Liên hiệp quốc (UN) trong tháng 3 này cho thấy cú sốc giá cà phê sẽ mất khoảng 1 năm để thẩm thấu hoàn toàn đến người tiêu dùng, nhưng ảnh hưởng đó sẽ kéo dài ít nhất 4 năm. Theo FAO, khoảng 80% phần giá tăng thêm của cà phê sẽ ngấm tới người tiêu dùng sau 11 tháng tại Liên minh châu Âu (EU) và sau 8 tháng tại thị trường Mỹ. Đây là hai thị trường tiêu thụ cà phê lớn nhất thế giới hiện nay.

Mức tăng giá cà phê đối với người tiêu dùng có thể ít hơn so với mức tăng của hạt cà phê, vì còn có nhiều yếu tố khác như chi phí vận chuyển, rang xay, đóng gói, chứng nhận và lợi nhuận của nhà bán lẻ. FAO cho biết cứ 1% tăng thêm trong giá cà phê hạt ở EU sẽ dẫn tới mức tăng 0,24% trong giá cà phê bán lẻ sau 19 tháng, nhưng ảnh hưởng tăng giá đó sẽ “duy trì trong vài năm”.

Đối với các nước sản xuất cà phê, FAO nói rằng giá bán cà phê của người trồng ở Ethiopia tăng 17,8%, ở Kenya tăng 12,3%, ở Brazil tăng 13,6%, và ở Colombia tăng 11,9%, ít hơn nhiều so với mức tăng của giá cà phê trên các sàn giao dịch quốc tế như ICE.

An Huy