Những điều cần biết khi đăng ký nhà ở xã hội

“Suất ngoại giao” không hề tồn tại trong luật, nhưng lại được môi giới dựng lên như chiếc bẫy tinh vi để móc túi người dân mua nhà ở xã hội.Chiêu trò “suất ngoại giao” đối với nhà ở xã hội

Trong vai người thu nhập thấp có nhu cầu mua nhà ở xã hội, phóng viên Đài Hà Nội đã liên hệ một môi giới rao bán "suất ngoại giao" tại dự án nhà ở xã hội CT3 Kim Chung (xã Thiên Lộc, Hà Nội) và được chào bán với mức phí chênh lệch là 750 triệu đồng cùng lời khẳng định hồ sơ sẽ được duyệt và đưa lên chủ đầu tư luôn, không phải bốc thăm. Khi PV băn khoăn về mức phí chênh lệch quá cao, môi giới đã dẫn ví dụ một dự án ở Hạ Đình có mức chênh lên đến 1,6-1,7 tỷ đồng.

Thời điểm mở bán năm 2023, dự án nhà ở xã hội NHS Trung Văn có giá bán 19,5 triệu đồng/m². Mặc dù, dự án mới được bàn giao một năm nay nhưng hiện đã xuất hiện thông tin rao bán. Tại thời điểm giao dịch được môi giới thông báo, những căn hộ được rao bán với mức giá 60 triệu đồng/m², cao gấp 3 lần so với giá bán ban đầu của chủ đầu tư.

Vẫn còn vướng mắc khi tiếp cận nhà ở xã hội

Chiếc xe cà phê là nguồn sống chính của gia đình chị Nguyễn Kim Ngân (phường Hà Đông, Hà Nội). Thu nhập của vợ chồng chị gần 30 triệu đồng mỗi tháng nhưng phải lo học hành cho 3 con cùng nhiều chi phí sinh hoạt khác. Gần 1 tháng nay, chị Ngân đang cố gắng hoàn thiện hồ sơ mua nhà ở xã hội, tuy nhiên vì cả hai vợ chồng chị đều làm nghề tự do, không bảng lương, không giấy tờ xác nhận thu nhập nên thủ tục còn vướng mắc.

Câu chuyện của chị Ngân cũng là khó khăn chung của những người lao động tự do tìm kiếm cơ hội an cư. Nhu cầu nhà ở là thật, có khả năng trả góp nhưng thu nhập đến từ các giao dịch nhỏ lẻ, không có chứng từ, kê khai cụ thể nên việc xác minh gặp rất nhiều khó khăn.

TS. Nguyễn Văn Đính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cho biết: "Các địa phương rất ngại xác nhận thu nhập vì không quản lý được. Chúng tôi kiến nghị Nhà nước nên cởi mở theo cách quy định chặt chẽ, người lao động là đối tượng thì cứ đăng ký mua và cam kết trong hồ sơ. Sau này sẽ hậu kiểm, trường hợp kê khai sai sẽ bị thu lại nhà ở xã hội và bị xử phạt".

Bên cạnh quá trình hoàn thiện hồ sơ còn nhiều khó khăn thì quá trình nộp hồ sơ cũng vất vả không kém. Còn nhớ, khi mở đăng ký dự án nhà ở xã hội CT3 khu đô thị mới Kim Chung (xã Thiên Lộc), nhiều người dân đã tới cửa trụ sở ngủ từ đêm hôm trước để chờ nộp hồ sơ.

Để giảm thiểu thời gian chờ đợi và xếp hàng của người dân, phương án nộp hồ sơ online cũng được thực hiện. Tuy nhiên, số người muốn nộp hồ sơ quá lớn, dẫn đến tình trạng nhiều người truy cập và không thể nộp thành công.

Lợi dụng tâm lý mệt mỏi khi phải chật vật tranh suất mua nhà ở xã hội, không ít đối tượng môi giới đã bày ra hàng loạt chiêu trò trục lợi chính sách: từ việc bán chỗ xếp hàng, dịch vụ kê khai, nộp hồ sơ mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội trái quy định.

Một số lưu ý khi đăng ký nhà ở xã hội

Một số tổ chức, cá nhân khẳng định có bán “suất ngoại giao” nhà ở xã hội - hành vi này là không đúng pháp luật, thậm chí còn có dấu hiệu tiêu cực hoặc lừa đảo. Vì theo quy định của Nhà nước và chính quyền cũng như chủ đầu tư: không được rao bán nhà ở xã hội qua các sàn hay các môi giới.

Luật sư Lê Văn Kiên, Trưởng Văn phòng Luật sư Ánh sáng công lý cho rằng: "Đối với những cò môi giới nhận làm hồ sơ nhà ở xã hội, họ không có phải người có thẩm quyền để quyết định ai được suất nhà ở xã hội, do vậy, khi người dân đổ tiền vào đó là tiền mất tật mang và cả những người cò mồi đứng ra nhận môi giới cũng bị xử lý khi bị tố cáo tội 'lừa đảo chiếm đoạt tài sản'. Người dân cần nộp hồ sơ trực tiếp, đúng và đủ điều kiện, tiềm hiểu trên kênh chính thống của Bộ, Sở Nông nghiệp và Môi trường và Bộ, Sở Xây dựng, website của doanh nghiệp chủ đầu tư".

Bên cạnh đó, người mua cũng cần lưu ý quy định về chuyển nhượng nhà ở xã hội. Theo đó, trong vòng 5 năm kể từ ngày nhận bàn giao, nhà ở xã hội không được phép bán lại. Nếu vi phạm, hợp đồng có thể bị hủy, nhà ở bị thu hồi, người mua sẽ mất trắng. Vì vậy, nếu có trường hợp nào rao bán lại suất nhà ở xã hội trong thời gian 5 năm sau khi nhận nhà cũng là hành vi vi phạm pháp luật.

Ông Lê Quang Huy, Phó Tổng Giám đốc CTCP BIC Việt Nam - Chủ đầu tư Dự án Rice City Long Châu khẳng định: "Các suất ngoại giao là không có, việc xét duyệt hồ sơ mua nhà ở xã hội được thực hiện công khai minh bạch dưới sự giám sát của Sở Xây dựng, Công an thành phố. Dự án nhà ở xã hội nào cũng có phần hậu kiểm xét duyệt kí hợp đồng, kể cả khi bàn giao nhà ở để sử dụng vẫn có những công tác thanh tra kiểm tra. Do vậy, người dân tuyệt đối không tham gia mua bán dưới dạng giấy viết tay và cũng không được chuyển nhượng trong vòng 5 năm kể từ ngày nhận bàn giao, nếu vi phạm có thể bị thu hồi nhà ở xã hội".

Theo Luật Nhà ở năm 2023 và Nghị định 100 của Chính phủ năm 2024, việc mua nhà ở xã hội phải tuân thủ quy trình xét duyệt chặt chẽ, bao gồm xác minh điều kiện thu nhập, hộ khẩu, tình trạng nhà ở. Người mua không được tự do giao dịch, chuyển nhượng hoặc đặt cọc “giữ suất”. Mọi trường hợp mua bán, sang nhượng trái phép đều không có giá trị pháp lý. Các giao dịch thông qua hợp đồng “tư vấn”, “ủy quyền” hay “đặt cọc giữ chỗ” đều tiềm ẩn rủi ro bị xem là lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Một điểm khác cần lưu ý là khi tham gia đăng ký mua, thuê mua nhà ở xã hội, người dân cần chủ động tìm hiểu quy định pháp luật và thông tin dự án qua các kênh chính thống; làm việc trực tiếp với cán bộ - nhân viên của chủ đầu tư, không giao dịch qua cò mồi hay tin vào "suất ngoại giao", "suất nội bộ". Kê khai trung thực và chỉ nộp hồ sơ tại một dự án, không nhờ người khác đứng tên hồ sơ.

Bên cạnh việc minh bạch thông tin, quy trình rõ ràng, thì sự cẩn trọng của người mua chính là yếu tố quan trọng nhất để đảm bảo nhà ở xã hội đến đúng tay người cần - đúng giá, đúng đối tượng và đúng pháp luật. Thành phố cũng có các biện pháp thiết thực hỗ trợ người dân có nhu cầu đối với nhà ở xã hội.

Thu Trang