Những con đường mòn địa chất

Chèo sup trên hồ Lân Ty (Lạng Sơn). (Ảnh: MẠNH PHẠM)

Hình thành những “con đường mòn địa chất” sẽ mở ra dư địa phát triển bền vững cho du lịch xứ Lạng. Đồng thời, đây cũng là bước đi quan trọng mà tỉnh Lạng Sơn hiện thực hóa tầm nhìn phát triển Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn vừa được công nhận, đưa di sản trở thành động lực kinh tế mới, lan tỏa giá trị đến cộng đồng và vươn ra thế giới.

Từ danh hiệu toàn cầu…

Ngày 17/4/2025, chính thức được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là Công viên địa chất toàn cầu. Đây là bước tiến quan trọng, ghi dấu sự chuyển mình trong tư duy phát triển của tỉnh Lạng Sơn - chuyển từ bảo tồn đơn thuần sang khai thác bền vững di sản, thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao đời sống nhân dân.

Với diện tích hơn 4.842 km², chiếm khoảng 58% diện tích toàn tỉnh, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn có nhiều yếu tố để phát triển vùng du lịch địa chất đặc trưng: Hệ sinh thái karst đá vôi đặc sắc, hơn 200 hang động kỳ thú, hệ động thực vật phong phú, cộng đồng các dân tộc với bản sắc văn hóa phong phú, tín ngưỡng thờ Mẫu đã được UNESCO công nhận, và nhất là dòng chảy địa chất kéo dài hơn 500 triệu năm lịch sử.

Theo bà Phạm Thị Hương, Phó Trưởng phòng phụ trách Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn, tỉnh xác định rõ ba sản phẩm cốt lõi: Du lịch địa chất, du lịch mạo hiểm và cộng đồng; qua đó xây dựng 38 điểm du lịch vệ tinh trải dài trên bốn tuyến lớn. Trong đó, các “Con đường mòn địa chất” chính là trọng tâm kết nối các điểm đến, dẫn dắt du khách theo hành trình khám phá sâu sắc giá trị địa chất, văn hóa và sinh thái đặc hữu của vùng. Đây cũng là giải pháp cụ thể hóa các tiêu chí của về bảo tồn, giáo dục và phát triển bền vững mà tỉnh Lạng Sơn đã cam kết.

... đến những con đường mở ra cơ hội

Hiện Lạng Sơn đang triển khai thực hiện con đường mòn địa chất “Hành trình đến với Trái tim Hồ Lân Ty” (xã Hữu Liên từ ngày 1/7/2025) dự kiến hoàn thành từ tháng 6 đến tháng 9/2025. Đây là tuyến đường dài khoảng 6km, băng qua thung lũng, đèo đá tai mèo thuộc khu vực rừng đặc dụng Hữu Liên.

Để phù hợp hoạt động du lịch khám phá, các hạng mục như kê đá hộc tự nhiên, ghế đá nghỉ chân, cầu gỗ vượt suối, biển chỉ dẫn song ngữ Việt-Anh đang được thiết kế. Điểm nhấn của tuyến là các biển thông tin tại những địa danh nổi bật: Đầm Môn, thác Lân Ty, núi Mắt Thần, hồ Mỏ Ảng...

“Đặc biệt, tại các trạm dừng chân, những câu chuyện địa chất, sinh thái và văn hóa bản địa sẽ được lồng ghép nhằm gia tăng trải nghiệm cho du khách. Con đường mòn địa chất Lân Ty không chỉ tạo ấn tượng cho những bước chân khám phá, mà còn là hành trình giáo dục, kết nối cộng đồng. Mỗi tảng đá, bậc thang đều in dấu sự đóng góp công sức của người dân địa phương, minh chứng cho triết lý phát triển bền vững”, bà Hương nhấn mạnh.

Cùng với Lân Ty, các tuyến khác như “Kỳ vĩ Sống Khủng Long-Đỉnh Phja Pò”, “Thì thầm Hoa Đỗ Quyên-Đỉnh Phja Mè” (xã Mẫu Sơn từ ngày 1/7/2025) cũng đang được xúc tiến thực hiện. Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn đang phối hợp các cấp, ngành, các địa phương triển khai đồng bộ nhiều công việc như: Khảo sát bản đồ, thiết kế hệ thống bảng biển, chòi quan sát, phối hợp lực lượng thanh niên địa phương trực tiếp tham gia phát quang, kê đá, dựng biển chỉ dẫn; đồng thời tổ chức tập huấn, đào tạo kỹ năng hướng dẫn, thuyết minh di sản địa chất cho đội ngũ hướng dẫn viên.

Theo PGS, TS Trần Tân Văn, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất và Khoáng sản, người có nhiều năm nghiên cứu các công viên địa chất Việt Nam đánh giá: “Xây dựng những con đường mòn địa chất là cách làm đúng, chuyển dịch từ bảo tồn thụ động sang phát triển bền vững. Khi cộng đồng địa phương là người kiến tạo và hưởng lợi từ các tuyến đường mòn, giá trị di sản sẽ được gìn giữ lâu dài”.

Không chỉ chính quyền và cộng đồng dân cư, thời gian qua, các công ty lữ hành, doanh nghiệp du lịch cũng nhập cuộc tích cực. Mới đây, Công ty cổ phần Việt Nam Expeditions đã được cấp phép khai thác du lịch mạo hiểm tại điểm Cổng trời Yên Sơn và con đường mòn địa chất “Hành trình đến với Trái tim Hồ Lân Ty”, vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.

Đây là cơ sở để đơn vị nghiên cứu, xây dựng và đưa vào khai thác các tour du lịch thám hiểm chuyên sâu theo tiêu chuẩn quốc tế về an toàn và bảo tồn, mang tới trải nghiệm địa chất độc đáo như các hoạt động khám phá hang động mạo hiểm, leo núi đá vôi, hay các chuyến đi bộ xuyên rừng kết hợp tìm hiểu kiến tạo địa chất.

Ông Phạm Văn Mạnh, Giám đốc Công ty cổ phần Việt Nam Expeditions chia sẻ: “Lạng Sơn sở hữu hệ thống hang động-hố sụt, núi đá vôi hùng vĩ, các di sản địa chất độc đáo có giá trị khoa học và thẩm mỹ cao. Đây là nền tảng vững chắc cho các sản phẩm du lịch khám phá, thám hiểm chuyên biệt. Bên cạnh đó, bản sắc văn hóa dân tộc phong phú, ẩm thực đặc sắc, tạo nên một trải nghiệm tổng thể hấp dẫn cho du khách. Hiện nhu cầu về du lịch trải nghiệm, khám phá thiên nhiên và tìm hiểu di sản ngày càng tăng, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn hoàn toàn có thể định vị là điểm đến hàng đầu cho phân khúc này”.

Nhiều công ty lữ hành khác cũng đã khảo sát, lên ý tưởng khai thác tour du lịch giáo dục ngoài trời, du lịch thám hiểm hang động, hố sụt... gắn với các tuyến đường mòn địa chất. Chẳng hạn như Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Lạng Sơn đang phối hợp đơn vị tư vấn nghiên cứu xây dựng bản đồ/tuyến du lịch địa chất Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn với tên gọi: Cuộc viễn du kỳ vĩ, trong đó mỗi công ty lữ hành với thế mạnh/chuyên môn của mình sẽ xây dựng, phát triển một số sản phẩm/điểm đến du lịch hấp dẫn, như là một mảnh ghép cùng kết hợp tạo thành bức tranh tổng thể của du lịch địa chất vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.

Ngày 30/5/2025, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Lạng Sơn đã ban hành Nghị quyết số 223-NQ/TU về bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn giai đoạn 2025-2030, định hướng đến năm 2035. Đây là bước đi cụ thể mà Lạng Sơn đặt ra mục tiêu đến năm 2035, Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn sẽ hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng đồng bộ, hiện đại; mang đậm bản sắc văn hóa đa dạng của cộng đồng các dân tộc; hệ thống di sản thiên nhiên và đa dạng sinh học được bảo tồn bền vững, qua đó phát triển các sản phẩm du lịch, dịch vụ đặc sắc, chất lượng cao.

Trong bối cảnh thế giới đang hướng tới các mô hình du lịch không phát thải, có trách nhiệm, Lạng Sơn đã lựa chọn hướng đi phát triển du lịch địa chất trên nền tảng bảo tồn, cộng đồng và giáo dục. Những con đường mòn địa chất không chỉ là sản phẩm du lịch đặc sắc, mà còn là “hạ tầng xanh” - nơi hội tụ thiên nhiên, văn hóa, trí tuệ cộng đồng và tầm nhìn chiến lược. Những con đường mòn địa chất hôm nay chính là bước chân vững chắc đưa Lạng Sơn khẳng định vị trí trên bản đồ du lịch địa chất trong nước và quốc tế.

QUỐC ĐẠT